Του Κώστα Ιωαννίδη
Οι θεσμικοί του ΧΑ αντέδρασαν βίαια στην είδηση που τάραξε την παγκόσμια χρηματιστηριακή κοινότητα και περισσότερο τις αγορές της Ευρώπης. Η πτώση του μέσου όρου πάνω από -2% την Παρασκευή έκανε τη βδομάδα που πέρασε πτωτική, ενώ είχε προϋποθέσεις να τελειώσει με άνοδο μετά από αλυσίδα τριών ανοδικών συνόδων. Αλλά το καθοδικό αποτέλεσμα για τον Σεπτέμβριο δεν ήταν δυνατό να αναιρεθεί ακόμα και αν το πρόσημο της μεταβολής την Παρασκευή ήταν θετικό.
Η νέα κυβέρνηση της Ιταλίας πρότεινε προϋπολογισμό του 2019 με έλλειμμα τρεις φορές μεγαλύτερο από τον στόχο της προηγούμενης διοίκησης. Αυτό προκάλεσε πτώση στις ευρωπαϊκές χρηματιστηριακές αγορές και πτώση των αποδόσεων του αμερικανικού δημοσίου, καθώς ορισμένοι επενδυτές στρέψανε την προσοχή τους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ιταλία μέτρησε πολύ στο μυαλό των διαχειριστών ως προς το πού θέλουν να είναι τα κεφάλαιά τους και ο Thomas Martin, της Globalt Investments δήλωσε χαρακτηριστικά ότι: «Οι Η.Π.Α. είναι ο τόπος που πρέπει να τοποθετηθούν, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος… όχι τόσο». Με αυτή τη λογική κινήθηκαν στην Αθήνα οι θεσμικοί αλλά… την αγορά εκτός της χαμηλής αντοχής στους φόβους της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας επιβαρύνει επίσης σειρά αρνητικών ειδήσεων από το εσωτερικό.
Όπως οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, η πρόκληση αμφιβολιών από πλευράς των ξένων επενδυτών με τη διάθεση αναίρεσης συμφωνηθέντων και ψηφισμένων στη Βουλή μέτρων, η διαπίστωση της περιορισμένης απόδοσης των πλειστηριασμών ακινήτων από τις τράπεζες για τα κόκκινα στεγαστικά, η αποκάλυψη της πραγματικής εικόνας της ΦΦΓΚΡΠ, οι εντάσεις στο πολιτικό σκηνικό γύρω από εθνικά θέματα και η μακρά προεκλογική περίοδος που άρχισε νωρίς.
Με την αναμόχλευση της ανησυχίας για το μέλλον της ΕΕ και της ευρωζώνης, λόγω των αποφάσεων της Ιταλικής κυβέρνησης, υπήρξε γενικευμένη αντίδραση στα ομόλογα της ΕΕ. Αλλά οι bond vigilantes πίεσαν ιδιαίτερα τα Ιταλικά και τα Ελληνικά. Αυτό σημαίνει πως οι αγορές φοβούνται κάθε δημοσιονομικό ξεστράτισμα. Υποψιάζονται δε περισσότερο, ως χώρες – οικονομίες με έφεση στις δημοσιονομικές υπερβάσεις, την Ιταλία και την Ελλάδα. Η αντίδρασή τους σε σχέση με τα Ισπανικά και Πορτογαλικά ομόλογα ήταν χαμηλότερων τόνων. Τονίζοντας πως οι χώρες τις Ιβηρικής χερσονήσου έχουν κερδίσει την εμπιστοσύνη των θεσμικών, για την προσήλωσή τους στη επίτευξη υγιών και με διάρκεια στο χρόνο πλεονασμάτων. Αντί εντυπωσιακών μεν, περιστασιακών δε, επιτευγμάτων που δεν μπορούν να επαναληφθούν.
Η πορεία της αγοράς στον συνήθως πτωτικό Σεπτέμβριο, ήταν χειρότερη από τις προσδοκίες των συντηρητικά σκεπτόμενων αισιόδοξων παραγόντων. Η συνεισφορά του μήνα στην επίδοση των blue chip στο τρίτο τρίμηνο, ήταν καθοριστική για τις μετοχές του 25άρη που απέδωσαν χειρότερα σε αυτό. Σημειωτέο πως οι απώλειές του ΓΔ και των FTSE και FTSEΜ ήταν πάνω από -8,2%. Ενώ στο πρώτο και το δεύτερο τρίμηνο οι απώλειες ήταν μικρότερες από -3% για τους βασικούς δείκτες, με τη μεσαία κεφαλαιοποίηση σε άνοδο πάνω από +6% στο πρώτο τρίμηνο και σε πτώση -3,5% στο δεύτερο, όταν στο τρίτο βούλιαξε -9,6%. Έχουμε συνεπώς μια επιτάχυνση της καθόδου στο τρίμηνο που περιλάμβανε την επίσημη έξοδο της χώρας από τα μνημόνια και μονίμως πτωτικά τρίμηνα τη χρονιά αυτής της εξέλιξης στην εικόνα της ελληνικής οικονομίας, που θα μπορούσε να είναι σημαντική και χρηματιστηριακά.
