Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]
Τι πραγματικά συμφώνησαν στο Eurogroup; Όλα μπερδεύονται. «Η γλώσσα του Eurogroup για τα έκτακτα μέτρα του Eurogroup είναι ίσως η πιο βασανισμένη παράγραφος στην ιστορία της κρίσης». Ίσως, κύριε Πίτερ Σπίγκελ των «Financial Times».
Όλα μπερδεύονται. «Πάντων χρημάτων μέτρον εστίν άνθρωπος, των μεν όντων ως έστιν, των δε ουκ όντων, ως ουκ έστιν». Αχ, αυτός ο Πρωταγόρας με την περίφημη και μάλλον παρεξηγημένη απόφανσή του, παρεξηγημένη πολύ πριν από την προεδρική αναφορά, που δεν σκόρπισε και μεγάλη χαρά.
«Μέτρο για όλα τα πράγματα είναι ο άνθρωπος». Προβάλλεται η σχετικότητα της γνώσης και αμφισβητείται η ύπαρξη μιας αλήθειας κοινής για όλους. Έτσι δεν μάθαμε στο σχολείο;
«Γιατί εγώ υποστηρίζω, βέβαια, ότι η αλήθεια είναι όπως την έχω γράψει, δηλαδή ότι καθένας μας είναι μέτρο και για όσα υπάρχουν και για όσα δεν υπάρχουν κι ότι πραγματικά είναι αναρίθμητες οι διαφορές του ενός από τον άλλο ως προς αυτό, αφού άλλα πράγματα υπάρχουν και φαίνονται σύμφωνα με την άποψη του ενός και άλλα σύμφωνα με την άποψη του άλλου…».
Το απόσπασμα αυτό είναι από τον διάλογο του Πλάτωνα «Θεαίτητος» και συνήθως ονομάζεται Απολογία ή Υπεράσπιση του Πρωταγόρα, αρχηγέτη της σοφιστικής, που εκφράζει τη θέση ότι κάθε γνώμη λογίζεται εξίσου αληθινή με οποιαδήποτε άλλη.
Ο Σέξτος ο Εμπειρικός (2ος-3ος αι. μ.Χ.) ερμηνεύει τους όρους. «…με τον όρο “μέτρο” εννοεί το κριτήριο, με τον όρο “χρήματα” τα πράγματα». Σαφές. Η αμφισβήτηση αφορά τη λέξη «άνθρωπος» στη συνοχή του πρωταγόρειου αποσπάσματος. Οι περισσότεροι ερευνητές, ακολουθώντας τον Πλάτωνα, πιστεύουν ότι ο Πρωταγόρας εννοεί τον κάθε άνθρωπο χωριστά, κι άλλοι τον άνθρωπο γενικά.
Γιατί τα γράφω αυτά; Μα γιατί όλα είναι σχετικά και ακόμη και η γνώμη των ειδικών δεν διαλύει τον σχετικισμό σε θέματα αξιολόγησης. Πόσο μάλλον όταν, όπως στην περίπτωση του Εurogroup, oι ειδικοί είναι της σοφιστικής…
