Του Κώστα Ιωαννίδη
Οι αγορές μετοχών και ομολόγων, κατά την καλοκαιρινή περίοδο, εμφάνισαν χαμηλή μεταβλητότητα σε ανησυχητικό βαθμό και οι άνθρωποι της Fed, «φρόντισαν» με αρκετές παρεμβάσεις, να εκτινάξουν την νευρικότητα στα ύψη. Το πέτυχαν «παίζοντας» με την ημερομηνία για την απόφαση να υπάρξει μέσα στο 2016 αύξηση των επιτοκίων της Fed, που θα αποτελέσει μήνυμα πως η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής θα συνεχιστεί. Μετά την ομιλία της Γιέλεν στο Τζάκσον Χολ, αρκετοί ιθύνοντες της Fed άρχισαν να αφήνουν υπονοούμενα, πως μια αύξηση στα επιτόκια θα έρθει γρηγορότερα από τότε που περιμένουν οι αγοραίοι. Το ανεβοκατέβασμα της πιθανότητας για αύξηση τον Σεπτέμβριο, έφερε αναταραχή που δεν ήταν δυνατό να αφήσει την αγορά της Αθήνας εκτός της μεγάλης εικόνας για τα χρηματιστήρια.
Μετά την άγρια βουτιά στις τιμές των μετοχικών αξιών και των ομολόγων, σε συντονισμό παγκόσμιων διαστάσεων που χτύπησε κύρια την Παρασκευή τις αγορές των αναπτυγμένων οικονομιών, οι συναλλαγές στην Ασία χθες το πρωί ειδοποίησαν: «Μαύρη Δευτέρα για τις μετοχές του ευρώ και ακόμα πιο μαύρη για το ταμπλό του ΧΑ». Αυτό ακριβώς αποτυπώθηκε στις συναλλαγές της αγοράς μας, που για άλλη μια φορά, είδε τον δείκτη των Τραπεζών να πιέζεται τόσο, ώστε να προσκρούει σε χαμηλά που αποτελούν ζώνη στήριξης του στις συναλλαγές του φετινού καλοκαιριού, από τις 7 Ιουλίου και μετά. Εκείνη τη στιγμή ήτοι στις 13:24 οι Τράπεζες μετά από μια πτωτική εβδομάδα που τις κούρεψε -7,45%, έχαναν πάνω από -8%, με το δείκτη τους κάτω από τις 626 μονάδες. Δεν υπάρχει σύνοδος στο 2016 που οι Τράπεζες να χάνουν τόσο και να μην έχει προκληθεί γενικευμένη πτώση στο ταμπλό.
Το φαινόμενο εμφανίστηκε ενισχυμένο ακόμα περισσότερο χθες, που οι ξένες αγορές έπεφταν -2%. Οι πιέσεις αδυνάτισαν στο δεύτερο μέρος των συναλλαγών ή πιθανότατα οι τιμές στις οποίες βρέθηκαν να διαπραγματεύονται ορισμένα blue chip αποτέλεσαν αιτία για αγορές, από εκείνους τους θεσμικούς που θεωρούν την πρόσφατη αντίδραση των αγορών υπερβολική. Ωστόσο είναι φυσικό να υπάρχουν απαισιόδοξες εκτιμήσεις από τους εγχώριους αναλυτές αφού η εικόνα του ΧΑ απογοητεύει.
Τα επίπεδα τιμών που έγινε το κλείσιμο με κινήσεις επέμβασης μέσω δημοπρασιών δεν είναι και για κλάματα.
Η επίδραση της δυναμικής της περασμένης μέρας
ΗΠΑ
Έντονα ανοδικά τερμάτισαν στη χθεσινή συνεδρίαση οι αμερικανικοί δείκτες στη Wall Street, μετά την παρέμβαση της Λάελ Μπρέιναρντ, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Federal Reserve, η οποία ζήτησε να υπάρξει σύνεση στη δημόσια συζήτηση για την αύξηση των επιτοκίων.
Συγκεκριμένα, ο βιομηχανικός δείκτης Dow Jones ενισχύθηκε κατά 1,33% στις 18.325 μονάδες, ο δείκτης βαρόμετρο S&P 500 κατέγραψε άνοδο κατά 1,47% στις 2.159 μονάδες και ο τεχνολογικός Nasdaq σημείωσε κέρδη κατά 1,68% στις 5.211 μονάδες.
«Υπήρξαν κάποια σημάδια ανακούφισης μεταξύ των επενδυτών, μετά τις δηλώσεις της Μπρέιναρντ» σχολίασε η επικεφαλής της CBIZ Retirement Plan Services, Άννα Ράθμπαν, προσθέτοντας ωστόσο, ότι «η νευρικότητα εξακολουθεί να ενυπάρχει στις αγορές, οι οποίες αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα της πολιτικής των κεντρικών τραπεζών».
