Από την έντυπη έκδοση
Των Χοσέ Αντόνιο Κάμπος, Τζόζεφ Ε. Στίγκλιτς και Γιαχάτι Γκος*
Αγαπητέ κύριε Πρόεδρε,
Ο κόσμος χαιρέτισε την εκλογή σας και τη δέσμευσή σας να επαναφέρετε τη διπλωματική συνεργασία με τη διεθνή κοινότητα στο κέντρο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Κινητοποιώντας τις κυβερνήσεις για να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για μια δίκαιη και περιβαλλοντικά βιώσιμη παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη, η ηγεσία σας μπορεί να ενθαρρύνει τις αλλαγές για μετασχηματισμό. Για πολύ καιρό, οι διεθνείς οργανισμοί δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν μια από τις πιο τοξικές πτυχές της παγκοσμιοποίησης: τη φοροαποφυγή και τη φοροδιαφυγή από τις πολυεθνικές εταιρείες. Απαιτείται η δίκαιη φορολόγηση των πολυεθνικών για να δημιουργηθεί ο τύπος των κοινωνιών που φιλοδοξούμε και πρέπει να αποτελεί κεντρικό κομμάτι οποιουδήποτε προοδευτικού φορολογικού συστήματος, που στοχεύει στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και στη δημιουργία υψηλού βιοτικού επιπέδου για όλους. Ο τερματισμός της φοροαποφυγής των εταιρειών είναι επίσης ένας από τους καλύτερους τρόπους για την αντιμετώπιση της ανεξέλεγκτης ανισότητας του πλούτου και του εισοδήματος. Μετατοπίζοντας τα κέρδη τους σε φορολογικούς παραδείσους, οι μεγάλες εταιρείες στερούν από τις κυβερνήσεις παγκοσμίως τουλάχιστον 240 δισ. δολάρια ετησίως σε φορολογικά έσοδα. Αυτό το ποσό δεν επηρεάζει μόνο τις ΗΠΑ, όπου περίπου το 50% των υπερπόντιων κερδών από τις αμερικανικές πολυεθνικές μεταφέρεται σε φορολογικούς παραδείσους κάθε χρόνο, αλλά και στον παγκόσμιο Νότο, όπου οι πηγές εσόδων είναι πιο περιορισμένες και ως εκ τούτου η εξάρτηση από τα εταιρικά φορολογικά έσοδα για τη χρηματοδότηση των δημόσιων υπηρεσιών είναι μεγαλύτερη.
Τα μέλη της ICRICT
Ως μέλη της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τη Μεταρρύθμιση της Διεθνούς Φορολογίας των Εταιρειών (ICRICT), σας παροτρύνουμε να εκπληρώσετε την υπόσχεσή σας να οδηγήσετε «διεθνώς τις προσπάθειες για τη διαφάνεια στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, κυνηγώντας τους παράνομους φορολογικούς παραδείσους, κατάσχοντας τα κλεμμένα περιουσιακά στοιχεία στοιχείων και καθιστώντας πιο δύσκολο για τους ηγέτες που κλέβουν από τον λαό τους, να κρύβονται πίσω από ανώνυμες εταιρείες». Για να γίνει αυτό, η κυβέρνησή σας θα πρέπει να συμμετάσχει ενεργά στις συνεχείς προσπάθειες αναθεώρησης του διεθνούς φορολογικού συστήματος, να εξασφαλιστεί η δίκαιη φορολόγηση των πολυεθνικών, η οποία συζητείται επί του παρόντος στο G20 με εντολή του ΟΟΣΑ. Δυστυχώς, αυτές οι διαπραγματεύσεις δεν πήγαν καλά. Οι κυβερνήσεις των κορυφαίων κρατών μελών (συμπεριλαμβανομένης της προηγούμενης κυβέρνησης των ΗΠΑ) διαπραγματεύτηκαν υπό την εσφαλμένη υπόθεση ότι το εθνικό τους