Οι εκτός τόπου και χρόνου κυβερνητικές ενέργειες, σε χώρα μέλος του κοινού νομίσματος, προκαλούν αναταράξεις σε όλες τις αγορές της ευρωζώνης. Το είδαμε τις μέρες της ανάδειξης του ελληνικού χρέους, αλλά και όταν βούλιαξαν οι Τράπεζες στην Ιρλανδία. Επίσης όταν διαπιστώθηκε ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της τρίτης σε μέγεθος στην ευρωζώνη Ιταλικής οικονομίας. Θυμίζουμε πως ονόμαζαν τις χώρες της «περιφέρειας» του ευρώ οι αναλυτές από τις ΗΠΑ. «PIIGS» από τα αρχικά του ονόματος των προβληματικών χωρών, με διαφορετικά μεταξύ τους χαρακτηριστικά προβλημάτων. Όλων ωστόσο τα assets – αξίες για την επενδυτική βιομηχανία – πιέστηκαν, ανεξάρτητα αλλά και ομαδικά, την περίοδο από το 2010 ( εγκαίνια από Ελλάδα) ως το 2016 και 2017, που είχαμε την έξοδο όλων, εκτός της Ελλάδας, από τα προγράμματα στήριξης.
Δεν πείστηκαν οι θεσμικοί πως το πρόγραμμα στήριξης έκανε το σύνολο ή το μεγαλύτερο ποσοστό της δημοσιονομικής εξυγίανσης για την οποία σχεδιάστηκε. Όχι μόνο δεν πείστηκαν, αλλά προβλέποντας επιδείνωση, ξεκίνησαν τις ρευστοποιήσεις θέσεων κατά κύματα από το τέλος Απριλίου και μετά. Φθάσαμε λοιπόν στο τελευταίο τρίμηνο του 2018 και θα μπορούσαμε να πούμε ότι όσοι πίστεψαν σε κάτι καλύτερο από την επιβράδυνση της ούτως ή άλλως αναιμικής ανάπτυξης, είναι τώρα «ταπί (από προσδοκίες) και ψύχραιμοι». Ξεκινά η πορεία προς το 2019 με τον μέσο όρο του ΧΑ να εμφανίζει υπερδιπλάσιες απώλειες έναντι των χρηματιστηρίων της παλιοπαρέας των PIIGS. Απαιτείται σοβαρότητα.
Η επίδραση της δυναμικής της περασμένης εβδομάδας
Αναζητώντας ευκαιρίες μέσα στο πολιτικοοικονομικό χάος
Τελικά είχε δίκιο ο John Maynard Keynes που θεωρούσε ότι το παιχνίδι των επενδύσεων επαγγελματικά είναι είτε απαράδεκτα βαρετό, είτε εξαιρετικά υπερβολικό, για όλους όσοι είναι εντελώς απαλλαγμένοι από το ένστικτο του τζόγου. Ενώ εκείνος που το έχει, είναι υποχρεωμένος να πληρώσει για αυτήν την τάση του, τους ανάλογους «φόρους». Οι επαγγελματίες επενδυτές αυτή την περίοδο υποχρεούνται να διαχειριστούν με το ένστικτο του τζογαδόρου ένα τεράστιο θέμα. Αφορά στην ένταση αλλά και στην έκβαση του εμπορικού πολέμου που ξεκίνησε από το δόγμα «Η Αμερική Πρώτα» του προέδρου Τραμπ. Παράλληλα, υπάρχουν θύλακες της παγκόσμιας κεφαλαιαγοράς όπου εκτρέφονται σε μεγάλες ποσότητες η απληστία και ο φόβος, σε επίπεδα που για πολλούς είναι ιδανικά για τη γέννηση μιας επενδυτικής φούσκας.
Ο εμπορικός πόλεμος
Στην σύσκεψη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ την Τετάρτη, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ενίσχυσε τις εντάσεις με το Πεκίνο, κατηγορώντας το ότι επιδιώκει να αναμειχθεί στις εκλογές της 6 Νοεμβρίου για το Κογκρέσο στις ΗΠΑ, για να εμποδίσει αυτόν και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα να νικήσουν, λόγω της πολιτικής του επί των εμπορικών συναλλαγών με την Κίνα. Στην ίδια σύσκεψη ο Κινέζος αξιωματούχος κ. Wang απέρριψε την κατηγορία.
Δήλωσε στη συνέχεια την Παρασκευή, σε ομιλία του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών: «Ο προστατευτισμός θα βλάψει μόνο αυτόν που τον ασκεί και οι μονομερείς κινήσεις θα προκαλέσουν ζημιά σε όλους». Ο Γουάνγκ που κατέχει δυο τίτλους του υπουργού εξωτερικών και του Κρατικού Συμβούλου, απέρριψε κάθε κατηγορία για αναγκαστική μεταφορά τεχνολογίας από ξένες εταιρείες στην Κίνα. «Όσον αφορά τις εμπορικές τριβές, η Κίνα είναι υπέρ μιας σωστής διευθέτησης, βασισμένης σε κανόνες και συναίνεση, μέσω του διαλόγου και της διαβούλευσης επί ίσοις όροις. Η Κίνα δεν θα εκβιασθεί ούτε θα ενδώσει σε πιέσεις».