Στον απόηχο της παρέμβασης της Μπρέιναρντ, η πιθανότητα αύξησης των επιτοκίων της Federal Reserve στη συνεδρίαση της 20η – 21η Σεπτεμβρίου, υποχώρησε στο 15% από 24% προηγουμένως.
Στο ταμπλό, η μετοχή της Perrigo Co. PLC εκτινάχθηκε στο 7,50% μετά την απόκτηση του 4,6% των μετοχών από το Starboard Value LP. H μετοχή της Tesla Motors Inc. παράλληλα, αυξήθηκε κατά 1,93% χάρη στην αναβάθμιση του συστήματος αυτόματης οδήγησης στα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα.
Στην αγορά εμπορευμάτων (commodities), η τιμή του πετρελαίου κινήθηκε ήπια ανοδικά, καθώς τα συμβόλαια WTI ενισχύθηκαν κατά 0,48% στα 46,10 δολάρια και τα συμβόλαια Brent κατά 0,35% στα 48,18 δολάρια. Η τιμή του χρυσού αντίθετα, εμφάνισε απώλειες κατά 0,27% στα 1.330,90 δολάρια ανά ουγγιά.
Στα οικονομικά νέα της ημέρας, την εξαγορά της Raptor Pharmaceutical Corp. έναντι 800 εκατ. δολαρίων, ανακοίνωσε η Horizon Pharma PLC. Σύμφωνα με τους όρους της συναλλαγής, η Horizon θα καταβάλλει το ποσό των 9 δολαρίων για κάθε μετοχή της Raptor – ποσό, το οποίο είναι αυξημένο κατά 21% με το κλείσιμο της μετοχής την Παρασκευή.
Παράλληλα, τη μεγαλύτερη εταιρεία καλλιέργειας θρεπτικών τροφών φιλοδοξούν να συγκροτήσουν οι Agrium Inc. και Potash Corp. of Saskatchewan In, οι οποίες προχωρούν στη μεταξύ τους συγχώνευση. Σύμφωνα με το σχέδιο των δύο εταιρειών, οι μέτοχοι της Potash θα λάβουν 0,4 νέες κοινές μετοχές για κάθε μετοχή που κατείχαν, ενώ οι μέτοχοι της Agrium 2,23 νέες κοινές μετοχές. Η νέα εταιρεία θα απασχολεί 20.000 εργαζομένους και η αξία της θα ανέρχεται στα 36 δισ. δολάρια.
ΕΥΡΩΠΗ
Διευρυμένες απώλειες της τάξης του 1% κατέγραψαν στην πρώτη συνεδρίαση της εβδομάδαςτα κυριότερα χρηματιστήρια στην Ευρώπη, εν μέσω των ανησυχιών για το ενδεχόμενο άμεσης αύξησης των αμερικανικών επιτοκίων.
Συγκεκριμένα, ο βρετανικός FTSE 100 υποχώρησε κατά 1,12% στις 6.700 μονάδες, ο γερμανικός DAX κατέγραψε πτώση κατά 1,34% στις 10.431 μονάδες και ο γαλλικός CAC 40 σημείωσε απώλειες κατά 1,15% στις 4.439 μονάδες.
Στην περιφέρεια, ο ισπανικός ΙΒΕΧ 35 κινήθηκε πτωτικά κατά 1,76% στις 8.866 μονάδες και ο ιταλικός FTSE MIB κατά 1,78% στις 17.851 μονάδες. Ο πανευρωπαϊκός δείκτης Stoxx 600 εμφάνισε απώλειες κατά 1,02% στις 341,01 μονάδες.
Στο ταμπλό, η μετοχή της Linde κατακρημνίστηκε άνω του 7,30% στον απόηχο του «ναυαγίου» στις διαπραγματεύσεις για τη συγχώνευση με την Praxair. Ισχυρή πτώση κατά 10,8% σημείωσε και η μετοχή της ΑΒ Foods, παρά τις αισιόδοξες εκτιμήσεις για την ετήσια κερδοφορία.
Οι αναλυτές ανησυχούν πως η αμερικανική κεντρική τράπεζα, Federal Reserve, ενδεχομένως να αυξήσει από τον Σεπτέμβριο το βασικό επιτόκιο, γεγονός το οποίο θα περιορίσει την πρόσβαση των αγορών στο φθηνό χρήμα. «Οι επενδυτές πολύ γρήγορα, έχουν αποτιμήσει το χειρότερο δυνατό σενάριο, αυτό της άμεσης αύξησης των επιτοκίων» τόνισε ο Στέφαν Ινς, αναλυτής της OANDA. Σημειώνεται ότι η συνεδρίαση της Fed είναι προγραμματισμένη για τις 20 – 21 Σεπτεμβρίου.
