Από την έντυπη έκδοση
Του Α.Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Είναι μεγάλος ο πειρασμός να σταθεί κανείς στην ευρωπεριπέτεια της αναζήτησης «κοινής απάντησης» στην κρίση του Covid-19: άμεσα στην υγειονομική κρίση που έχει ήδη φέρει στο αδιέξοδο δύο χώρες της Ε.Ε. «27» -Ιταλία και Ισπανία-, μιαν ακόμη στο όριο -τη Γαλλία- κι ένα βήμα παρακάτω στην επερχόμενη οικονομική κρίση, όπου το μόνο που είναι βέβαιο γι’ αυτήν είναι ότι θα είναι χωρίς προηγούμενο.
Η «κοινή απάντηση» που θα διαμορφωθεί -και τούτο επειδή το πολιτικό κεφάλαιο που έχει επενδυθεί στο ευρωπαϊκό εγχείρημα είναι τόσο μεγάλο ώστε δημιουργεί ένα γεωπολιτικό too big to fail- φαίνεται ότι θα έχει πάντως δύο συστατικά: μόχλευση και ήπια / ευγενική αιρεσιμότητα.
Δηλαδή με βάση εγγυήσεις των κρατών μελών θα σηκώσει η μεν Επιτροπή τα 100+ δισ. ευρώ του SURE («διατήρηση του ανθρώπινου δυναμικού και της παραγωγικής ικανότητας» – η μόχλευση εδώ επί 4), η δε Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων πρόσθετα 200 δισ. για ευρωπαϊκό «Σχέδιο Μάρσαλ» επενδύσεων (πιθανόν με εγγυήσεις και με υπόλοιπα EFSF/ESM – η μόχλευση επί 8).
Η καταστατική έννοια των χρηματοδοτήσεων του ESM, που είναι η επιβολή γενικότερων όρων «συνετής διαχείρισης» -γιατί αυτή είναι η conditionality- δεν φαίνεται πιθανό να παρακαμφθεί τελείως για μια Pandemic Credit Line, όπως επιχειρείται να βαφτιστεί.
Θα χρειαστεί χρόνος για να καθαρίσει το τοπίο, να δοθεί η ευλογία της Κορυφής κ.ο.κ. Αυτή η προσέγγιση, βέβαια, μένει πολύ πίσω από τη διάγνωση Μάριο Ντράγκι: «Μια βαθιά ανάσχεση είναι αναπόδραστη και δεν πρέπει να μεταμορφωθεί σε βαθύτερη ύφεση λόγω ενός πλήθους χρεοκοπιών που θα αφήσει πίσω μη επανορθώσιμη ζημιά. […]
Πολύ υψηλότερα επίπεδα δημοσίου χρέους θα γίνουν μόνιμο γνώρισμα των οικονομιών μας, μαζί και με τη διαγραφή ιδιωτικών χρεών».
Πάντως, περιμένοντας το Eurogroup και την έκβαση των πολιτικών ευρωισορροπιών, πλησιέστερα σ’ εμάς, ο συνδυασμός της επαναφοράς από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) του waiver για την αποδοχή των ελληνικών τίτλων ως collateral για άντληση φθηνής ρευστότητας από τις συστημικές τράπεζες, με την προηγηθείσα μάλιστα κατάργηση των περιορισμών / πλαφόν που είχαν οι τράπεζες για την αγορά κρατικών ομολόγων, αποτελεί ασφαλώς μια σημαντική κίνηση / υπόσχεση για άμβλυνση της ασφυξίας στην αγορά.
Είχε, άλλωστε, προηγηθεί η απόφαση της ΕΚΤ για πρόσβαση της Ελλάδας στην αποφασισμένη επέκταση του QE, στο PEPP / Πρόγραμμα Έκτακτης Αγοράς Τίτλων λόγω πανδημίας.
Χωρίς να έχει νόημα να αναζητείται ο «λευκός ιππότης» που έφερε αυτήν τη συντονισμένη αλλαγή, καθώς ούτως ή άλλως η σκοτεινή κρίση του Covid-19 ήταν που τελικά έσπασε τα στεγανά. Ας καταγραφεί όμως η κυριολεκτικά αδιάκοπη προσπάθεια Γιάννη Στουρνάρα – ο οποίος είχε σχεδόν κατορθώσει το καλοκαίρι του 2018, όταν είχαμε την έξοδο από τα μνημόνια, να πετύχει αυτήν τη διευθέτηση. Εκείνο που δεν υπήρξε εφικτό στη φάση εκείνη επανόδου σε κάποια σχεδιασμένη κανονικότητα, γίνεται τώρα πράξη υπό συνθήκες κρίσης.
Αν όμως θέλει κανείς να είναι ειλικρινής, δεν μπορεί παρά να σημειώσει ότι αυτό το σαφώς χρήσιμο / πολύτιμο πλαίσιο χαλάρωσης θα αποδειχθεί πρακτικά ωφέλιμο μόνο στο μέτρο που οι ελληνικές συστημικές τράπεζες κατορθώσουν να το αξιοποιήσουν για παροχή ρευστότητας στις επιχειρήσεις. Τώρα. Άμεσα.
Σε έκταση ανάλογη με τις ανάγκες που διαμορφώνονται.
Ατυχώς, εδώ οι αμφιβολίες παραμένουν. Αρκεί να δει κανείς -«εξ όνυχος τον λέοντα»- πώς οι τράπεζες χειρίστηκαν την υπόθεση του παγώματος των επιταγών για 75 μέρες: ένα μέτρο σχεδιασμένο να φέρει χαλάρωση εφαρμόστηκε άγαρμπα, οπότε προσέθεσε ανάσχεση, με το χαρωπό σφράγισμα «ΠΝΠ COVID-19 (ΦΕΚ Α 75)» προτού καλά καλά λειτουργήσει η πλατφόρμα αναγγελίας των επιταγών για τις οποίες θα ζητούνταν προστασία. Και αυτό, μεν, ήταν ένα σημειακό σοκ. Όμως, εκείνα που θα δούμε τώρα με την υλοποίηση των μέτρων τόνωσης της ρευστότητας θα μας δείξουν αν στις συστημικές τράπεζες έχει απομείνει -μετά τις φάσεις τρόικας και ΤΧΣ και SSM και ορισμού ισορροπιστικών διοικήσεων- κάτι από γνησίως τραπεζική λειτουργία.
Ή αν οριστικά έχουν γίνει κάτι σαν κομψότερα παραρτήματα Εφορίας, με έμφαση στον έλεγχο και στην επικαιροποίηση / πιστοποίηση των στοιχείων πελατών άνευ τέλους, μετά μάλιστα τον ν. 4557/2018 για το μαύρο χρήμα και… τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας.
Κι αν αυτό, δηλαδή η ανάγκη ανάκτησης της τραπεζικής λειτουργίας αφορά ένα παρελθόν που πάει να προσπεραστεί, ας αναμείνουμε το ξανα-κοκκίνισμα των τραπεζικών χαρτοφυλακίων με νέας γενιάς, μη εξυπηρετούμενα δάνεια, να δούμε ποια αντανακλαστικά θα αναπτυχθούν και τι χρονοτριβή θα επικρατήσει την ώρα που η ανάγκη για ρευστότητα θα είναι άμεση! Και ο κίνδυνος «να μείνουν πίσω μη επανορθώσιμες ζημίες» παρών.
