Από την έντυπη έκδοση
Tου Α. Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Ωραία λοιπόν! Με φρέσκια-φρέσκια (επαν)έκδοση 10ετούς ομολόγου με απόδοση στο 1,5% -η εαρινή έκδοση μας είχε ευχαριστήσει με 3,9%- παρουσιάστηκε ο Προϋπολογισμός 2020 σε προσχέδιο. Κι αν το νέο ελληνικό χαρτί συμβολική κυρίως λειτουργία έχει, να δείξει και στις αγορές ότι τις επισκεπτόμαστε, να δείξει προς τους «εταίρους» που θα ‘χουν να κρίνουν τον προϋπολογισμό μας -δεν (ΔΕΝ) είμαστε σε μνημόνιο, άλλη ενισχυμένη μεταμνημονιακή παρακολούθηση ισχύει- ότι έχουμε τη στήριξη των αγορών, η μετριοπάθεια στην κατάρτιση του προϋπολογισμού 2020 δείχνει αρχή μιας προσγείωσης.
Ο στόχος ανάπτυξης 2,8% για τη χρονιά είναι υπεραισιόδοξος, αλλά δεν απογειώθηκε. Η μη προεξόφληση της δημοσιονομικής χρήσης της επιστροφής κερδών από ANFAs και SMP είναι δείγμα σωφροσύνης. Από κει και πέρα, οι προσδοκίες και στα έσοδα και στη συγκράτηση των δαπανών… προσδοκίες!
Όμως η αληθινή προσδοκία είναι ένα νέο μίγμα πολιτικής που επιχειρείται να βρει ευήκοον ους σε μια Ευρωζώνη που ξανασκέφτεται τις εμμονές της. Εδώ, λοιπόν, είναι χαρακτηριστικό το πώς ο ίδιος ο επίσημος ιστότοπος της ΕΚΤ φιλοξενεί θέσεις που κατέθεσε στα πλαίσια ομιλίας του στην Ακαδημία Αθηνών ο Μάριο Ντράγκι. Πρώτο θέμα εκεί επί ημέρες, η ομιλία Ντράγκι φέρει τίτλο «Πώς θα σταθεροποιηθεί η Ευρωζώνη» και ιδού η επίσημη περίληψη/παρουσίασή της: «Χρειαζόμαστε μια περισσότερο υποστηρικτική δημοσιονομική πολιτική, παράπλευρα με τη νομισματική πολιτική, προκειμένου να υπάρξει ταχύτερη επάνοδος στη σταθερότητα τιμών με λιγότερες παρενέργειες».
Εδώ, δηλαδή, έχουμε στην πιο σαφή εκδοχή της τη γνώριμη έκκληση Ντράγκι προς τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης να προχωρήσουν σε δημοσιονομική χαλάρωση. Την έχουμε όμως με μια αφοπλιστική διδακτικότητα απέναντι στους οπαδούς της λιτότητας: η ίδια η σταθερότητα τιμών, το ιερό Γκράαλ των Βορείων, εξαρτάται κατά Ντράγκι από μιαν συνολική πολιτική – αν, δηλαδή, καθυστερήσει κανείς να περάσει σε ολοκληρωμένη πολιτική (δηλαδή: να περιλάβει και δημοσιονομική πτυχή χαλάρωσης όταν αυτή χρειάζεται), τότε θα καταλήξει αναπόδραστα σε μακρότερη νομισματική χαλάρωση, με διευκολυντική/accommodative πολιτική. Ακριβώς εκείνο, δηλαδή, που προσπάθησαν με κάθε τρόπο να αποφύγουν οι σκληροπυρηνικοί του τύπου Βάιντμαν/Μπούντεσμπανκ…
Ακόμη πιο καθοδηγητική η συνέχεια: «Άμα αναλαμβάνει κανείς δράση πολύ αργά, καταλήγει σε μακρότερη περίοδο διευκολυντικών πολιτικών». Εδώ βλέπουμε τη διδακτικότητα να καταλήγει σε επισήμανση κινδύνων: άμα εμμένει κανείς στη μη-υποβοήθηση της οικονομίας δημοσιονομικά και βολευτεί με τη νομισματική χαλάρωση, τότε καταλήγει να κάνει την τελευταία να ξετεντώνεται στον χρόνο. Και να χάνει (όπως κινδυνεύει να έχει χάσει) την αποτελεσματικότητά της – οπότε η διόρθωση/χαλάρωση θα διαρκέσει περισσότερο…