Όλοι αναγνωρίζουν ότι οι ΗΠΑ εμφανίζουν ένα τεράστιο εμπορικό έλλειμμα με τον υπόλοιπο κόσμο (περίπου 800 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος ή 4% του ΑΕΠ των ΗΠΑ) και ότι το εμπορικό της έλλειμμα με την Κίνα είναι περίπου το μισό του συνόλου (περίπου 400 δισεκατομμύρια δολάρια). Οι οικονομολόγοι της JP Morgan ανέφεραν σε πρόσφατη έκθεση: «Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες καταλήξουν σύντομα να επιβάλλουν τιμολόγια σε όλες τις κινεζικές εισαγωγές, η οικονομική ανάπτυξη τους θα μειωθεί κατά 0,2% στα τέλη του 2019, ενώ ο δομικός πληθωρισμός θα αυξηθεί κατά 0,2-0,3 μονάδες. Οι δασμοί θα περιορίσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα των ΗΠΑ στα 900 δισεκατομμύρια δολάρια από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια για το οικονομικό έτος 2019, σύμφωνα με ένα σημείωμα των ερευνητών της τράπεζας. Αλλά ο οικονομικός αντίκτυπος των δασμών σε εκτιμώμενα προϊόντα αξίας 544 δις δολαρίων σε κινεζικά προϊόντα θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερος, «εάν η εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων καμφθεί περισσότερο από ό, τι περιμένουμε», έγραψαν.
Το χάος της ασάφειας
Είναι δύσκολο οι αναλυτές να αντιληφθούν ξεκάθαρα γιατί οι ΗΠΑ επιβάλλουν δασμούς, επειδή η διοίκηση Τραμπ δεν έχει πει ξεκάθαρα τι προσπαθεί να επιτύχει με αυτόν τον τρόπο. Ένας λόγος για την ασάφεια είναι ότι πολλά στελέχη προσπαθούν να επηρεάσουν την εμπορική πολιτική της Αμερικής απέναντι στην Κίνα: ο υπουργός Οικονομικών Στίβεν Μνούχιν, ο Αντιπρόσωπος Εμπορίου των ΗΠΑ Robert Lighthizer, ο Διευθυντής Πολιτικής Εμπορίου και Βιομηχανίας του Λευκού Οίκου Peter Navarro και ο υπουργός Εμπορίου Wilbur Ross. Επίσης ασάφεια προσθέτει το γεγονός πως δεν υπάρχει, στις δηλώσεις των αρμοδίων, δέσμευση πως οι δασμοί θα αρθούν αν η Κίνα συμμορφωθεί με τις προτάσεις των Αμερικανών αρμοδίων.
Οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ πιστεύουν ότι μπορεί να κερδίσουν τον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, επειδή η Κίνα εξάγει περίπου τέσσερις φορές περισσότερο στις ΗΠΑ από τις αμερικανικές εξαγωγές προς την Κίνα. Συνεπώς, οι ΗΠΑ μπορούν να επιβάλουν πολύ μεγαλύτερο βάρος στους Κινέζους εξαγωγείς από ό, τι οι Κινέζοι μπορούν να επιβάλουν στους Αμερικανούς εξαγωγείς. Η κινεζική οικονομία εξαρτάται επίσης πολύ περισσότερο από τις εξαγωγές από την οικονομία των ΗΠΑ.
Οι δασμοί αποτελούν πράγματι ένα «φόρο» για Αμερικανούς καταναλωτές και τις επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν κινεζικά προϊόντα στις διαδικασίες παραγωγής τους. Αλλά η αύξηση των τιμών που πληρώνουν οι Αμερικανοί για τις κινεζικές εισαγωγές και η επακόλουθη απώλεια πραγματικού εισοδήματος είναι πολύ μικρή. Οι ετήσιες εισαγωγές από την Κίνα ανέρχονται συνολικά σε 500 δισ. Δολάρια. Αν οι ΗΠΑ επιβάλουν μια συνολική τιμολόγηση 25%, η αύξηση του κόστους για τους Αμερικανούς αγοραστές – αν δεν υπάρξει καμία αλλαγή στις τιμές που χρεώνουν οι Κινέζοι εξαγωγείς – θα ήταν 125 δισεκατομμύρια δολάρια. Με το εθνικό εισόδημα των ΗΠΑ να υπερβαίνει τα 20 τρισεκατομμύρια δολάρια, το αυξημένο κόστος θα ήταν λίγο περισσότερο από το 0,5% των συνολικών δαπανών των ΗΠΑ. Και επειδή οι Κινέζοι εξαγωγείς θα μειώσουν πιθανώς τις τιμές ορισμένων προϊόντων τους, το αυξημένο κόστος για τους Αμερικανούς αγοραστές θα ήταν μικρότερο από 125 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η εβδομάδα σε αριθμούς
Την τελευταία εβδομάδα του Σεπτέμβρη, ο S&P 500, κλείνοντας στις 2915,40 μονάδες, είχε πτώση -0,49% ενώ στο 2018 διαμόρφωσε κέρδη +9,04%. Ο Dow, με μεταβολή -0,97%, έκλεισε στις 26.483,95 μονάδες, στο 2018 κερδίζει 7,14%. Ο S&P400 υποχωρώντας -0,87% διαμόρφωσε επίδοση φέτος +6,47%, ενώ ο Russell 2000 της μικρής κεφαλαιοποίησης, με μεταβολή -0,81%, εμφάνισε ετήσια απόδοση +10,61%. Ο δε Nasdaq, με άνοδο +0,67%, διεύρυνε τα κέρδη του για το 2018 στο +16,47%.
