της Νατάσας Στασινού
Μία χώρα – πρότυπο έως πρόσφατα ανοιχτής κοινωνίας και προάσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων- έχει βρεθεί το τελευταίο διάστημα στο στόχαστρο οργανισμών, όπως ο ΟΗΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Έχει βρεθεί στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας για έναν νόμο, που πυροδοτεί συγκρίσεις ακόμη και με τις πρακτικές της ναζιστικής Γερμανίας. Ο λόγος για τη Δανία και το νόμο που προβλέπει κατασχέσεις χρημάτων και τιμαλφών των προσφύγων, αλλά και δυνατότητα να καθυστερεί η επανένωση των οικογενειών τρία χρόνια.
Το πιο «παρεξηγημένο νομοθέτημα στην ιστορία της χώρας», όπως υποστηρίζει η κυβέρνηση της Δανίας, απαγορεύει σε πρόσφυγες να διατηρούν χρήματα ή αντικείμενα συνολικής αξίας άνω των 1.340 ευρώ, με μία εξαίρεση, που προστέθηκε τελευταία στιγμή: προσωπικά αντικείμενα συναισθηματικής αξίας, όπως βέρες. Από την πρώτη στιγμή οι υποστηρικτές του μέτρου έσπευσαν να επισημάνουν ότι στηρίζεται στην αρχή της ισότιμης μεταχείρισης, καθώς το ίδιο ισχύει για τους Δανούς απόρους. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων της χώρας διαφωνούν. Όπως εξηγεί για να λάβεις επίδομα απορίας, οι αρχές ελέγχουν τη φορολογική δήλωση, δεν κάνουν σωματικό έλεγχο και έρευνα σε προσωπικά αντικείμενα. Όσοι διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία, όπως αυτοκίνητο, αξίας άνω των 1.340 ευρώ, καλούνται πράγματι να τα ρευστοποιήσουν. Κρατούν, ωστόσο, οι ίδιοι το ποσό και το αξιοποιούν, όπως νομίζουν.
Ο ΟΗΕ από την πλευρά του επισημαίνει ότι το διεθνές Δίκαιο προβλέπει ξεχωριστή μεταχείριση των προσφύγων σε σχέση με τους μετανάστες και πολίτες κάθε χώρας. Προειδοποιεί ότι ο νόμος «πυροδοτεί την ξενοφοβία και εμποδίζει την ενσωμάτωση» και καλεί εμμέσως τα άλλα μέλη να «μην το κάνουν όπως η Δανία».
Για να είμαστε δίκαιοι, ο νόμος δεν είναι δανέζικη «πατέντα». Κάτι ανάλογο είχε πρώτη πράξει η εκτός Ε.Ε., Ελβετία. Και το εφαρμόζουν επίσης οι αρχές δύο γερμανικών κρατιδίων, της Βαυαρίας και της γειτονικής Βάδης- Βυτεμβέργης Σε άλλες χώρες είναι άλλα μέτρα, που προβληματίζουν. Προ ημερών δόθηκε στη δημοσιότητα έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σύμφωνα με την οποία το κύμα των προσφύγων, σε συνδυασμό με τις τρομοκρατικές επιθέσεις στη Γαλλία, «έχουν οδηγήσει σε αισθητή υποχώρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη».
Από το δανέζικο νόμο έως τη διάθεση ορισμένων χωρών, όπως η Αυστρία, όχι απλώς να επισημάνουν τις ευθύνες, που πράγματι έχει η ελληνική κυβέρνηση, αλλά να δείξουν ως μοναδική υπεύθυνη για την προσφυγική κρίση την Ελλάδα ή προτάσεις, που οδηγούν σε εμφανή αδιέξοδα, όπως αυτή της «ανταλλαγής του χρέους με τους πρόσφυγες», όλα δείχνουν πως οι πολλαπλές κρίσεις, που αντιμετωπίζει σήμερα η Ε.Ε. δοκιμάζουν όχι μόνο την ενότητά της, αλλά τις αξίες στις οποίες στηρίζεται. Τις αξίες αυτές, που κάνουν να αισθανόμαστε περήφανοι ως Ευρωπαίοι. Είναι το Κράτος Δικαίου, η αρχή της ελευθερίας, της αλληλεγγύης, του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Οι σημερινές κρίσεις δοκιμάζουν περισσότερο από ποτέ το μέλλον της.
