Του Δημήτριου Ι. Βακαλόπουλου
Η πραγματική οικονομία και η πραγματική ζωή κρίνεται στην καθημερινότητα. Στο πλαίσιο αυτό πρωταρχική σημασία έχει η διαμόρφωση της καθημερινότητας ενός δικηγόρου, ακόμα και κατά την διάρκεια αυτής της ιδιαίτερης συγκυρίας, αλλά και την επόμενη μέρα της κρίσης. Σε κάθε περίπτωση παραμένει το πρωινό ξύπνημά του αν έχει δικαστήριο, εκτός αν υπάρχει κάποια υπόθεση που είναι για παράδειγμα στο μικτό ορκωτό που έχει οριστεί συγκεκριμένη ώρα. Έτσι στις 09:00 π.μ. ξεκινά μία τυπική ημέρα, μέχρι τις 15:30 βρίσκεται στην Ευελπίδων, έπειτα πηγαίνει στο γραφείο του αν έχει κάποιο ραντεβού και υπάρχουν μέρες που μπορεί να γυρίσει στο σπίτι στις 23:00 μ.μ. Η μέρα δεν έχει τελειώσει εκεί, συνήθως έχει διάβασμα και για το σπίτι. Ενδιάμεσα ξεκλέβει το χρόνο του για τη Δομή και για κάποιες δικές του δραστηριότητες. Υπάρχουν πολλές φορές που δουλεύει και το Σαββατοκύριακο. Ένας ποινικολόγος ξέρει ότι το τηλέφωνό του μπορεί να χτυπήσει στις 00:00 τη νύχτα και ένας από τους πελάτες του να βρίσκεται στο αυτόφωρο.
Στην πραγματικότητα όμως όλα μπορούν να ανατραπούν εάν κολλήσει στα γρανάζια της κρατικής γραφειοκρατίας ή στην αναζήτηση ενός εγγράφου. Υπολογίζεται ότι το 52% των δεδομένων μιας επιχείρησης είναι “dark data”, το 30% της εργασιακής ημέρας δαπανάται στην αναζήτηση πληροφορίας, 18 λεπτά χρειάζονται κατά μ.ο. για τον εντοπισμό ενός εγγράφου. Το ζήτημα είναι ότι στην ελληνική αγορά λείπουν τα προγράμματα εκείνα που θα μπορούσαν να οργανώσουν και ηλεκτρονικά την αρχειοθέτηση των εγγράφων, κυρίως των σχετικών των δικογραφιών ή από την άλλη ο κλάδος μας αρνείται να αποδεχθεί ότι μέσω της τεχνολογίας, πρέπει να αντικατασταθεί η απλή αρχειοθέτηση.
Με βάση τα παραπάνω, τη δυσχερή τωρινή κατάσταση, αλλά και την παραδοχή ότι η ευρυθμία της λειτουργίας μίας οργανωμένης κοινωνίας, προϋποθέτει την ικανότητα απονομής Δικαιοσύνης με αμεσότητα και αποτελεσματικότητα, αξιολογώντας τη διαχρονική παρότρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διεξαγωγή δικασίμων μέσω τηλεδιασκέψεων και με δεδομένο το υφιστάμενο lockdown της Δικαιοσύνης, καθίσταται προφανές ότι έχει έρθει επιτέλους η ώρα για την υιοθέτηση καινοτόμων πρακτικών:
α) Πραγματοποίηση «τηλεδικών», με συζήτηση των υποθέσεων της ” νέας τακτικής διαδικασίας ” μέσω διαδικτύου με απλή εκφώνηση των διαδίκων άνευ παρουσίας των δικαστικών παραστατών και διά ηλεκτρονικής οριστικοποιήσεως των σχετικών φακέλων, πρακτική η οποία θα μπορούσε να εφαρμοσθεί σε όλες τις περιπτώσεις που η εκδίκαση δεν απαιτεί την παρουσίαση προφορικής μαρτυρίας, σε διαδικασίες δηλαδή οι οποίες συνθέτουν την πλειονότητα των υποθέσεων που απασχολούν σήμερα τα πολιτικά Δικαστήρια.
