Από την έντυπη έκδοση
Της Έφης Τριήρη
[email protected]
Ο κορονοϊός φαίνεται ότι πέτυχε το ακατόρθωτο: Να πείσει την Ε.Ε. να σπάσει τα ταμπού της. Τουλάχιστον έτσι δείχνουν τα πράγματα μέχρι στιγμής, γιατί ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς έως ότου οι προτάσεις γίνουν συμφωνίες. Οι αντιπαραθέσεις θα είναι πολλές. Όμως, η πανδημία βοήθησε στο να αρθούν κάποιες πάγιες αρνητικές αντιλήψεις για κοινό δανεισμό. Το σχέδιο που παρουσίασε η Κομισιόν, βάσει της πρόσφατης γαλλογερμανικής πρότασης, για πακέτο 750 δισ. ευρώ που θα βοηθήσει τις οικονομίες να ανακάμψουν από την κρίση, προετοιμάζει το έδαφος για μια νέα αρχή, τουλάχιστον από αρκετές πλευρές.
Πρώτον, δίδει τη δυνατότητα στην Ε.Ε. να εκδίδει μεγάλη ποσότητα χρέους, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο τον επόμενο προϋπολογισμό στο άνευ προηγουμένου επίπεδο του 1,85 τρισ. ευρώ. Τα ομόλογα αυτά θα υποστηρίζονται από κοινού από τις χώρες-μέλη μέσω του κοινοτικού προϋπολογισμού.
Δεύτερον, ένα πολύ μεγάλο ποσό, 500 δισ. ευρώ, αντίστοιχο με άνω του 3% του ετήσιου ΑΕΠ της Ε.Ε., θα δοθεί σε χώρες-μέλη με τη μορφή επιχορηγήσεων, που σημαίνει ότι δεν θα υπολογίζεται στο εθνικό χρέος. Πρόκειται για τομή σε σχέση με κάθε προηγούμενη κοινοτική βοήθεια που έχει δοθεί υπό τη μορφή δανείων. Πολύ περισσότερο, τα κεφάλαια θα κατανέμονται όχι με βάση το μέγεθος των οικονομιών, που σημαίνει ότι η Γερμανία δεν θα είναι και πάλι η πλέον ευνοημένη, αλλά με βάση το μέγεθος της κρίσης υγείας που υπέστη η κάθε χώρα, κριτήριο που δίδει προβάδισμα στην Ιταλία και στην Ισπανία.
Φυσικά, το σχέδιο δεν μπορεί να αρέσει σε όλους, ειδικά στους «τέσσερις» του Βορρά που ζητούσαν δάνεια και όχι επιχορηγήσεις. Η πρόταση όμως της Κομισιόν να χρησιμοποιούνται τα κεφάλαια για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις εκτιμάται ότι θα μετριάσει τις εντάσεις. Συνεπώς, ίσως και να γίνει το πρώτο βήμα προς τη δημιουργία ενός κοινοτικού ασφαλούς ενεργητικού.
Το χρέος του ταμείου ανάκαμψης δεν θα είναι βεβαίως σε θέση να ανταγωνιστεί το σημερινό σημείο αναφοράς, που είναι η γερμανική αγορά κρατικού χρέους αξίας πολλών τρισ. ευρώ, όμως θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση ενός πιθανού προγράμματος εκδόσεων. Οι αντιστάσεις αναμφίβολα παραμένουν και θα χρειαστεί ακόμη πολλή δουλειά. Οι βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις πολλών δεκαετιών, που χρειάζονται ριζικές ανατροπές, δεν μπορούν να αλλάξουν εύκολα. Εάν όμως η πανδημία δεν μπορέσει να σπάσει κι αυτό το ταμπού του κοινού δανεισμού, είναι πραγματικά δύσκολο να φανταστούμε τι θα μπορούσε να το κάνει. Όταν η κατάσταση φθάνει στο απροχώρητο, όλα επαναπροσδιορίζονται. Κάτι που φυσικά ισχύει και στην οικονομία. Απλώς, κάθε αλλαγή και δύσκολη…