Αν επιχειρήσει κανείς μια πιο διεξοδική επίσκεψη στην ομιλία Ντράγκι, θα δει ότι ο απερχόμενος πρόεδρος της ΕΚΤ ξεκινάει με σθεναρή κατάφαση της επιτυχίας του ευρώ, που θεωρεί ότι «έχει ωφελήσει με πολλούς τρόπους, και σήμερα το ενιαίο νόμισμα είναι πιο δημοφιλές παρά ποτέ». Πολιτική κατεξοχήν αυτή η τοποθέτηση, έρχεται ωστόσο να λειτουργήσει παράλληλα με την παραδοχή ότι εδώ, στην Ευρωζώνη, «η κρίση διήρκεσε πολύ περισσότερο απ’ ό,τι σε άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες». Και, ακόμη πιο σημαντικό καθώς η παραδοχή έρχεται από κεντρικό τραπεζίτη, «συνοδεύθηκε από σημαντικό κοινωνικό κόστος». Αυτό, για τον Μάριο Ντράγκι «εξακολουθεί να επηρεάζει το πώς αντιλαμβανόμαστε τη νομισματική ένωσή μας».
Γι’ αυτούς τους λόγους ο απερχόμενος πρόεδρος της ΕΚΤ, ο άνθρωπος που με το «whatever it takes» του 2012 -δηλαδή τη δέσμευση ότι η Τράπεζα του ευρώ θα κάνει «οτιδήποτε χρειαστεί» απέναντι στις αγορές προκειμένου να μην εκτροχιασθεί το ευρώ, ρωτούσε ρητορικά το μεγαλύτερο ακροατήριό του- ανάλογα εξέθετε και στην πολυσήμαντη συνέντευξή του στους F.T., δηλαδή στο κατεξοχήν διεθνές κοινό – κατά πόσον (α) αντλήσαμε τα αναγκαία διδάγματα από εκείνο το επεισόδιο και (β) λάβαμε τα απαραίτητα μέτρα, για να ανατραπεί τέτοια έκβαση στο μέλλον.
Τα δύο ερωτήματα αυτά «πρέπει» να απαντηθούν -πάντα κατά Ντράγκι- σε δύο διαστάσεις: αφενός η σταθερότητα να φορά όλες τις χώρες, αφετέρου να εξασφαλίζεται σ’ όλες τις φάσεις του οικονομικού κύκλου. «Σταθερότητα» που αφορά μόνον ορισμένους (τους «σωστούς») και αφήνει άλλους (τους «μη-ενάρετους») εκτεθειμένους δεν δημιουργεί συνεκτική νομισματική ζώνη. Ομοίως, «σταθερότητα» σε μια μόνον φάση του κύκλου (την ανερχόμενη) και όχι σε άλλη (την καθοδική – όπως φαίνεται ότι προκύπτει τώρα) δεν αποτελεί θετική εξέλιξη.
Αυτού του είδους τα διδάγματα Ντράγκι (που υπήρξαν πολύ περισσότερα και αληθινά σοφά), και μάλιστα υπό τον Αττικό ουρανό, είναι ίσως η καλύτερη επικουρία στη διαπραγμάτευση της Ελλάδας με τους «εταίρους» που ξεκινάει τώρα, με τον Προϋπολογισμό. Αν -ΑΝ- αρχίσει να αλλάζει το κλίμα στην Ευρωζώνη, το αίτημα για λογικότερο πρωτογενές πλεόνασμα θα ενισχυθεί, αισθητά.
Ο στόχος ανάπτυξης 2,8% για τη χρονιά είναι υπεραισιόδοξος, αλλά δεν απογειώθηκε. Η μη προεξόφληση της δημοσιονομικής χρήσης της επιστροφής κερδών από ANFAs και SMP είναι δείγμα σωφροσύνης. Από κει και πέρα, οι προσδοκίες και στα έσοδα και στη συγκράτηση των δαπανών… προσδοκίες!
