Από την έντυπη έκδοση
Της Αγγελικής Κοτσοβού
[email protected]
15 Σεπτεμβρίου 2008. Μια ημερομηνία που έχει χαραχτεί με ανεξίτηλα γράμματα στη μνήμη των επενδυτών, που έγιναν μάρτυρες της μεγαλύτερης εταιρικής χρεοκοπίας στην ιστορία, με την κατάρρευση της Lehman Brothers να συμπαρασύρει σε ύφεση την παγκόσμια οικονομία.
Κανείς δεν είχε προβλέψει την πιστωτική κρίση του 2008, όλοι έβλεπαν τα ανησυχητικά σημάδια της επικίνδυνης φούσκας, χωρίς να δίνουν τη δέουσα σημασία. Επτά χρόνια έχουν περάσει από τότε και η παγκόσμια οικονομία κατάφερε να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες της χάρη στις συντονισμένες προσπάθειες κεντρικών τραπεζών και κυβερνήσεων.
Επτά χρόνια και η παγκόσμια οικονομία κινδυνεύει να βρεθεί και πάλι στο κατώφλι μιας νέας κρίσης, με τους επενδυτές να φοβούνται περισσότερο από ποτέ για ένα νέο «μαύρο κύκνο», δηλαδή ένα απροσδόκητο και καταστροφικό συμβάν που θα κλονίσει τα θεμέλια του παγκόσμιου οικοδομήματος.
Οι μεγαλύτεροι οικονομολόγοι του πλανήτη δεν είχαν καταφέρει να προβλέψουν την πιστωτική κρίση του 2008. Ισως να μην καταφέρουν να προβλέψουν και την επόμενη.
Τα ανησυχητικά σημάδια είναι αρκετά τον τελευταίο καιρό, ώστε να κρατούν σε επαγρύπνηση τους επενδυτές: η κινεζική οικονομία κατεβάζει επικίνδυνα ταχύτητα, επισκιάζοντας και τις προοπτικές της παγκόσμιας ανάπτυξης.
Η αβεβαιότητα για την επόμενη κίνηση της Φέντεραλ Ριζέρβ προς την κατεύθυνση της αύξησης των επιτοκίων προκαλεί έντονες αναταράξεις στις αναδυόμενες αγορές.
Το πετρέλαιο, ο άλλοτε «μαύρος χρυσός», έχει χάσει σχεδόν το ήμισυ της αξίας του, ενώ οι ανησυχίες για μειωμένη ζήτηση πρώτων υλών οδηγούν σε ελεύθερη πτώση τις τιμές εμπορευμάτων.
Ηδη η Goldman Sachs κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το τρίτο κύμα της πιστωτικής κρίσης.
«Η αυξημένη αβεβαιότητα ως προς τις επιπτώσεις από την επιβράδυνση των αναδυόμενων οικονομιών, των χαμηλότερων τιμών στα εμπορεύματα και του ενδεχομένου αύξησης των αμερικανικών επιτοκίων εγείρει νέες ανησυχίες για την πορεία των αγορών, σηματοδοτώντας ένα νέο “κύμα” στην παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση», προειδοποιούν οι αναλυτές της Goldman Sachs.
Είναι, όντως, τα πράγματα τόσο άσχημα; Μήπως έχει έλθει η ώρα για μια επόμενη «μαύρη περίοδο» για την παγκόσμια οικονομία και τις διεθνείς αγορές; Κανείς δεν μπορεί μετά βεβαιότητας να δώσει μια απάντηση στο παραπάνω ερώτημα.
Αυτή τη φορά, όμως, δεν μπορούμε να επικαλεστούμε τη θεωρία του Νασίμ Ταλέμπ περί «μαύρων κύκνων». Το σκάσιμο μιας νέας «φούσκας» δεν θα αποτελέσει ένα ξαφνικό και απρόβλεπτο γεγονός.
Οι εστίες κινδύνου είναι γνωστές και προβληματίζουν ήδη τους ειδικούς. Ενα νέο χρηματιστηριακό κραχ είναι πιθανό. Αλλά μόνο εάν οι επενδυτές επιλέξουν να αγνοήσουν τις προειδοποιήσεις και επαναλάβουν το ίδιο λάθος.
Οπως λέει όμως ο Αμερικανός μεγαλοεπενδυτής Πίτερ Λιντς, η οικονομική ύφεση και οι πτώσεις των χρηματιστηρίων είναι μέρος το παιχνιδιού. «Εάν δεν μπορεί κανείς να καταλάβει ότι αυτό πρόκειται να συμβεί, τότε δεν είναι έτοιμος να παίξει».
