Η ζημιά του 2015

Του Μιχάλη Γκλεζάκου
*καθηγητή Χρηματοοικονομικής

Ο υπολογισμός του κόστους ή του οφέλους που προκύπτει από τους κυβερνητικούς χειρισμούς, προφανώς δεν είναι μια εύκολη υπόθεση, γι αυτό δεν μπορεί ποτέ να υπολογισθεί με ακρίβεια. Μπορούμε όμως να προσεγγίσουμε μια «τάξη μεγέθους», συνδυάζοντας τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, τις εκτιμήσεις επίσημων φορέων και απλά οικονομικά μαθηματικά.  

Αυτό θα επιχειρήσω σήμερα, για να υπολογίσω δηλαδή την οικονομική  ζημία που έκαναν στη χώρα μας οι χειρισμοί του πρώτου εξαμήνου του 2015, αλλά και οι αστοχίες της τριετίας 2015-2017. Θα το επιχειρήσω για δύο βασικούς λόγους:

(α) Γιατί ακούγονται από τότε διάφορα νούμερα, τα οποία αναφέρονται χωρίς την παραμικρή τεκμηρίωση, και  κυμαίνονται από 60 ως 200 δις ευρώ. Θέλω να έχω (νομίζω και εσείς) ένα νούμερο που να βασίζεται σε μια ορθόδοξη μεθοδολογία.

(β) Γιατί είναι μια ζημία τη οποία θα κληθούμε να πληρώσουμε εμείς και τα παιδιά μας. Επομένως με αφορά άμεσα και με επιβαρύνει άμεσα.

Για να κάνω πιο κατανοητή τη μεθοδολογία, θα ξεκινήσω με ένα απλό αριθμητικό παράδειγμα. Ας πούμε ότι ο εργαζόμενος Α, άρχισε να δουλεύει στα 25 του, με μηνιαίες αποδοχές 1.000 ευρώ. Ας υποθέσουμε ακόμη ότι μετά τον πρώτο χρόνο μειώθηκε ο μισθός του κατά 100 ευρώ τον μήνα και ότι το ίδιο έγινε μετά τον δεύτερο χρόνο. Με την εύλογη εκτίμηση ότι θα συνταξιοδοτηθεί στα 67, ο Α θα έχει εισπράξει μέχρι τότε 406.800 ευρώ (1 έτος Χ 12 μήνες Χ1.000+1Χ12Χ900+40Χ12Χ800), ενώ αν δεν γινόταν η πιο πάνω περικοπή θα εισέπραττε 504.000 ευρώ (42Χ12Χ1.000). Φαίνεται παράξενο, αλλά αυτά τα 2 κατοστάρικα της μείωσης που έγινε στα δύο πρώτα χρόνια, θα περιορίσουν το συνολικό του εισόδημα κατά 97.200 ευρώ (-19,3%). Αυτό συμβαίνει γιατί η πιο πάνω μείωση ενσωματώνεται στον μισθό του όχι μόνο στα 2 χρόνια κατά τα οποία του επιβλήθηκε, αλλά και στα υπόλοιπα χρόνια που διαρκεί η εργασία του. 

Ότι ισχύει με τον μισθό ενός εργαζόμενου, ισχύει και με το εισόδημα των κατοίκων μιας χώρας, όπως αυτό μετριέται με το ΑΕΠ. Δηλαδή, αν αυξηθεί το ΑΕΠ κάποια χρονιά, οι επιπτώσεις αυτής της αύξησης διατηρούνται στα επόμενα χρόνια, ενώ αν μειωθεί,  οι επιπτώσεις της προκύπτουσας ζημίας θα το επηρεάζουν για επίσης πολλά χρόνια.  Επειδή μάλιστα μια χώρα «ζει» περισσότερο από έναν εργαζόμενο, τα αποτελέσματα της αυξομείωσης του ΑΕΠ διατηρούνται για πρακτικά απεριόριστο χρονικό διάστημα.

Ας έλθουμε τώρα στο περιβόητο 2015. Η εκτιμώμενη ανάπτυξη στις Φθινοπωρινές Προβλέψεις 2014 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ήταν +2,9% για το 2015 και +3,7% για το 2016.