συμφέρον εξυπηρετείται καλύτερα προστατεύοντας αυτές τις πολυεθνικές που εδρεύουν εντός των συνόρων τους. Οι συζητήσεις για τη μεταρρύθμιση της διεθνούς φορολογίας έχουν θυσιάσει την κοινή φιλοδοξία για τον χαμηλότερο κοινό συντελεστή. Εν τω μεταξύ, οι πολυεθνικές συνεχίζουν να αποφεύγουν φόρους που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην πληρωμή των δημόσιων δαπανών για τη στήριξη της ανάκαμψης μετά την πανδημία. Ο κόσμος δεν μπορεί να το αντέξει αυτό. Η διαπραγματευτική διαδικασία, εντέλει, κατέληξε στη συμφωνία ότι οι πολυεθνικές θα πρέπει να θεωρούνται ενιαίες επιχειρήσεις. Αυτό σημαίνει ότι τα κέρδη τους από όλο τον κόσμο πρέπει να φορολογούνται σύμφωνα με τις πραγματικές τους δραστηριότητες σε κάθε χώρα. Αυτή είναι μια οικεία ιδέα στις ΗΠΑ, όπου τα εταιρικά κέρδη κατανέμονται σε διαφορετικές πολιτείες σε τυπική μορφή, σύμφωνα με τους βασικούς παράγοντες που δημιουργούν κέρδος: την απασχόληση, τις πωλήσεις και τα περιουσιακά στοιχεία. Ωστόσο, η τρέχουσα πρόταση εφαρμόζει αυτό το κριτήριο κατανομής μόνο σε ένα μικρό μερίδιο των παγκόσμιων κερδών μιας επιχείρησης – ιδιαίτερα εκείνων των μεγάλων ψηφιακών πολυεθνικών, οι οποίες εδρεύουν κυρίως στις ΗΠΑ.
Το ηλεκτρονικό εμπόριο
Το ηλεκτρονικό εμπόριο αυξήθηκε κατά σχεδόν το ένα τρίτο κατά τη διάρκεια της πανδημίας και είναι κρίσιμο όχι μόνο οι ψηφιακές πολυεθνικές, αλλά και οι ψηφιακές επιχειρηματικές δραστηριότητες όλων των πολυεθνικών, να πληρώνουν το δίκαιο μερίδιο των φόρων τους. Επομένως, πρέπει να υιοθετηθεί μια φιλόδοξη και ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση για να προσαρμοσθεί το σύστημα των ΗΠΑ σε διεθνές επίπεδο, χωρίς διάκριση μεταξύ ψηφιακών και μη ψηφιακών επιχειρήσεων. Ένας τέτοιος κανόνας θα βοηθούσε στη δημιουργία πιο ισότιμων όρων ανταγωνισμού, στη μείωση των στρεβλώσεων, στον περιορισμό των ευκαιριών φοροαποφυγής και στην εξασφάλιση σιγουριάς σε πολυεθνικές και επενδυτές. Αυτό το σύστημα πρέπει να υποστηρίζεται από έναν παγκόσμιο ελάχιστο φόρο για τις πολυεθνικές, θέτοντας τέρμα στον επιβλαβή φορολογικό ανταγωνισμό μεταξύ των χωρών και μειώνοντας το κίνητρο για τις πολυεθνικές να μεταφέρουν τα κέρδη σε φορολογικούς παραδείσους. Το ελάχιστο ποσοστό 12,5% που συζητείται στον ΟΟΣΑ και αλλού θα μπορούσε να γίνει το παγκόσμιο ανώτατο όριο, οπότε σε αυτή την περίπτωση η αξιέπαινη πρωτοβουλία να υποχρεούνται οι πολυεθνικές να ανέχονται το δίκαιο μερίδιο των φόρων τους θα έβρισκε πρόσφορο έδαφος.
Η εκστρατεία σας υποσχέθηκε να αυξήσει τον ελάχιστο φόρο στα κέρδη των αμερικανικών εταιρειών από το εξωτερικό (γνωστών ως «GILTI») στο 21%. Αυτό το μέτρο δεν θα είχε μόνο την αξία να αυξήσει τους δημοσιονομικούς πόρους της χώρας σας. Θα παρείχε επίσης την πολιτική στήριξη στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής άλλων χωρών να ακολουθήσουν το ίδιο.