Ο FTSE100 του Λονδίνου ενισχύθηκε +0,27% στη βδομάδα, με απώλειες -2,31% στο 2018. Ο DAX έπεσε -1,48%, με ετήσια επίδοση -5,19%, ο CAC είχε μεταβολή -0,01%, διατήρησε τη θετική του απόδοση στο 2018 +3,41%. Ο δείκτης IBEX της Ισπανίας υποχώρησε -2,10% και στο έτος αποδίδει -6,52%. Ο δείκτης FTSE MIB στην Ιταλία με μεταβολή -3,83%, στο 2018 αποδίδει πλέον -5,22%. Ο Bovespa της Βραζιλίας έπεσε -0,13%, με +3,85% επίδοση φέτος, ενώ ο Bolsa του Μεξικού ανέβηκε +0,32%, ανακτώντας οριακή θετική επίδοση για το 2018, με απόδοση +0,30%.
Ο Nikkei, με εβδομαδιαία μεταβολή +1,05%, στο 2018 απόκτησε κέρδη +5,95%. Ο δείκτης Kospi στη Νότια Κορέα είχε μεταβολή +0,17% και επίδοση για φέτος -5,04%. Ο δείκτης Sensex στην Ινδία έχασε -1,67%, στο 2018 αποδίδει +6,37%. Στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ ο Hang Seng υποχώρησε -0,59% και στο 2018 εμφάνισε επίδοση -7,12%. Άνοδο +0,85% εμφάνισε ο δείκτης του χρηματιστηρίου της Σαγκάης SSE Comp. Ind., με επίδοση στο έτος -14,69%.
Ο χρυσός κινήθηκε πτωτικά, -0,59%, στα 1196,20 δολάρια η ουγκιά, με επίδοση το 2018 -8,34%. Αντίθετα κατά +4,03%, κινήθηκε το πετρέλαιο Crude. Στο 2018 γράφει κέρδη +22,40%.
Το ένστικτο του τζόγου
Οι αγορές στη Wall Street έκλεισαν περίπου επίπεδα την Παρασκευή, καθώς τα κέρδη της Intel, των κτηματομεσιτικών εταιρειών και των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας αντιστάθμισαν μια πτώση της μετοχής του Facebook. Ο S&P 500 έχασε 0,5% για την εβδομάδα, αλλά στο τρίτο τρίμηνο αυξήθηκε κατά 7,2%, με την καλύτερη τριμηνιαία απόδοση από το τέταρτο τρίμηνο του 2013. Η μετοχή της Facebook Inc υποχώρησε 2,59%, μόλις δήλωσε ότι ανακάλυψε ένα ζήτημα ασφάλειας που αφορά περίπου 50 εκατομμύρια λογαριασμούς. Η απώλεια της ζύγιζε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μετοχή του S&P 500. Όμως ήταν και είναι οι εταιρίες τεχνολογίας που κρατούν την ανοδική δυναμική στα χρηματιστήρια της Νέας Υόρκης.
Οι βασικές λέξεις-κλειδιά στο χώρο της τεχνολογίας σήμερα είναι το IoT (Internet of Things), τα Big Data, η Cyber Security, Cloud Computing, Blockchain και AI (Artificial Intelligence). Μπορεί ορισμένοι από αυτούς τους όρους να μην είναι γνωστοί ευρέως, ωστόσο οι διάφορες εφαρμογές αυτών των τομέων αποτελούν μπουκέτο επιχειρηματικών ευκαιριών, με όρια ανάπτυξης σχεδόν απεριόριστα στο σημερινό (διασυνδεδεμένο μέσω Internet) κόσμο. Αυτό έχει οδηγήσει σε εισροή επενδύσεων και ενδιαφέρον σε όλους τους προαναφερθέντες χώρους – από ιδιώτες, Venture Capitalists (VCs), εταιρείες και κυβερνήσεις. Τρέφει και τρέφεται η αγορά από το ένστικτο του τζογαδόρου που βρίσκει καταφύγιο και πεδία δράσης.
Νέες «φούσκες»;
Μέσα σε αυτό το χάος ευκαιριών και προκλήσεων ορισμένοι διαπιστώνουν εμφάνιση νέων περίεργων «φυσαλίδων». Εντοπίζονται στη μανία για crypto νομίσματα και για την κάνναβη. Η άγρια διαπραγμάτευση μετοχών της καναδικής εταιρείας μαριχουάνας Tilray Inc. το Σεπτέμβριο, όπου η αγοραία αξία της ξεπέρασε σε μικρό χρονικό διάστημα την αξία της American Airlines Group Inc., έμοιαζε πολύ με την φρενίτιδα για Bitcoin του περασμένου έτους.
Αυτές οι δύο φούσκες, με πολλά κοινά, γιατί επιστρέφουν τώρα; «Αν υπήρχε μια εύκολη εξήγηση για τα αίτια που γεννούν bubbles, κάποιος θα μπορούσε να πλουτίσει», σημειώνει o Joe Weisenthal. Υπάρχουν όμως ορισμένοι γενικοί κανόνες. Χρειάζεται ένα πολύ δυνατό αφήγημα, το περίφημο story, που διαθέτουν τα crypto νομίσματα και η κάνναβη. Τα μεν αποτελούν μεγάλη ανατροπή στις ροές της χρηματοδότησης μέσω της τεχνολογίας που έχει τεθεί στην υπηρεσία του κάθε ατόμου. Η κάνναβης είναι μια γιγαντιαία νέα αγορά που γίνεται γρήγορα νόμιμη σε όλο τον κόσμο. Χρειάζεται επίσης η προσφορά των επενδύσιμων assets να είναι μικρή, οπότε υπάρχει μια τεράστια αναντιστοιχία μεταξύ του μεγάλου story και του τι μπορούν πραγματικά να αγοράσουν οι επενδυτές.