Στην αγορά εμπορευμάτων (commodities), η τιμή του πετρελαίου κινείται ήπια ανοδικά, καθώς τα συμβόλαια WTI ενισχύονται κατά 1,29% στα 46,47 δολάρια και τα συμβόλαια Brent κατά 1,19% στα 48,58 δολάρια. Η τιμή του χρυσού αντίθετα, εμφανίζει απώλειες κατά 0,52% στα 1.327,50 δολάρια ανά ουγγιά.
Στα οικονομικά νέα της ημέρας, την περικοπή έως 1.375 θέσεων εργασίας ανακοίνωσε η ABN Amro, στο πλαίσιο του προγράμματος μείωσης των δαπανών της. Στόχος της ολλανδικής τράπεζας είναι ο περιορισμός του λειτουργικού κόστους κατά 200 εκατ. ευρώ, έως το 2020. Οι θέσεις εργασίες, οι οποίες κινδυνεύουν με κατάργηση, θα αφορούν διάφορες μονάδες του Ομίλου. Μέχρι στιγμής πάντως, είναι άγνωστο εάν οι περικοπές θα συνεπάγονται και απολύσεις εργαζομένων.
Την ίδια ώρα, για «οφθαλμαπάτη» κάνει λόγο ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor’s, αναφερόμενος στις θετικές επιδόσεις της βρετανικής οικονομίας, κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών. «Τα αισιόδοξα μακροοικονομικά μεγέθη, μετά το αρχικό σοκ του Brexit, ενδεχομένως να αποδειχθούν βραχύβια» τονίζει ο οίκος και διαμηνύει ότι η επιχειρηματική ζωή της Βρετανίας, σε μακροχρόνιο επίπεδο, «δεν μπορεί να είναι ίδια με πριν», και κάθε αντίθετο συμπέρασμα συνιστά «απάτη».
ΧΑ
Στην πρώτη σύνοδο της εβδομάδας, οι θεσμικοί με σχετικά καλό συναλλακτικό ενδιαφέρον, αποφάσισαν, χωρίς μάχες μεταξύ «ταύρων» και «αρκούδων», ότι η αγορά θα εμφάνιζε πάλι πτώση. Οι διακυμάνσεις που εμφάνισαν οι τράπεζες του 25άρη σήμερα καθόρισαν και τις διακυμάνσεις των βασικών δεικτών αλλά τέθηκαν από τους θεσμικούς στο τιμόνι της ανηφόρας των βασικών δεικτών μετά τις 13:25. Ως τότε οι μεταβολές των ΓΔ και 25άρη καθοριζόντουσαν από την πτώση του τραπεζικού δείκτη. Αλλά αυτή από την πρώτη ώρα πέρασε, αφού αφορούσε τον βαρύτερο κλάδο της αγοράς την πτωτική δυναμική στους περισσότερους κλαδικούς δείκτες που εμφάνιζαν στο πρώτο μέρος μεταβολές από -1% ως -3% αλλά τις 17:00 οι περισσότεροι έχαναν από -0,2% ως -2%. Η μέγιστη πτώση της μέρας για τον Τραπεζικό Δείκτη που πέρασε κάτω και από τις 626 (από 680 μονάδες την Παρασκευή) ήταν -8,05%, ενώ έκλεισε τελικά στις 653,35 από 680,42 μονάδες με απώλειες -3,98% λιγότερο από το μισό της μέγιστης στη μέρα πτώσης.
Σήμερα οι βασικοί δείκτες απέκτησαν την διακύμανση του δείκτη των τραπεζών αλλά το μικρό πλήθος και η βαρύτητα των μετοχών που κινήθηκαν ανοδικά έκαναν τον ΓΔ να κλείσει στις 557,25 μονάδες γιατί μειώθηκαν οι απώλειες των Τραπεζών στο και πέντε. Επίπεδα ψηλότερα από το τελικό χαμηλό μέρας στις 550,62 (-2,85%) το οποίο εμφανίστηκε στο πρώτο μέρος της ελεύθερης διαπραγμάτευσης 13:24, αλλά με τις δημοπρασίες, από το -1,92% που σταμάτησε στις 17:00 ο ΓΔ ενισχύθηκε σχηματίζοντας απώλειες -1,7%. Συνεπώς, οι θεσμικοί προσπάθησαν να περάσουν τις Τράπεζες στα blue chip που θα βοηθούσαν τους δείκτες να εμφανίσουν αντίσταση αλλά πάλι οι «αρκούδες» παραμόνευαν.
