Από την έντυπη έκδοση
Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Επί χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ένωση το «αγκάθι» ήταν το χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου. Η πολυπόθητη σύγκλιση που θα έφερνε η Οικονομική και Νομισματική Ένωση δεν ήρθε ποτέ και αυτό είναι μία από τις αιτίες που συχνά-πυκνά επανέρχονται στο προσκήνιο τα σενάρια περί εξόδου ακόμη και ιδρυτικών μελών, όπως η Ιταλία. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανησυχούν πια πολύ περισσότερο για ένα άλλο βαθύ ρήγμα. Πρόκειται γι’ αυτό μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Και αυτό δεν είναι μόνο οικονομικό. Εκτείνεται στην αντιμετώπιση κρίσιμων θεμάτων όπως αυτό του μεταναστευτικού ή της ευρωπαϊκής «ταυτότητας» και θα μπορούσε να αποδειχθεί καθοριστικό για το μέλλον της Ε.Ε.
Σε πρόσφατη ανάλυσή της η ιταλική εφημερίδα «Il Sole 24 Ore» παρουσιάζει τη μεγάλη ψαλίδα στις αμοιβές των εργαζομένων της Δυτικής Ευρώπης και των χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ που έχουν ενταχθεί στην Ε.Ε. και κάνει λόγο για ένα νέο «σιδηρούν παραπέτασμα».
Έτσι, ενώ στις Βρυξέλλες το ωρομίσθιο αγγίζει τα 44 ευρώ και στις σκανδιναβικές χώρες είναι στα 26 ευρώ, στη Βουλγαρία για παράδειγμα είναι μόλις 4 ευρώ.
Το μεγάλο αυτό χάσμα εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την απροθυμία των ανατολικών χωρών να πουν το «ναι» στα σχέδια διάσωσης των κρατών – μελών της Ευρωζώνης κατά την κρίση χρέους, αλλά και επηρεάζει -χωρίς να είναι ο μόνος ή σημαντικότερος παράγοντας- τη στάση τους συνολικά απέναντι σε πανευρωπαϊκές λύσεις.
Η διεύρυνση της Ε.Ε. προς Ανατολάς το 2004 και το 2007, που κάποτε θεωρούσαμε ως ένα ιστορικό επίτευγμα και απόδειξη επιτυχίας του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, αντιμετωπίζεται πια υπό αυτές τις συνθήκες με έντονο σκεπτικισμό. Η απόκλιση Ουγγαρίας, Πολωνίας, Σλοβακίας στο μεταναστευτικό και οι συνεχείς αντιπαραθέσεις ειδικά των δύο πρώτων με τις Βρυξέλλες σε θέματα σεβασμού του Κράτους Δικαίου και της ανεξαρτησίας των θεσμών, κάνουν πολλούς να δηλώνουν ότι η Ένωση ίσως επεκτάθηκε υπερβολικά πολύ και υπερβολικά γρήγορα. «Οι νοσταλγοί μιας ένωσης του Καρλομάγνου πληθαίνουν» σχολιάζει η Carnegie Europe σε έκθεσή της. Στην ουσία όμως οι ανατολικές χώρες στο μεταναστευτικό δεν κάνουν τίποτα διαφορετικό από αυτό που κάνουν Αυστρία, Ιταλία ακόμη και Γαλλία, κλείνοντας σύνορα και λιμάνια. Και στο θέμα της βαθύτερης ενοποίησης δεν εκφράζουν παρά φόβους και ενστάσεις, που ακούγονται ακόμη και σε ιδρυτικά μέλη.
Είναι μάλλον λάθος να βλέπουμε το ανατολικό μπλοκ ως ενιαίο σύνολο και δη ως αντίπαλο στρατόπεδο της Δύσης. Μάλλον πρέπει να δούμε συνολικά την Ευρώπη ως έναν λαβύρινθο με πολλαπλά τείχη και ρήγματα. Αν το θελήσουμε, μπορούμε να βρούμε την άκρη.
