Κάθε επιχειρηματίας ο οποίος θέλει να ελκύσει νέους μετόχους στην επιχείρησή του, να την πωλήσει ή απλά να έχει άποψη για τις επιδόσεις της, έχει συμφέρον να εκτιμήσει την αποδοτικότητά της. Ωστόσο αυτή η αποδοτικότητα μπορεί να πάρει πολλές μορφές, ανάλογα με το πώς θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτό το δείκτη.
Ορισμός
Με απλό τρόπο δίνεται ο ακόλουθος ορισμός: η αποδοτικότητα μιας επιχείρησης καθορίζει την ικανότητά της να παράγει αποτελέσματα (θετικά ή αρνητικά). Αρμόζει όμως να σημειώσουμε ότι η αποδοτικότητα είναι διαφορετική από το περιθώριο κέρδους και την προστιθέμενη αξία (κέρδος/μισθοί), οι οποίοι είναι σίγουρα ενδιαφέροντες δείκτες, αλλά οι οποίοι σε καμιά περίπτωση δε δίνουν την εικόνα της αποδοτικότητας μιας επιχείρησης.
Ωστόσο, αυτή η πρώτη προσέγγιση είναι λίγο ασαφής και κυρίως δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί πρακτικά από ένα επιχειρηματία. Για το λόγο αυτό, η θεωρία της εκτίμησης των επιχειρήσεων προτείνει δύο απλά και αποτελεσματικά εργαλεία-δείκτες για τη μέτρηση της αποδοτικότητας. Έτσι διακρίνονται:
- Η βιομηχανική αποδοτικότητα (ΒΑ), η οποία αποτελεί ένδειξη της ικανότητας μιας επιχείρησης να παράγει κέρδη χρησιμοποιώντας τη συνολική της παραγωγική μηχανή (σύνολο του ενεργητικού του ισολογισμού).
- Η χρηματοοικονομική αποδοτικότητα (ΧΑ) η οποία αποτελεί ένδειξη της ικανότητας μιας επιχείρησης να ανταμείβει τους μετόχους της συμπεριλαμβανομένων των μάνατζερ.
Μέθοδοι υπολογισμού
Η βιομηχανική αποδοτικότητα εκφράζει τη σχέση μεταξύ των κερδών πριν από τόκους και φόρους και την παραγωγική της μηχανή.
Υπολογίζεται ως εξής:
ΒΑ = ΚΠΤΦ/Σύνολο ενεργητικού
Σύνολο ενεργητικού: Πάγιο και κυκλοφορούν ενεργητικό.
Δείχνει κατά πόσο είναι αποτελεσματικό το δίδυμο: Προϊόν-Αγορά.
Υπάρχουν τρεις τρόποι αύξησης της ΒΑ.
- Αύξηση των περιθωρίων κέρδους,
- Αύξηση του όγκου των πωλήσεων,
- Συνδυάζοντας αύξηση των περιθωρίων και του όγκου πωλήσεων.
Η επιλογή μεταξύ της μιας ή της άλλης από τις τεχνικές αύξησης της βιομηχανικής αποδοτικότητας είναι σχεδόν ιδεολογική: είτε προσφέρουμε χαμηλότερες τιμές από τον ανταγωνισμό, στοιχηματίζοντας σε όγκο για να ανακτήσουμε ότι χάνουμε σε κάθε μονάδα που πωλείται είτε προωθούμε το περιθώριο που πραγματοποιείται σε κάθε πώληση.
Οι δύο μέθοδοι είναι εξίσου επικίνδυνες και παράγουν τα ίδια αποτελέσματα, αλλά περιλαμβάνουν διαμετρικά αντίθετες θέσεις μάρκετινγκ.
Η χρηματοοικονομική αποδοτικότητα (ΧΑ), από την άλλη πλευρά, εκφράζει τη σχέση μεταξύ του τί προσφέρει η επιχείρηση ως κέρδη ανάλογα με τις επενδύσεις των μετόχων. Είναι σαφές, ότι αυτό είναι το ποσοστό που απαντά στην ακόλουθη ερώτηση: εάν επενδύσω τόσο σε μια επιχείρηση, πόσο θα κερδίσω σε μερίσματα τον επόμενο χρόνο; Σε δύο χρόνια; Κλπ. Αυτό το ποσοστό είναι επομένως θεμελιώδες αν επιθυμούμε να ανοίξουμε το κεφάλαιό μας σε εξωτερικούς επενδυτές ή να αναζητήσουμε χρηματοδότηση σε επιχειρηματικούς αγγέλους (venture capital).
Υπολογίζεται ως ακολουθεί:
ΧΑ = Καθαρά Κέρδη/Ίδια κεφάλαια
Αν και είναι σημαντικό να υπάρχει ένα αρκετά υψηλό ποσοστό απόδοσης, είναι σημαντικό να προσέχουμε τη χρηματοοικονομική μόχλευση (επίδραση του δανείου στη ΧΑ), που μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερους κινδύνους τόσο για τους επενδυτές όσο και για την επιχείρηση. Η βασική προϋπόθεση θετικής επίδρασης της μόχλευσης στη ΧΑ, είναι η ΒΑ να είναι μεγαλύτερη από το κόστος δανεισμού (βλ. Κ. Ζοπουνίδης, Βασικές Αρχές Χρηματοοικονομικού Μάνατζμεντ, Εκδ. Κλειδάριθμος, 2013).
Πρακτικές συνέπειες
Ο δείκτης βιομηχανικής αποδοτικότητας επιτρέπει να γνωρίζουμε εάν η επιχείρηση καταφέρνει στην τρέχουσα δραστηριότητά της να παράγει κέρδη με τις διαθέσιμες πηγές χρηματοδότησης. Εάν η ΒΑ είναι αρνητική, αυτό σημαίνει ότι η επιχείρηση δεν είναι βιώσιμη. Στη συνέχεια, πρέπει να βρει γρήγορα λύσεις εάν δε θέλει να χρεοκοπήσει. Όσο πιο υψηλή είναι η ΒΑ, τόσο πιο αποτελεσματική είναι η επιχείρηση. Πρέπει πάντα να συγκρίνονται οι επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου δραστηριότητας σε σχέση με τη ΒΑ. Είναι ένας εξαίρετος δείκτης για την αποτελεσματικότητα της επιχείρησης. Από την άλλη πλευρά, χρησιμοποιείται μερικώς στη λήψη αποφάσεων, καθώς δεν υπάρχει η έννοια του ρίσκου. Η ΒΑ μπορεί να είναι ίση με τη ΧΑ εάν η επιχείρηση δεν καταφεύγει στο χρέος. Συγκρίνοντας τη ΒΑ με τη ΧΑ είναι δυνατό να γνωρίζουμε το θετικό ή αρνητικό ρόλο του χρέους στην απόδοση της επιχείρησης. Σε ότι αφορά τη ΧΑ ένα ποσοστό περίπου 10% μπορεί να θεωρηθεί πολύ ικανοποιητικό. Αλλά ένα ικανοποιητικό ποσοστό διαφέρει από τον ένα κλάδο δραστηριότητας στον άλλο, οπότε οι αναλυτές πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί στις ερμηνείες τους.
Συμπερασματικά, και οι δύο δείκτες αποκτούν το πλήρες νόημά τους συγκρίνοντάς τους με το χρόνο και το χώρο και με άλλες επιχειρήσεις στον ίδιο κλάδο δραστηριότητας.