Αυτή η αναντιστοιχία μεταξύ ζήτησης και προσφοράς για μετοχές του διαδικτύου δημιούργησε τραγελαφικές καταστάσεις στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Τόσο διψασμένοι ήταν οι άνθρωποι να αγοράσουν οτιδήποτε σε dot-com ώστε όταν η K-Tel International Inc. δήλωσε ότι θα ξεκινήσει να πουλά τα CD της on line, οι μετοχές της αυξήθηκαν δέκα φορές το 1998 μόνο και μόνο για αυτό. Μετά την εκτόξευση των Bitcoin ακολούθησαν νέες εκδόσεις – συμπεριλαμβανομένων των Bitcoin Cash, Bitcoin Gold, Bitcoin Silver, Bitcoin Faith, Bitcoin World, Bitcoin Private, Ηνωμένα Bitcoin, Bitcoin God, Lightning Bitcoin, Bitcoin Diamond δημιουργώντας τόνους προσφοράς.
ΧΑ
Ο μήνας και το τρίμηνο των χαμένων προσδοκιών
Η τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου και του τρίτου τριμήνου, θα λέγαμε πως είναι η μικρογραφία της μεταβλητότητας της διάθεσης για ρίσκο στο ΧΑ φέτος. Αυτή δυναμώνει συνήθως τις περιόδους που υπάρχει ξεκάθαρο ράλι ανόδου στις διεθνείς αγορές. Μόλις όμως ο ΓΔ πλησιάζει τιμές που στο παρελθόν ήταν επίπεδα στήριξης, τα οποία λόγω πτωτικής δυναμικής μετασχηματίστηκαν σε σκληρές οροφές, ξεσπάνε κύματα ρευστοποιήσεων. Συνήθως αφορούν στα τραπεζικά blue chip, απλώνονται κατόπιν και σε άλλους κλάδους και επιστρέφουν οι τιμές σε χαμηλότερα επίπεδα. Τη Δευτέρα επικράτησαν πιέσεις στις τράπεζες και εξαφανίστηκαν τα κέρδη της προηγούμενης συνόδου. Αλλά την Τρίτη, πάλι με οδηγό τις τράπεζες ξεκίνησε μια ανοδική αλυσίδα τριών συνόδων που την Παρασκευή… ανατράπηκε με μεγαλοπρεπή πτώση. Το αποτέλεσμα ήταν μια μάλλον ανοδική εβδομάδα, από εισαγόμενες (Ιταλική αναστάτωση της ευρωζώνης) πιέσεις, να καταλήξει πτωτική. Ο ΓΔ υποχώρησε -1,01% και ο 25άρης -0,53% με τον FTSEM στο -1,35%.
Έτσι ο Σεπτέμβρης έγινε ο τρίτος πτωτικός μήνας στην κατάταξη με βάση τις απώλειες. Με τον Μάιο πρώτο (-11,93%), τον Μάρτιο δεύτερο -6,60% και -5,20% το μήνα που τελείωσε την Παρασκευή, ενώ πάνω από -4% ήταν οι απώλειες τον Φεβρουάριο και τον Αύγουστο. Οι υπολογίσιμα ανοδικοί μήνες ήταν ο Ιανουάριος και ο Απρίλιος με κέρδη για τον ΓΔ +9,53% και +9,96% αντίστοιχα, ενώ οριακή άνοδο είχε τον Ιούνιο +0,23% και τον Ιούλιο +0,48%. Ο συνδυασμός ημερολογιακά ανά τριάδες αυτών των επιδόσεων έχει φέρει πτώση το πρώτο τρίμηνο -2,73%, στο δεύτερο -2,94% ενώ στο τρίτο ο μέσος όρος βούλιαξε -8,70%. Για να γράψει στο έτος πτώση -13,79% και ο 25άρης, των ξένων θεσμικών, απώλειες -12,52%. Στο ίδιο διάστημα ο δείκτης του πορτογαλικού χρηματιστηρίου χάνει -0,64% με βουτιά τη βδομάδα που πέρασε -1,20%. Του Μιλάνου, στη χώρα που προκάλεσε στις αγορές του ευρώ πρόσφατα αλλά και στην αρχή του μήνα αναταράξεις με πολιτικό υπόβαθρο, η απόδοση είναι -5,22% και της Ισπανίας χάνει -6,52% ενώ της Ιρλανδίας -7,33%.
Τα ανωτέρω οδηγούν στο συμπέρασμα πως η αγορά της Αθήνας είναι πολύ ευαίσθητη απέναντι στις αναποδιές που εμφανίζονται διεθνώς, ως προς τη διάθεση για ρίσκο. Επίσης, χωρίς αυτές τις αφορμές, δεν υπάρχει προσδοκία για καλύτερες μέρες της οικονομίας στο εσωτερικό. Αντίθετα, όσο οι εξελίξεις επιβραβεύουν την απόφαση των πωλητών από τη μέση του δεύτερου τρίμηνου ως σήμερα, τόσο φαίνεται να αποκτά ορμή η κατρακύλα. Τον ανοδικό Ιανουάριο προεξόφλησαν μια εκτίναξη λόγω της ολοκλήρωσης του τρίτου μνημονίου. Τον Απρίλιο ήταν το τελευταίο σκίρτημα της αγοράς μας σε συντονισμό με τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, ενώ τον Μάιο αυτά συνέχισαν την άνοδό τους αλλά στο ΧΑ οι τράπεζες άρχισαν να παίζουν μόνιμα το ρόλο του αδύναμου κρίκου.