Σε ότι αφορά τις ειδικές διαδικασίες και τις ποινικές δίκες, η εκδίκαση των υποθέσεων μπορεί να πραγματοποιείται ηλεκτρονικά, όπως για παράδειγμα με την αποστολή γραπτών αγορεύσεων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και όταν απαιτούνται διευκρινίσεις από τους εκδικάζοντες δικαστές, είτε με την αποστολή συμπληρωματικών εγγράφων αγορεύσεων, είτε ακόμα και με την τηλεδιάσκεψη.
β) Με τον ίδιο τρόπο μπορεί να διεξαχθούν και οι δίκες ενώπιον των Διοικητικών Δικαστηρίων, στις οποίες η εξέταση μαρτύρων σπανίζει και έναντι των οποίων εκκρεμούν υποθέσεις, που αφορούν Δημόσια έργα αξίας 8 δισ. ευρώ.
γ) Χορήγηση στους δικαστικούς λειτουργούς μίας ασφαλούς πλατφόρμας τηλεδιασκέψεων που χρησιμοποιείται σήμερα στα σχολεία και στους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης για τη δυνατότητα διεξαγωγής των ” μυστικών διασκέψεων “.
δ) Με δεδομένο ότι η ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφου προβλέπεται μόνον σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Χαλκίδα, όπου μάλιστα η απαιτούμενη χορήγηση ψηφιακής υπογραφής προϋποθέτει φυσική παρουσία τόσο του δικηγόρου όσο και του αρμόδιου υπαλλήλου, απαιτείται χορήγηση λειτουργικών ψηφιακών υπογραφών σε όλους τους δικηγόρους, ενημέρωση μέσω διαδικτύου των πολιτών για τις υποθέσεις των δικαστηρίων που τους αφορούν και η δυνατότητα ψηφιακής ανάγνωσης μιας δικαστικής απόφασης δυνάμει μοναδικού κωδικού.
Η δικαιοσύνη πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί ως μία από τις συντεταγμένες εξουσίες της πολιτείας, γιατί αποτελεί σημαντικό πυλώνα και ακρογωνιαίο λίθο του κράτους δικαίου, καθώς και της ομαλότητας στην οικονομική και κοινωνική ζωή.
Κατά συνέπεια έχουμε δύο επιλογές. Είτε με αφορμή τις συνέπειες της πανδημίας να επιταχύνουμε τον εκσυγχρονισμό της δικαιοσύνης, με την ενσωμάτωση των σύγχρονων τεχνολογιών στον τομέα αυτό, είτε να παραμείνουμε άπραγοι με αποτέλεσμα να πληγεί η ποιότητα και το κύρος της.
Για την πραγματοποίηση των παραπάνω δεν απαιτείται τίποτα άλλο από την τεχνολογική υποδομή και ίσως σε θεσμικό επίπεδο, η τροποποίηση ακόμα και με πράξη νομοθετικού περιεχομένου του άρθρου 8 του Ν. 3090/2002.
Συμπερασματικά αποτελεί κοινή παραδοχή ότι νικητές είναι εκείνοι που αγοράζουν και επενδύουν στην τεχνολογία. Η χρονική αποτελεσματικότητα αποτελεί προτεραιότητα και η διαδικασία επαλήθευσης και η απαίτηση για εμπιστοσύνη στο σημερινό σύστημα μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εμπόδιο στη νομική διαδικασία και αιτία καθυστερήσεων. Οι νομικές τεχνολογίες που εφαρμόζονται σήμερα μπορούν και θα λύσουν πολλά από τα ζητήματα αυτά άμεσα και αποτελεσματικά. Δικηγόροι και νομικές εταιρείες που ασχολούνται με την ψηφιακή καινοτομία κατέχουν τα κλειδιά για την κατάκτηση της αγοράς του μέλλοντος και αποκτούν συγκριτικό πλεονέκτημα. Η σημερινή εποχή μας θέτει μία σειρά προκλήσεων αλλά και ευκαιριών. Στο χέρι μας είναι εάν θα ανταποκριθούμε σε αυτές υιοθετώντας καινοτόμες πρακτικές ή θα εξακολουθήσουμε να είμαστε προσκολλημένοι στο χθες.
