Από την έντυπη έκδοση
Του Α.Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Ούτως ή άλλως η φρίκη των πυρκαγιών και η άρνηση διαχείρισης/ανάληψης της ευθύνης απέσυραν από το προσκήνιο κάθε σχεδιασμό ανάδειξης της «εξόδου από τα Μνημόνια», με τον Αύγουστο που ξεκινά, ή πάλι τη διαμόρφωση οποιουδήποτε σκηνικού για τη ΔΕΘ που αχνοφέγγει στο βάθος, αρχές Σεπτεμβρίου. Όμως ήδη παρατηρείται ένα άλλο φαινόμενο να εξελίσσεται: όλοι -μα όλοι!- έρχονται και δίνουν στην Ελλάδα καθοδήγηση για το «μετά». Μαζί και με καλά λόγια και αναγνώριση επιτευγμάτων και προοπτικών, αλλά… πολλή καθοδήγηση, προς την ίδια εν τέλει κατεύθυνση. «Συνεχίστε τις μεταρρυθμίσεις», ή πάντως «μην σκεφθείτε να χαλαρώσετε τις μεταρρυθμίσεις», αλλιώς (ας μας επιτραπεί η μετάφραση) μαύρο φίδι που σας έφαγε!
Προηγήθηκε η ρητή άρνηση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, διά Μάριο Ντράγκι, να θεωρηθεί ότι η ενισχυμένη μετά Μνημονιακή εποπτεία όπως την αποφάσισε για την Ελλάδα το Eurogroup (μαζί με τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος μέχρι το 2032) επιτρέπει συνέχιση του καθεστώτος εξαίρεσης/waiver, που καθιστά για τρεις βδομάδες ακόμη τα ελληνικά ομόλογα επιλέξιμα για την ΕΚΤ. «Το waiver ήταν εκεί όσο υπήρχε Πρόγραμμα. Μετά τη λήξη του, λήγει και το waiver», σύμφωνα με την κοφτή διατύπωση Ντράγκι: «Έτσι έχουν τα πράγματα/that’s how things stand». Προσέξτε όμως τη συνέχεια: η ΕΚΤ συνέχισε να αναγνωρίζει ως βιώσιμο το ελληνικό χρέος σε μεσοπρόθεσμη προοπτική, και ο Ντράγκι καλωσόρισε «τις επιτυχείς δράσεις της [Ελληνικής]Κυβέρνησης στο Πρόγραμμα», αλλά και έθεσε το βάρος της ΕΚΤ πίσω από την ανάγκη συνέχισης των μεταρρυθμίσεων.
Δεν ήταν ακριβώς καρμπόν, αλλά την ίδια γραμμή ακολούθησε και το ΔΝΤ, το Εκτελεστικό Συμβούλιο του οποίου οριστικοποίησε την βάσει του Άρθρου 4 έκθεση για την Ελλάδα (μαζί με DSA/έκθεση βιωσιμότητας), δεχόμενο τη μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους – αλλά συνδέοντας αυτήν την παραδοχή με την καταγραφή ότι οι Ευρωπαίοι έχουν δεσμευθεί (απέναντι στην Ελλάδα αλλά και στο διεθνές σύστημα) να συνεχίσουν τη στήριξή τους προς την κατεύθυνση αυτή και μετά το 2032. Γι’ αυτό και δόθηκε έμφαση, κι απ’ εδώ, στη «συνέχιση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας», μαζί βέβαια με πολύ επιφυλακτικές επισημάνσεις για τις προοπτικές ξεκοκκινίσματος των χαρτοφυλακίων των τραπεζών (ΔΝΤ είναι αυτό!). Η πλήρης έκθεση του ΔΝΤ θα δοθεί αύριο στη δημοσιότητα, όμως η παραδοσιακή διαρροή για τα βασικά της σημεία αυτά τόνιζε -μαζί και με τη συνεχιζόμενη αμφιβολία για την εφικτότητα των πρωτογενών πλεονασμάτων 3,5% του ΑΕΠ κάθε χρόνο μέχρι και το 2022 χωρίς να πνιγεί εντελώς η ανάπτυξη στην ελληνική οικονομία- τα γνωστά.
Προσέξτε όμως και τη συνέχεια: ΕΚΤ και ΔΝΤ είναι οι θεσμοί οι πλησιέστεροι στο χρηματοπιστωτικό σύστημα – οπότε οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης προστρέχουν στην παραπάνω λογική, ευθυγραμμιζόμενοι. Η Moody’s, που γενικώς είναι διστακτική στις αναβαθμίσεις, θεώρησε πλέον «πολύ διαχειρίσιμο» το ελληνικό χρέος μεσοπρόθεσμα (ακριβέστερα: τις υποχρεώσεις εξυπηρέτησής του) και μίλησε για «σημαντικό ορόσημο» αναφερόμενη στα μέτρα του Eurogroup για το χρέος.
Διευκρινίζοντας ότι η υποδοχή αυτή ανάγεται τόσο «στις προσπάθειες των Ελληνικών Αρχών για διόρθωση των αιτιών της κρίσης» όσο και στην «ισχυρή και συνεχιζόμενη στήριξη από τους πιστωτές της χώρας στην Ευρωζώνη». Η Moody’s μίλησε πολύ πιο θετικά για τα πρωτογενή πλεονάσματα απ’ ό,τι το ΔΝΤ, αλλά χτύπησε καμπανάκι και για τις ελληνικές τράπεζες – θυμίζοντας ότι τα εποπτικά τους κεφάλαια συνίστανται εν πολλοίς σε DTA/αναβαλλόμενο φόρο, αλλά και ζητώντας επιτακτικά επιτάχυνση στη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων. Υιοθέτησε δε ύφος πολύ κοντινό με των πολιτικότερων οργάνων σχετικά με την ανάγκη συνέχισης των μεταρρυθμίσεων, με έμφαση στη μείωση της φορολογίας και βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος.
Όποιος έχει τη διάθεση να πάει λίγο πίσω, θα θυμηθεί ότι και η S&P όταν αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, και ύστερα την πέρασε από σταθερή σε θετική προοπτική, είχε συνδυάσει κι αυτή τη βελτίωση με συστάσεις για συνέχιση των μεταρρυθμίσεων. (Να θυμίσουμε ότι η S&P είχε δώσει investment grade σε κάποια ομόλογα συστημικών τραπεζών).
Αυτή η ευθυγράμμιση σε συστάσεις, που αληθινά θυμίζουν καθοδήγηση, αξίζει να προσεχτεί για τις αμέσως επόμενες -πολιτικές, δεν αγγίζουμε καν τις επικοινωνιακές- κινήσεις. Με μια υπενθύμιση: ενώ αυτά τρέχουν σχετικά με τη μικρή (εν τέλει) Ελλάδα, στην Ιταλία δρομολογείται κόντρα με τις Βρυξέλλες μέσω του προϋπολογισμού στήριξης των χαμηλών εισοδημάτων που απαιτεί ο Ντι Μάιο/5 Αστέρες. Περικοπές φόρων ο Σαλβίνι/Λέγκα. «Οι Βρυξέλλες οφείλουν να αναθεωρήσουν τους κανόνες τους». Κινδυνεύουμε σε λίγο να μην είμαστε καθόλου στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.