Ο δείκτης τους από τις 1031 μονάδες στις 30 του Απρίλη κινείται από τις 13 Σεπτεμβρίου ως το τέλος του μεταξύ των 552 και 590 με ένα παραπλανητικό τίναγμα ως τις 617 στις 19/9. Ο ΓΔ ακολούθησε και από τις 860 μονάδες στην πρώτη σύνοδο του Μαΐου, βρίσκεται από τις 5 Σεπτεμβρίου ανάμεσα στις 676 και 710 μονάδες. Τα αίτια αυτής της κατάστασης είναι κοινός τόπος σε κάθε αναφορά εγχώριων και ξένων αναλυτών που αξιολογούν την ελληνική αγορά. Αξίζει επίσης να σημειώσουμε πως την αγορά εκτός της χαμηλής αντοχής στους φόβους της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας εμφανίζει και σειρά αρνητικών ειδήσεων από το εσωτερικό. Όπως οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, η πρόκληση αμφιβολιών από πλευράς των ξένων επενδυτών με τη διάθεση αναίρεσης συμφωνηθέντων και ψηφισμένων στη Βουλή μέτρων, η διαπίστωση της περιορισμένης απόδοσης των πλειστηριασμών ακινήτων από τις τράπεζες για τα κόκκινα στεγαστικά, η αποκάλυψη της πραγματικής εικόνας της ΦΦΓΚΡΠ, οι εντάσεις στο πολιτικό σκηνικό γύρω από εθνικά θέματα και η μακρά προεκλογική περίοδος που άρχισε νωρίς.
Η αποτύπωση της δυναμικής ανά μετοχή του 25άρη στο Σεπτέμβρη και το τρίτο τρίμηνο, μπορεί να βοηθήσει στην πρόβλεψη της ορμής κάθε μετοχής στο τελευταίο, αν και πολλά μπορεί να αλλάξουν όταν γίνει γνωστός ο προϋπολογισμός του 2019.
Οι μετοχές που πιέστηκαν εξαιρετικά τον Σεπτέμβρη του -5% για τους βασικούς δείκτες εμφάνισαν διψήφια πτώση και ήταν ΕΤΕ -28,57% και -33,46% το τρίτο τρίμηνο, ΑΛΦΑ -21,68% και -35,30% στο τρίμηνο, ΠΕΙΡ -21,67% και -35,62% στο τρίμηνο, ΔΕΗ -15,99% και -23,97% στο τρίμηνο, ΕΥΡΩΒ -11,70% και -27,49% το τρίτο τρίμηνο, ήτοι μετοχές σε bear market ενώ πτώση άνω των δεικτών έχει και η ΓΡΙΒ αλλά μόνο -6,46% και –7,33% το τρίτο τρίμηνο.
Στον αντίποδα κέρδη κόντρα στην τάση των δεικτών εμφάνισαν τον Σεπτέμβριο οι ΜΟΗ +10,84% και στο τρίμηνο +30,81%, ΤΙΤΚ +7,83% και στο τρίμηνο -1,61%, ΤΕΝΕΡΓ +4,43% και στο τρίμηνο +23,69%, ΣΑΡ +3,06% και στο τρίμηνο +0,27%, ΕΛΠΕ +3,01% και στο τρίμηνο +4,88%, ΟΛΠ +1,73% και στο τρίμηνο -0,24%. Αμυντικά συμπεριφέρθηκαν επίσης ΒΙΟ +0,50% στο τρίμηνο -8,27%, ΕΥΔΑΠ +0,18% και στο τρίμηνο -2,50%, και ΑΔΜΗΕ 0,00% και στο τρίμηνο -4,84%. Μεταβολή όσο ο δείκτης εμφάνισε τον Σεπτέμβρη η ΦΡΛΚ -5,14% και στο τρίμηνο +13,83%, με τις απώλειες των ΛΑΜΔΑ ΑΡΑΙΓ ΟΤΕ στο -4% περίπου τον Σεπτέμβριο ενώ οι ΓΕΚΤΕΡΝΑ, ΕΕΕ, ΕΧΑΕ, ΜΠΕΛΑ ΜΥΤΙΛ και ΟΠΑΠ με πτώση από -0,5% ως -2,5% έχουν επίδοση τριμήνου πάνω και κάτω από το -8,7% του μέσου όρου.
Τεχνική ανάλυση – παράγωγα
Η μικρή προπορεία του 25άρη έναντι των ΣΜΕ δείχνει αβεβαιότητα
Στην πρώτη εβδομάδα της κυριαρχίας των σειρών Οκτωβρίου στα παράγωγα του 25άρη και Δεκεμβρίου στα ΣΜΕ επί μετοχών, είχαμε βουτιά -74,32% των όγκων στα ΣΜΕ του FTSE25. Η υποχώρηση στις ανοικτές θέσεις, αφορούσε στην επικράτηση μεταβλητότητας στην εβδομάδα. Ο 25άρης κατέληξε στις 1822,33 μονάδες, με εβδομαδιαία μεταβολή -0,53%. Στα options του οι όγκοι μειώθηκαν -73,5% και στα 4 calls αντιστοιχούσαν 3 put.
