Από την έντυπη έκδοση
Του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Το ότι η υγεία και η προστασία της θα αποκτήσουν γεωπολιτική σημασία, αυτό πρέπει να θεωρείται γεγονός. Είναι δε μια τάση που η πανδημία έφερε στο προσκήνιο και η οποία όσο ο άνθρωπος κερδίζει χρόνια ζωής θα γίνεται όλο και πιο έντονη. Και από την άποψη αυτή, είναι ήδη καταλυτικός ο ρόλος της πανδημίας της νόσου Covid-19, η οποία κάθε άλλο παρά μια «γριπούλα» ήταν και είναι.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τα εμβόλια θα είναι υγειονομικό όπλο, το οποίο δεν θα έχει μόνον ιατρική σημασία. Θα αποτελεί ισχυρό οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό εργαλείο με ανοδική πορεία στο χρηματιστήριο της γεωπολιτικής.
Είναι ενδιαφέρον να επισημάνουμε ότι στον τομέα αυτόν ο δυτικο-κινεζικός ανταγωνισμός είναι ορατός και αισθητός στο επίπεδο των εμβολίων, όπου ήδη βλέπουμε τις πρώτες αντιπαραθέσεις. Σε άρθρο τους στην έγκυρη επιθεώρηση Foreign Affairs, ο καθηγητής πυρηνικής ιατρικής Justin Stabling και ο ειδικός σε κινεζικά θέματα συγγραφέας Erik Freymann κατηγορούν το Πεκίνο για απόκρυψη δεδομένων σε μια εποχή όπου η ιατρική και επιστημονική συνεργασία πρέπει κατεπειγόντως να παγκοσμιοποιηθούν. Δυστυχώς, όμως, κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει κατά τους δύο αρθρογράφους.
Όπως υπογραμμίζουν, οι Κινέζοι κατασκευαστές εμβολίων κρύβουν τα κλινικά δεδομένα τους από τον κόσμο. Δημοσίευσαν τα δεδομένα τους για τη Φάση 1 και τη Φάση 2 σε αξιόπιστα περιοδικά (journals) που ελέγχονται από ομόλογους επιστήμονες, όπως το JAMA και το The Lancet, και τα προκλινικά τους δεδομένα στο Science. Ωστόσο, δεν έχουν δημοσιεύσει δεδομένα σχετικά με τις κρίσιμες δοκιμές της Φάσης 3 σε ευρείες ομάδες. Αντίθετα, οι Pfizer-ΒioNTech, Moderna, AstraZeneca και το ρωσικό Ινστιτούτο Gamaleya έχουν δημοσιεύσει όλα τα δεδομένα της Φάσης 3 σε σεβαστά, ελεγχόμενα από ομολόγους περιοδικά.
Η κινεζική Sinovac ήταν ο χειρότερος παραβάτης. Η εταιρεία έχει αναφέρει μόνο αποσπάσματα από τα δεδομένα αποτελεσματικότητας από διάφορες δοκιμές στο εξωτερικό για να υποδηλώσει ότι το εμβόλιο Corona Vac είναι πολύ αποτελεσματικό.
Με βάση αυτές τις αναφορές, τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ισχυρίστηκαν ότι το Corona Vac ήταν 100% αποτελεσματικό στην πρόληψη της δριμείας Covid-19. Ωστόσο, μεταγενέστερες αναφορές έδειξαν 91% αποτελεσματικότητα στην Τουρκία, 78% στη Βραζιλία και 65% στην Ινδονησία. Οι Βραζιλιάνοι ερευνητικοί συνεργάτες της εταιρείας ανέφεραν αποτελεσματικότητα μόλις 50,4% – οριακά πάνω από το ελάχιστο όριο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που είναι το 50% για να συστήσει ένα εμβόλιο. Ακόμα και τώρα, οι Βραζιλιάνοι συνεργάτες της Sinovac παρακρατούν τα πλήρη δεδομένα τους «κατόπιν αιτήματος της εταιρείας»: Η Sinopharm, η άλλη κορυφαία κινεζική εταιρεία παραγωγής εμβολίων, επίσης κρατά μυστικά τα πλήρη αποτελέσματά της. Η εταιρεία δεν έχει δημοσιεύσει ακόμη κανένα αποτέλεσμα από τις δοκιμές αποτελεσματικότητας της Φάσης 3.
Παρά την αδιαφάνεια, οι χώρες μπαίνουν στην ουρά για τα κινεζικά εμβόλια. Η Sinopharm και η Sinovac χορηγούν εκατομμύρια δόσεις τον μήνα σε κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο. Η Χιλή κατέστησε τα κινεζικά εμβόλια κεντρικά στην εθνική στρατηγική εμβολιασμού, παραγγέλνοντας πάνω από δέκα εκατομμύρια δόσεις από τη Sinovac. Στην Ινδονησία ο πρόεδρος Joko Widodo έλαβε την πρώτη του ένεση CoronaVac σε ζωντανή μετάδοση στην τηλεόραση.
«Οι ρυθμιστικές αρχές σε αυτές τις χώρες χρειάζονται πολύ περισσότερα από ασυνεπή στοιχεία αποτελεσματικότητας. Πρέπει να γνωρίζουν ποιες αντιδράσεις αντισωμάτων δημιουργούν τα κινέζικα εμβόλια, πώς αυτές οι αντιδράσεις διαφέρουν μεταξύ των δημογραφικών ομάδων, πώς αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου και ποιες ανεπιθύμητες ενέργειες είχαν οι άνθρωποι στο εμβόλιο. Διαφορετικά, δεν μπορούν να λάβουν ενημερωμένες αποφάσεις για τη δημόσια υγεία, όπως εάν θα εγκρίνουν ή όχι τα κινεζικά εμβόλια για ευάλωτες ομάδες, όπως είναι οι θετικοί στον ιό HIV και οι ηλικιωμένοι» γράφουν οι Freymann και Stabling.
Σαφώς δε αναδεικνύουν ένα πρόβλημα που από μόνο του προκαλεί δυσφορία και ό,τι άλλο αυτή συνεπάγεται. Αυτό συμβαίνει όμως σε μια περίοδο όπου το Πεκίνο είναι έτοιμο να κυριαρχήσει στη διανομή εμβολίων στον αναπτυσσόμενο κόσμο και να αποκομίσει στρατηγικά οφέλη από αυτό.
Με αφορμή τη σοβαρή παγκόσμια οικονομική δυσπραγία, οι κάθε μορφής ανισότητες γίνονται όλο και πιο έντονες. Οι πλούσιες χώρες συσσωρεύουν δόσεις ως πολιτική διασφάλισης έναντι επικίνδυνων νέων στελεχών του ιού. Η επίτροπος Υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Στέλλα Κυριακίδη προσπάθησε πρόσφατα να εμποδίσει την AstraZeneca να εξάγει δόσεις από τα ευρωπαϊκά εργοστάσιά της, ακόμη και για να εκπληρώσει προϋπάρχουσες παραγγελίες. Η διοίκηση Μπάιντεν έκανε μια σημαντική χειρονομία συμμετέχοντας στο COVAX, το πρόγραμμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για τη συγκέντρωση δόσεων εμβολίων για τις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Πρόκειται για μια θετική εξέλιξη και μπορεί να επηρεάσει άλλες πλούσιες χώρες να ακολουθήσουν το ίδιο.
Υπό παρόμοιες συνθήκες, η απόκρυψη επιστημονικών δεδομένων είναι μια κουτοπόνηρη τακτική, συνηθισμένη όμως στα αυταρχικά καθεστώτα.
