Από την έντυπη έκδοση
Της Έφης Τριήρη
[email protected]
Τελικά, συνέβη επειδή συνέβη… Αυτή η «τεχνητή» αναγκαιότητα που αποδίδεται σε πολλά συμβάντα της ιστορίας φαίνεται να διέπει και να καθορίζει σήμερα τις κινήσεις των διαμορφωτών πολιτικής δέκα χρόνια μετά την έκρηξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Τι έγινε λοιπόν τότε; Και ποιος κατάλαβε γιατί;
Ο τότε πρόεδρος της Fed, Μπεν Μπερνάνκι, είχε πει ότι η χαρακτηριζόμενη ως «η χειρότερη χρηματοπιστωτική κρίση στην παγκόσμια ιστορία» πυροδοτήθηκε από ένα συνονθύλευμα αιτιών όπως: η χαλαρή νομισματική του προκατόχου του Άλαν Γκρίνσπαν, η χαλαρή προσέγγιση του χρηματοοικονομικού ρυθμιστικού πλαισίου, η πλημμελής κατανόηση της «φούσκας» σε διάφορες κατηγορίες ενεργητικού και η τεράστια συσσώρευση συναλλάγματος της Κίνας σε δολάρια. Επίσης, η ελλιπής νομισματική ένωση της Ευρώπης, οι χρηματοοικονομικές καινοτομίες βασιζόμενες σε λανθασμένα μαθηματικά μοντέλα και τα διαπλεκόμενα συμφέροντα οίκων αξιολόγησης, επενδυτικών τραπεζών, αντισταθμιστικών ταμείων και γενικότερα κάθε δυνητικού παίκτη στον κόσμο των χρηματοοικονομικών.
Οι υπερβολικά μεγάλες για να επιβιώσουν τράπεζες σώθηκαν με τεράστια κρατική βοήθεια και τα επιτόκια μηδενίστηκαν ή και πέρασαν σε αρνητικό έδαφος για να τονώσουν το χρηματοοικονομικό σύστημα. «Φούσκες» στην αγορά πολυτελών ακινήτων, τεχνολογία, μοντέρνα τέχνη, κρυπτονομίσματα εξακολουθούν, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, να υποβόσκουν. Η Κίνα επιδόθηκε σε μία άνευ προηγουμένη επενδυτική σπείρα, καθοδηγούμενη από χορηγήσεις πιστώσεων, διεκδικώντας ακόμη μεγαλύτερο μερίδιο από την αγορά εμπορευμάτων. Τα χρηματοοικονομικά συστήματα σε ΗΠΑ και Βρετανία έγιναν ακόμη πιο κυρίαρχα, ενώ τραπεζίτες με ύποπτο παρελθόν απέφυγαν τη δίωξη συνεχίζοντας να λαμβάνουν τα παχυλά τους μπόνους. Οι επιχειρήσεις επωφελήθηκαν της φθηνής χρηματοδότησης για να επαναγοράσουν μετοχές τους ή να προχωρήσουν σε εξαγορές και συγχωνεύσεις, με το παγκόσμιο χρέος να κάνει το ένα άλμα μετά το άλλο.
Και τώρα βλέπουμε ξεκάθαρα τις συνέπειες αυτής της πάση θυσία διατήρησης του status quo από τους διαμορφωτές πολιτικής. Καθώς οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι, το βάρος της κρίσης μοιράστηκε άνισα στους λιγότερο εύπορους πληθυσμούς. Οι επιχειρήσεις-ζόμπι κρατήθηκαν ζωντανές από το υπερβολικά χαμηλό κόστος δανεισμού. Συνεπεία τούτου, η παραγωγικότητα επλήγη σοβαρά, τα εισοδήματα σταμάτησαν να αυξάνονται, ο ευρωπαϊκός Νότος βίωσε την ανεργία που εκτινάχθηκε σε επίπεδα πρωτόγνωρα από τη δεκαετία του 1930.
Δέκα χρόνια μετά, παρατηρούμε ότι οι στρεβλώσεις του χρηματοοικονομικού συστήματος εξακολουθούν να υφίστανται. Σε ένα σύστημα τόσο προβλέψιμο, αλλά και τόσο ανησυχητικά ίδιο, που δείχνει ξεκάθαρα ότι την ευθύνη την έχουμε εμείς οι άνθρωποι για τον τρόπο με τον οποίο χειριζόμαστε τις εκάστοτε οικονομικές πολιτικές.