Ένας φιλόδοξος παγκόσμιος ελάχιστος φόρος θα μπορούσε να αποτελέσει το σημείο καμπής στον αγώνα κατά της φοροαποφυγής. Εάν οι χώρες του G20 συμφωνήσουν να επιβάλουν έναν ελάχιστο εταιρικό φόρο 25% (όπως υποστηρίζει η ICRICT) στο παγκόσμιο εισόδημα των πολυεθνικών εταιρειών τους, περισσότερο από το 90% των παγκόσμιων κερδών θα φορολογούνται αυτόματα στο 25% ή περισσότερο. Φυσικά, είναι επίσης απαραίτητο ένας τέτοιος φόρος να σχεδιαστεί ώστε να κατανέμει δίκαια τα φορολογικά δικαιώματα μεταξύ των χωρών προέλευσης και αυτών στις οποίες φιλοξενούνται οι εταιρείες. Η υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν κατά την ακρόαση επιβεβαίωσης της ανάληψης των καθηκόντων της δήλωσε ότι η κυβέρνησή σας ανυπομονούσε να συνεργαστεί ενεργά με άλλες χώρες για να προσπαθήσετε να σταματήσετε «αυτό που ήταν ένας καταστροφικός, παγκόσμιος αγώνας για τη φορολόγηση των επιχειρήσεων». Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η πρόσφατη τάση για χαμηλότερους εταιρικούς φορολογικούς συντελεστές τόνωσε τις παραγωγικές επενδύσεις και την ανάπτυξη. Η μείωση των επιτοκίων του 2017 κατέληξε κυρίως στη χρηματοδότηση πληρωμών μερισμάτων και επαναγοράς μετοχών. Η εταιρική φορολόγηση είναι στην πραγματικότητα ένας φόρος επί των καθαρών κερδών και έτσι η μείωση του συντελεστή έχει μικρή επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα. Με άλλα λόγια, οι εταιρικοί φόροι είναι ουσιαστικά παρακράτηση φόρου επί των μερισμάτων και συνεπώς, φόρος εισοδήματος για τους πλούσιους, διότι οι μετοχικές συμμετοχές (άμεσα ή έμμεσα μέσω, ας πούμε, συνταξιοδοτικών ταμείων) κατανέμονται ακόμη πιο άνισα από το εισόδημα.
Συνεργασία με άλλες χώρες
Σας ζητάμε να διασφαλίσετε ότι οι ΗΠΑ θα αποτελέσουν για άλλη μια φορά παράδειγμα και θα συνεργαστούν με άλλες χώρες που είναι πρόθυμες να πραγματοποιήσουν μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση που θα είναι δίκαιη για τις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο κόσμο. Μέχρι να εγκριθεί μια τέτοια δίκαιη μεταρρύθμιση, οι εμπορικές κυρώσεις εναντίον χωρών που έχουν ήδη αποφασίσει να φορολογήσουν τις ψηφιακές επιχειρήσεις -πολλές από αυτές τις αναπτυσσόμενες χώρες επιθυμούν πρόσθετα έσοδα- θα είναι αντιπαραγωγικές. Η επανασύνδεση με το πολυμερές σύστημα, ενώ γίνεται αποδεκτός ένας αδύναμος διεθνής συμβιβασμός για τη φορολόγηση των πολυεθνικών, θα διαβρώσει περαιτέρω, δεν θα αποκαταστήσει, την εμπιστοσύνη στο σύστημα. Εναπόκειται πλήρως στη δική μας δύναμη να οικοδομήσουμε έναν κόσμο μετά την πανδημία που είναι πιο βιώσιμος, συνεργατικός και δίκαιος, όπου οι πολυεθνικές πληρώνουν τους φόρους που πρέπει. Θα είναι τιμή για την ICRICT να στηρίξει την κυβέρνησή σας στην επίτευξη αυτού του κρίσιμου στόχου.
* Χοσέ Αντόνιο Κάμπος, Τζόζεφ Ε. Στίγκλιτς και Γιαχάτι Γκος είναι αντίστοιχα πρόεδρος και μέλη της Ανεξάρτητης Επιτροπής για τη Μεταρρύθμιση της Διεθνούς Φορολογίας των Εταιρειών (ICRICT).
Copyright: Project Syndicate, 2021
www.project-syndicate.org
