Από την έντυπη έκδοση
Του Αθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Από την εποχή που οι μεγάλοι Ευρωπαίοι εξερευνητές και θαλασσοπόροι ανακάλυψαν νέες ηπείρους και άρχισαν έτσι να φέρνουν πιο κοντά ανθρώπους και χώρους, όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο μεγάλος Γάλλος ιστορικός Εμανουέλ Λαντιρί, άρχιζε μεταξύ άλλων και η παγκοσμιοποίηση των μικροβίων. Από τότε έως σήμερα, η ανθρωπότητα έχει γνωρίσει θανατηφόρες επιδημίες όπως η χολέρα, η μαύρη πανώλη, η ισπανική γρίπη του 1918, η γρίπη των πτηνών (2003), το Aids και τώρα ο κοροναϊός.
Οι πανδημίες αυτές άφησαν πίσω τους εκατοντάδες εκατομμύρια νεκρούς και έχουν δραματικό οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Επέτρεψαν όμως στην επιστήμη να κάνει τεράστια βήματα με αποτέλεσμα το προσδόκιμο ζωής του ανθρώπου να εξελίσσεται πάντα θετικά.
Παρ’ όλα αυτά το κόστος μιας πανδημίας γενικά κρίνεται υψηλό και μπορεί να έχει άμεσες αλλά και παράπλευρες οικονομικές επιπτώσεις. Ιδιαίτερα δε οι παράπλευρες δεν εμφανίζονται αμέσως και ίσως αυτός να είναι και ο λόγος που δεν συνεκτιμώνται άμεσα.
Πάντως, από κάθε άποψη, οι ώρες είναι κρίσιμες για την παγκόσμια οικονομία και από ελληνικής πλευράς είναι πολύ πιθανόν να έχουμε εκπλήξεις. Ήδη πέρα από τους τουριστικούς παράγοντες ανησυχούν και οι Έλληνες εφοπλιστές, οι οποίοι θα υποφέρουν από μια οδυνηρή πτώση της οικονομικής δραστηριότητας στην Κίνα και όχι μόνον.
Η Moody’s σε ανάλυσή της αναφέρει ότι η επιδημία του κοροναϊού μπορεί να αποδειχθεί χειρότερος «μαύρος κύκνος» από την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008 – 2009.
Κανείς δεν είχε προβλέψει, αναφέρει ο εν λόγω οίκος αξιολόγησης, την έλευση δυνητικά καταστροφικής πανδημίας στις αρχές του 2020. Και σε αντίθεση με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής σε θέματα δημόσιας υγείας και οικονομικής πολιτικής ενδέχεται να έχουν περιορισμένα περιθώρια αντίδρασης, όσον αφορά την ικανότητά τους να βρουν λύση σε μια πιθανή πανδημία τύπου ισπανικής γρίπης του 1918, η οποία είχε τότε πάνω από 60 εκατομμύρια θύματα.
Παράλληλα, ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης στην Κίνα ίσως υποχωρήσει στο 5% ή και ακόμη χαμηλότερα κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους, οδηγώντας τους αξιωματούχους που είναι αρμόδιοι για τη χάραξη πολιτικής να εισαγάγουν περισσότερα μέτρα στήριξης της οικονομίας. Η επιδημία μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του ρυθμού ανάπτυξης πρώτου τριμήνου κατά περίπου μία ποσοστιαία μονάδα, δήλωσε ο Τζανγκ Μινγκ, οικονομολόγος σε ανώτατο κυβερνητικό ινστιτούτο. Για τον λόγο αυτόν οι αναλυτές έχουν επισημάνει ότι αναμένουν η επιδημία να επηρεάσει σε βάθος την οικονομία. Παράλληλα ο Τζανγκ Μινγκ εκτίμησε ότι ο αντίκτυπος στην κινεζική οικονομία μπορεί να είναι σημαντικά μεγαλύτερος σε σχέση με αυτόν του SARS, ενός άλλου ιού που επίσης ξεκίνησε από την Κίνα το 2002 και το 2003.
Στο πλαίσιο αυτών των πιθανών εξελίξεων δεν είναι λίγοι οι διεθνείς παρατηρητές που εκτιμούν ότι ίσως η Κίνα μπει σε φάση και πολιτικής δοκιμασίας. Κάποιοι ειδήμονες δεν ξεχνούν την περίπτωση του πυρηνικού εργοστασίου στο Τσερνομπίλ και το ρόλο που η καταστροφή του έπαιξε στη μετέπειτα πορεία του σοβιετικού κομμουνιστικού καθεστώτος. Υπό παρόμοιες συνθήκες έτσι, δεν είναι τυχαίος ο τρόπος που αντιμετωπίζει την κατάσταση η ηγεσία του κινεζικού κομμουνιστικού κόμματος και ο ίδιος ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ. Γνωρίζει ότι γύρω από την ικανότητα ή όχι χειρισμού μιας τέτοιας κρίσης θα αξιολογηθούν πλευρές του κύρους της χώρας του, αλλά και της όποιας νομιμοποίησης μπορεί να διαθέτει η κυβέρνησή του, σε μια περίοδο που το κινεζικό καθεστώς διεκδικούσε να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην εσωτερική ευημερία, αλλά και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων διαφθοράς και κακοδιοίκησης των τοπικών κυβερνήσεων.
Είναι κατάδηλο συνεπώς ότι η παγκοσμιοποίηση των μικροβίων αποτελεί φαινόμενο που κανείς δεν μπορεί πλέον να αγνοήσει.
Παρά την αποκτηθείσα εμπειρία από τις σοβαρότερες πανδημίες που έπληξαν τον 20ό αιώνα και την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης, πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί ότι οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και στις συνθήκες διαβίωσης, καθώς και οι πιθανές μεταλλάξεις του ιού μπορεί να συντελέσουν στην εμφάνιση πανδημίας γρίπης σοβαρότερης μορφής. Σήμερα, η εποπτεία των Κέντρων Ελέγχου των Λοιμώξεων σε όλες τις χώρες και των Διεθνών Οργανισμών δίνει τη δυνατότητα προσδιορισμού του ιού και συντονισμού για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ο ρόλος των κυβερνήσεων είναι επίσης πολύ σημαντικός διότι καλούνται να επιδείξουν ετοιμότητα στη διαχείριση κινδύνων. Το γεγονός ότι σχεδόν οι περισσότερες χώρες εφαρμόζουν εθνικά προγράμματα εμβολιασμού και εξασφαλίζουν τη χρηματοδότησή τους αποτελεί ένα πολύ θετικό βήμα των επιμέρους κυβερνήσεων. Γι’ αυτό καλά θα κάνουν οι εχέφρονες πολίτες μιας χώρας να βουλώσουν τ’ αυτιά τους στις διάφορες γελοίες θεωρίες των γελωτοποιών του πνεύματος, για τα εμβόλια και τις επιδράσεις τους.