Οι όγκοι στα ΣΜΕ του δείκτη συνολικά, ανήλθαν σε 5.775 συμβόλαια, καταλήγοντας με 7.230 ανοικτές θέσεις. Ο μέσος όγκος της σειράς Οκτωβρίου διαμορφώθηκε στα 1067 από 2249 ΣΜΕ. Για τη σειρά του Νοεμβρίου διαμορφώθηκε στα 88 από 37 συμβόλαια ημερησίως. Οι ανοικτές θέσεις της σειράς Οκτωβρίου ανήλθαν σε 6.946 από 7.485 και της επόμενης σε 285 ΣΜΕ. Οι τελευταίες πράξεις του ΣΜΕ Οκτωβρίου έγιναν στις 1821,00 μονάδες, με τον υποκείμενο δείκτη προηγούμενο έναντι του ΣΜΕ της κυρίαρχης σειράς.
Όσο οι εξελίξεις επιβραβεύουν την απόφαση των πωλητών από τη μέση του δεύτερου τρίμηνου ως σήμερα, τόσο φαίνεται να αποκτά ορμή η κατρακύλα. Τον ανοδικό Ιανουάριο προεξόφλησαν μια εκτίναξη λόγω της ολοκλήρωσης του τρίτου μνημονίου. Τον Απρίλιο ήταν το τελευταίο σκίρτημα της αγοράς μας σε συντονισμό με τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, ενώ τον Μάιο αυτά συνέχισαν την άνοδό τους αλλά στο ΧΑ οι τράπεζες άρχισαν να παίζουν μόνιμα το ρόλο του αδύναμου κρίκου.
Ο δείκτης τους από τις 1031 μονάδες στις 30 του Απρίλη κινείται από τις 13 Σεπτεμβρίου ως το τέλος του μεταξύ των 552 και 590 με ένα παραπλανητικό τίναγμα ως τις 617 στις 19/9. Ο ΓΔ ακολούθησε και από τις 860 μονάδες στην πρώτη σύνοδο του Μαΐου, βρίσκεται από τις 5 Σεπτεμβρίου ανάμεσα στις 676 και 710 μονάδες. Τα αίτια αυτής της κατάστασης είναι κοινός τόπος σε κάθε αναφορά εγχώριων και ξένων αναλυτών που αξιολογούν την ελληνική αγορά.
Ο Απόστολος Μάνθος της AENAON MARKETS
Ιταλικός δάκτυλος τερμάτισε άδοξα την προσπάθεια του Γενικού Δείκτη να περάσει πάνω από τις τεχνικές συμπληγάδες των 700 με 710 μονάδων, αναιρώντας το σενάριο ανοδικής συνέχειας προς το επόμενο επίπεδο αντίστασης των 735 μονάδων.
Το τεχνικό ζητούμενο για την ερχόμενη εβδομάδα είναι η δυνατότητα άρνησης του Δείκτη να κινηθεί εκ νέου προς τη ζώνη στήριξης των 685 με 675 μονάδων. Γεγονός, που μπορεί να ανανεώσει τις δυνάμεις των αγοραστών για μια νέα προσπάθεια διάσπασης των 700 μονάδων. Αντιθέτως, η καθοδική διάτρηση των 675 μονάδων θα δώσει περιθώριο κίνησης προς το πολυαναφερόμενο επίπεδο στήριξης των 660 μονάδων.
Την περιοχή αντίστασης των 1855 με 1865 μονάδων χτύπησε ο δείκτης της υψηλής κεφαλαιοποίησης, δίχως όμως το επιθυμητό αποτέλεσμα ανοδικής διαφυγής προς το επόμενο βήμα των 1892 μονάδων. Το τεχνικό αυτό στοιχείο ανοδικής αδυναμίας έχει επιφέρει ένα έντονο πτωτικό “pullback” προς το όριο των 1810 με 1800 μονάδων, αφήνοντας για ακόμα μια φορά ανοιχτό το ενδεχόμενο κατακερματισμού και κίνησης προς τη “δύστροπη” στήριξη των 1770 με 1755 μονάδων.
Η φράση “ολημερίς το χτίζανε το βράδυ γκρεμιζόταν” ταιριάζει γάντι στην περίπτωση του Τραπεζικού δείκτη, όπου στις τελευταίες συνεδριάσεις ενώ προσπαθεί να αποκτήσει διαγραμματικό “πάτημα” άνω των 588 με 590 μονάδων, την επομένη επανέρχεται πτωτικά πάνω στη βάση των 563 με 550 μονάδων, δίχως έτσι να διαθέτει τις ανοδικές αντοχές για τη τμήση των 600 μονάδων. Εδώ στατιστικά η βραχυχρόνια συσσώρευση στα χαμηλά μιας κίνησης, όπως αυτή του Τραπεζικού Δείκτη, που έρχεται από τις 770 μονάδες συνήθως οδηγεί σε καθοδική διάσπαση με βίαιο αποτέλεσμα.
Σχόλια εγχώριων αναλυτών
Ο Κώστας Φέγγος της Versal ΑΕΠΕΥ
Ενώ μέχρι κάποια στιγμή φαινόταν πως το Χρηματιστήριο θα αντέξει τα ‘χτυπήματα’ και θα κλείσει με άνοδο σε εβδομαδιαία βάση, τελικά ήρθαν τα νέα από την Ιταλία και αυτό δεν ήταν δυνατόν. Η τελευταία βδομάδα χαρακτηρίστηκε από καθημερινά κακά νέα που δικαιολόγησαν την στάση των Ξένων απέναντι στο Ελληνικό Χρηματιστήριο τους τελευταίους μήνες.