Μετά την κυβερνητική αλλαγή και το εφιαλτικό πρώτο εξάμηνο του 2015, κατά το οποίο έγιναν οι πιο ανόητοι και εξωπραγματικοί πειραματισμοί, ακολούθησε η πρωτοφανής φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό, ο αποκλεισμός μας από την Ποσοτική Χαλάρωση, ο αποκλεισμός μας από τη χρηματοδότηση της ΕΚΤ, οι κεφαλαιακοί περιορισμοί κλπ, οπότε το μεν 2015 έκλεισε με -0,3% το δε 2016 με μηδενική ανάπτυξη.  

Ας δούμε, με αριθμούς, πόσο μας ζημίωσε αυτή η ανατροπή.

Αρχικά, ας υποθέσουμε ότι οι εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανάπτυξη της οικονομίας μας ήταν αισιόδοξες και ας στρογγυλέψουμε το μεν 3,9%  σε 3% («κούρεμα» 31%) , το δε 2,90% σε 2% («κούρεμα» 23%). Ας υποθέσουμε ακόμη ότι η ανάπτυξη θα παρέμενε στο 3% το 2017 και ότι από το 2018 και μετά θα συνέπιπτε με την πραγματική κατάσταση, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί σήμερα.

Με αυτά τα δεδομένα, η ζημία που προκλήθηκε μέχρι το 2018 (περιλαμβανόμενο), ήταν 37 δις ευρώ, αναλυόμενη ως εξής:

Αυτή όμως είναι η άμεση ζημία, η μικρή. Πολύ μικρή μάλιστα, σε σχέση με τη μακροχρόνια ζημία, την οποία θα υπολογίσουμε αμέσως πιο κάτω.

Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι από σήμερα μέχρι το 2060 (έτος – ορόσημο στις σχέσεις μας με τους δανειστές), θα ακολουθήσουμε έναν μέσο ρυθμό ανάπτυξης 2%. Με αυτό το δεδομένο, η υστέρηση του ΑΕΠ (= ζημία), που το 2018 είχε φτάσει τα 11,9 δις, θα αυξάνεται κατά 2% ετησίως, μέχρι το 2060. Π.χ. το 2019 θα έχουμε μικρότερο ΑΕΠ κατά 12,14 δις (11,9Χ1,02) λόγω της κακής διαχείρισης του 2015, το 2020 η ζημία θα είναι 12,38 δις (12,14Χ1,02) κλπ. Αθροίζοντας τις ετήσιες υστερήσεις μέχρι το 2060, βλέπουμε ότι η σωρευτική απώλεια είναι  772 δις ευρώ.

Όμως το ποσό αυτό εκφράζει τρέχουσες τιμές κατά τα επόμενα 42 χρόνια, γι αυτό πρέπει να αναχθεί σε παρούσα αξία, δηλαδή σε ευρώ του 2019. Πρόκειται για μια κλασική περίπτωση προεξόφλησης, που για να πραγματοποιηθεί χρειάζεται να έχουμε ένα ακόμη στοιχείο, το κόστος με το οποίο θα δανείζεται κατά μέσο όρο η Χώρα μας μέχρι το 2060.

Σήμερα, που η διεθνής συγκυρία ευνοεί τα χαμηλά επιτόκια, οι δεκαετείς ομολογίες μας έχουν κόστος κοντά στο 2%, αλλά στα επόμενα 42 χρόνια θα γίνουν πολλές αυξομειώσεις, ανάλογα με την κατάσταση τόσο της δικής μας όσο και της παγκόσμιας οικονομίας. Με βάση τα ιστορικά δεδομένα, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι το μέσο κόστος δανεισμού μας θα κυμαίνεται από 3% ως 5% στην πιο πάνω περίοδο.

Χρησιμοποιώντας λοιπόν ως συντελεστές αναγωγής των μελλοντικών ζημιών σε ευρώ του 2019, το 3%, το 4% και το 5%, βλέπουμε ότι η συνολική ζημία που οφείλεται στους κακούς χειρισμούς του 2015 αλλά και της τριετίας 2015-2017, κυμαίνεται από 330 δις ευρώ μέχρι 449 δις ευρώ.  

Αυτή είναι η κλίμακα της ζημίας του 2015. Όσο το συνολικό χρέος μας δηλαδή, ίσως και παραπάνω. Αυτή τη ζημία θα πληρώσουμε εμείς και τα παιδιά μας με τη μορφή μειωμένων εισοδημάτων και αυξημένων φόρων.