Από την έντυπη έκδοση
Το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας-Αττικής (ΡΣΑ) θεσμοθετήθηκε με τον ν. 4277/2014, καθορίζοντας μία σειρά από μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους και κατευθύνσεις για τη μελλοντική ανάπτυξη της πρωτεύουσας, σημειώνοντας ισχυρή δεσμευτικότητα προς τα κατώτερα επίπεδα σχεδιασμού, όπως τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ), τα οποία αναμένεται να χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης, προκειμένου να ολοκληρωθούν έως το 2025. Κατά τον καθορισμό, επομένως, των όρων και περιορισμών δόμησης, χρήσεων γης και άλλων ειδικών πολεοδομικών διατάξεων από τα ΤΠΣ που θα εκπονηθούν στην Αττική (και θα θεσμοθετηθούν μέσω προεδρικών διαταγμάτων), σημαντικό ρόλο θα έχουν οι κατά περίπτωση προβλέψεις του ΡΣΑ, οι οποίες θα πρέπει να εξειδικευτούν και να μετουσιωθούν σε κανονιστικές διατάξεις, ώστε να επιτευχθεί ο απαιτούμενος εναρμονισμός.
Το γεγονός αυτό θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, δεδομένου ότι έως σήμερα δεν έχει αποτιμηθεί η εφαρμογή και ο επίκαιρος χαρακτήρας των επιμέρους προβλέψεων του ΡΣΑ. Η συγκεκριμένη επισήμανση δεν αναιρεί το γεγονός ότι την εποχή που εκπονήθηκε η μελέτη για το νέο Ρυθμιστικό -πριν από μία δεκαετία- υπήρξε ειδική μέριμνα ώστε ο σχεδιασμός να έρχεται σε συμφωνία με τις τότε προτεραιότητες και στοχεύσεις των εθνικών αλλά και ευρωπαϊκών, αναπτυξιακών, χωρικών και περιβαλλοντικών πολιτικών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι κατευθύνσεις του ΡΣΑ για τον τομέα της μεταποίησης και ειδικότερα για τη χωροθέτηση δραστηριοτήτων μέσης όχλησης (πλέον δραστηριότητες Α2 με βάση την περιβαλλοντική νομοθεσία) στη μητροπολιτική περιφέρεια. Αυτές εξειδικεύθηκαν στον ν. 4635/2019 «Επενδύω στην Ελλάδα», όπου ορίστηκε ότι οι εν λόγω εγκαταστάσεις μπορεί να επιτραπούν σε οργανωμένους υποδοχείς, εφόσον υπάρχουν σχετικές προβλέψεις είτε από τον χωροταξικό είτε από τον πολεοδομικό σχεδιασμό της περιοχής ενδιαφέροντος.
Αξιολόγηση του σχεδιασμού
Οι εξελίξεις, ωστόσο, που σημειώνονται σήμερα και ασκούν σημαντική επίδραση στον τρόπο με τον οποίο σχεδιάζονται οι χωρικές πολιτικές, όπως ενδεικτικά η νέα βιομηχανική στρατηγική για την Ευρώπη (COM/2020/102), η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), επαναφέρουν στο προσκήνιο της συζήτησης την επιβεβλημένη (με βάση τις προβλέψεις του ν. 4447/2020 όπως τροποποιήθηκε από τον ν. 4759/2020) αξιολόγηση του ΡΣΑ.
Κατά την αξιολόγηση, κατά πάσα πιθανότητα θα διαπιστωθεί ανάγκη επικαιροποίησης του σχεδιασμού για ακόμη έναν λόγο: σήμερα βρίσκονται σε φάση προγραμματισμού εμβληματικές παρεμβάσεις στη μητροπολιτική Αθήνα, οι οποίες αναμένεται να μετασχηματίσουν ορισμένες σημαντικές πολεοδομικές λειτουργίες. Παρεμβάσεις όπως το κυβερνητικό πάρκο στον χώρο του εργοστασίου των ΕΑΣ (ΠΥΡΚΑΛ) στον Δήμο Δάφνης – Υμηττού, η μετεγκατάσταση των φυλακών Κορυδαλλού στον Ασπρόπυργο, το Μητροπολιτικό Πάρκο και Διεθνές Κέντρο Καινοτομίας στον Δήμο Κερατσινίου – Δραπετσώνας, η ενοποίηση του Αρχαιολογικού Μουσείου με το Πολυτεχνείο και οι επεκτάσεις της Αττικής Οδού θα πρέπει να ληφθούν υπόψη από τον σύγχρονο χωροταξικό σχεδιασμό για την Αττική.
Είκοσι προτάσεις σε τέσσερις άξονες
Πέρα, όμως, από τα έργα-ναυαρχίδες που αναμένεται να κινητοποιήσουν σημαντικές επιχειρηματικές και οικονομικές δυνάμεις της αγοράς, η τροποποίηση του Ρυθμιστικού Σχεδίου θα πρέπει να προωθεί πολιτικές προκειμένου να ληφθεί ειδική μέριμνα για την παροχή των αναγκαίων κατευθύνσεων σχεδιασμού για ζητήματα στα οποία παρατηρείται διαχρονική υστέρηση. Μεταξύ άλλων: δρομολόγηση επίλυσης συσσωρευμένων ζητημάτων χρήσεων του τομέα της μεταποίησης στη μητροπολιτική περιοχή (Ποικίλο Όρος – Αιγάλεω, Ελαιώνας, Ασπρόπυργος, Μεσόγεια), παροχή κατευθύνσεων για τον ενδεδειγμένο τρόπο αδειοδότησης και χωροθέτησης νέων μεταποιητικών δραστηριοτήτων (δεδομένων των σημαντικών εξελίξεων στις περιβαλλοντικές και αντιρρυπαντικές τεχνολογίες), ειδικότερες προβλέψεις για τη χωροθέτηση νέων και την αναβάθμιση υφιστάμενων οργανωμένων υποδοχέων και καθορισμός περιοχών εξυγίανσης για τις άτυπες βιομηχανικές συγκεντρώσεις της πρωτεύουσας.
Στην κατεύθυνση αυτή, προκειμένου να καταστεί εφικτή μία ολοκληρωμένη προσέγγιση σχεδιασμού για τις παραγωγικές εγκαταστάσεις σε όλα τα επίπεδα χωρικού προγραμματισμού, ο ΣΕΒ, στο πρόσφατο Special Report με θέμα «Η χωροταξία ως προϋπόθεση ανάπτυξης ΙΙ», προσδιόρισε 20 προτάσεις για τη χωρική πολιτική σε τέσσερις άξονες παρεμβάσεων.