Παρόλα αυτά το Χρηματιστήριο κρατούσε και μάλιστα έδωσε τρεις ανοδικές συνεδριάσεις μέσα στη βδομάδα. Αυτό αποδόθηκε στη συνήθη χρηματιστηριακή πρακτική, “πούλα στη φήμη και αγόραζε στο γεγονός”. Τελικά τα χτυπήματα ήταν πολλά η πτώση επανήλθε. Τους τελευταίους μήνες ήταν εμφανές το “σορτάρισμα” θέσεων, κυρίως Τραπεζικών μετοχών από μεριάς Ξένων Επενδυτών. Οι ανησυχίες των Ξένων δεν ήταν προφανείς σε όλους, αλλά τα γεγονότα της τελευταίας βδομάδας, δικαιολογούν μεγάλο μέρος από αυτούς τους προβληματισμούς.
Την περασμένη βδομάδα είχαμε μπαράζ κακών ειδήσεων. Η Moody’s αποφάσισε να αναβάλλει την αναβάθμιση της Χώρας, δημιουργώντας άσχημους συνειρμούς. Βγήκαν εκθέσεις για την επιδείνωση του Επιχειρηματικού κλίματος στην Ελλάδα και για τα ανείσπρακτα του Δημοσίου που τώρα υπολογίζονται στα 180 δισ. ευρώ.
Δημοσιεύτηκε η έκθεση της Alvarez & Marsal για τη Follie που αποτελεί κόλαφο για την εταιρεία, αλλά και για τις Αρμόδιες Αρχές στην Ελλάδα. Είχαμε τη συνειδητοποίηση ότι οι πλειστηριασμοί από τις Τράπεζες δεν δημιουργούν ενδιαφέρον σε Ιδιώτες Επενδυτές και τελικά τα εκπλειστηριαζόμενα ακίνητα καταλήγουν πάλι στις Τράπεζες χωρίς να λύνουν το πρόβλημα.
Τα παραπάνω επηρέασαν το road show στο Λονδίνο και το ταξίδι του Πρωθυπουργού στην Αμερική, με τους Υποψήφιους Επενδυτές να ασχολούνται περισσότερο με θέματα πολιτικής, παρά με θέματα πραγματικών επενδύσεων.
Τέλος, έχουμε το δημοψήφισμα στα Σκόπια, τις αποκαλύψεις για το Προσφυγικό, τη σύλληψη Δημοσιογράφων και τους Πολίτες που πήραν το Νόμο στα χέρια τους στο Κέντρο της Αθήνας.
Η επόμενη βδομάδα ξεκινάει με κακούς οιωνούς και ο Δείκτης θα πρέπει να αποδείξει την αντοχή των 680 μονάδων, σαν σημαντικό επίπεδο στήριξης. Αδυναμία διατήρησης αυτού του επιπέδου θα μας οδηγήσει σε νέα χαμηλά. Οι εξελίξεις στην Ιταλία θα είναι καταλυτικές για αυτό.
Σήμερα
Οι μετοχές στην Ασία διαπραγματεύονται υποτονικά σήμερα το πρωί. Εν τω μεταξύ, οι αγορές στο Χονγκ Κονγκ δεν λειτουργούν λόγω δημόσιων αργιών. Στην Ιαπωνία, οι μετοχές SUMCO, JTEKT και SCREEN Holdings σημείωσαν άνοδο 4,1%, 4,8% και 6,6% αντίστοιχα. Στη αντίθετη πλευρά, οι Subaru, Takeda Pharmaceutical και Marui Group υποχώρησαν 2,3%, 2,5% και 3,4%, αντίστοιχα.
Στη Νότια Κορέα, οι Samsung Electronics, η Samsung SDI και η Hyundai Mobis έχουν χάσει 0,2%, 1,7% και 2,6% αντίστοιχα. Εν τω μεταξύ, οι LG Electronics, POSCO και SK Hynix κέρδισαν 0,1%, 0,3% και 1,4%, αντίστοιχα.
Ο δείκτης Nikkei 225 διαπραγματεύτηκε ως και +0,6% υψηλότερα στις 24.263,1 μονάδες, ενώ ο δείκτης Kospi έκλεισε -0,18% χαμηλότερα στις 2338,88. Την Παρασκευή, ο δείκτης Hang Seng έκλεισε 0,3% υψηλότερα στις 27.788,5.
Το δολάριο του Καναδά και το μεξικάνικο πέσο αυξήθηκαν σήμερα Δευτέρα 1/10 με την ελπίδα ότι θα σημειωθεί πρόοδος στις διαπραγματεύσεις για μια ανανεωμένη συμφωνία για τη Βορειοαμερικανική Ελεύθερη Συμφωνία (NAFTA), αλλά οι μετοχές της Ασίας σημείωσαν ένα μεικτό ξεκίνημα εν μέσω περαιτέρω σημείων αδυναμίας στην Κίνα.
Ο ευρύτερος δείκτης μετοχών Asia-Pacific της MSCI εκτός της Ιαπωνίας μειώθηκε κατά 0,1% στις αρχές του εμπορίου, με οδηγό την πτώση στην Αυστραλία, αν και η δραστηριότητα ενδέχεται να είναι αργή λόγω διακοπών στην Κίνα, συμπεριλαμβανομένου του Χονγκ Κονγκ.
Ο Nikkei της Ιαπωνίας κέρδισε 0,52%, αν και ο Topix, ευρύτερος και καλύτερος μέσος της αγοράς, ήταν μόλις +0,04% ψηλότερα.