Με φινάλε μέσω δημοπρασιών σήμερα φάνηκε να απομακρύνεται περισσότερο από τους στόχους της, ήτοι το «οχυρό» των 580 μονάδων, η αγορά. Η στατιστική εικόνα στο ΧΑ επιδεινώθηκε μετά τη πτώση της περασμένης βδομάδας, όπως προκύπτει από το πλήθος των ανοδικών (3 από 10) blue chip έναντι των καθοδικών (22 από 13) με κανένα αμετάβλητο. Στις 40 μετοχές της κατάταξης με το μεγαλύτερο τζίρο μέρας είχαν πτώση οι 31 από 17 την Παρασκευή 9/9, και 3 από 6 ήταν αμετάβλητες. Άρα, οι 6 από 17, ήταν ανοδικές. Στα 34,733 από 21,960 εκατ. ευρώ του συνολικού τζίρου, τα 21,24 από 7,95 κατευθυνθήκαν στα τραπεζικά blue chip. Η υπερ-συγκέντρωση του ενδιαφέροντος επέστρεψε στα «κανονικά» επίπεδα αφού οι τράπεζες αποτελούν σήμερα το 61,16% από 36,19% του συνολικού τζίρου.
Οι Ευρωπαϊκές μετοχές, αρχικά σήμερα εμφάνισαν νευρική πτωτική εικόνα και στη συνέχεια μειώθηκαν και σε αυτές οι απώλειες του πρώτου μέρους, μια μέρα που η διάθεση για ανάληψη ρίσκου εξαρτήθηκε από τις προσδοκίες για αύξηση των επιτοκίων της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ που άλλαξαν όταν κατάλαβαν την υπερβολή της αντίδρασης των επενδυτών. Την ώρα που έκλεινε το ΧΑ, ο DΑΧ είχε μεταβολή -1,40%, ο CAC είχε μεταβολή -1,32%, με τον FTSE100 με μεταβολή -1,29%. Οι αγορές στις ΗΠΑ ήταν πτωτικές αλλά γρήγορα πέρασαν σε άνοδο της τάξης του +0,30% για τον S&P500 και +0,22% για τον DOW JONES.
Στο ΧΑ ο ΓΔ οδηγήθηκε χαμηλότερα -1,68% και έφθασε στις 557,25 από 566,80 μονάδες και ο 25άρης έκλεισε στις 1488,62 από 1526,15 με μεταβολή -2,46%. Οι δημοπρασίες επέφεραν αλλαγή στον ΓΔ κατά 1,3 μονάδες ψηλότερα και στον 25άρη προς τα πάνω κατά 5,1 μονάδες, φέρνοντας τους πλησιέστερα στο μέσο της ημερήσιας διακύμανσης με κατεύθυνση ανάλογη της πορείας των ξένων αγορών εκείνη την ώρα.
Με κέρδη έκλεισαν οι κλάδοι των εταιριών στις Κατασκευές Υλικά +1,71% από +0,17%, και Εμπορίου +0,96% από -5,67%. Στον αντίποδα με απώλειες εμφανίστηκαν οι εταιρίες Χημικών -4,61% από -0,65%, Τραπεζών -3,98% από -2,33%, Τηλεπικοινωνιών -3,28% από -0,93%, Τροφίμων Ποτών -2,76% από +4,18%, ο 25άρης -2,34% από +0,13%, Ακίνητης Περιουσίας -1,95% από +0,69%, Ταξίδια Αναψυχή -1,81% από +0,24%, Προσωπικά Οικιακά Είδη -1,75% από +0,71%, ο ΓΔ -1,68% από +0,04%, Χρ/μικών Υπηρεσιών -1,64% από -0,31%, Πρώτων Υλών -1,03% από +2,65%, ο FTSEM -0,88% από -0,25%, Κοινής Ωφέλειας -0,87% από +2,08%, Πετρελαίου Αερίου -0,83% από -0,03%, Βιομηχανικών Προϊόντων -0,79% από +1,72%, και Τεχνολογίας -0,28% από +0,64%. Χωρίς μεταβολή εμφανίστηκαν οι εταιρίες των Ασφαλειών 0,00% από 0,00%, Μέσων Ενημέρωσης 0,00% από 0,00% και Υγείας 0,00% από 0,00%.
Για να συμβούν τα παραπάνω ο τζίρος διαμορφώθηκε στα 34,733 από 21,960 εκατ. ευρώ και οι συναλλαγές με πακέτα είχαν αξία 0,826 από 1,889 εκατ. ευρώ. Στις μετοχές του 25άρη χωρίς να ληφθούν υπόψη τα πακέτα κατευθύνθηκαν 32,898 από 19,090 εκατ. ευρώ και στου FTSEM 0,439 από 0,477 εκατ. ευρώ. Η κεφαλαιοποίηση του ΧΑ οδηγήθηκε στα 39,999 από 40,795 δις ευρώ και ο συνολικός όγκος διαμορφώθηκε στα 68,574 από 22,447 εκατ. τεμάχια. Το πλήθος των ανοδικών ανήλθε σε 21 από 40 των καθοδικών σε 66 από 49 και ο αριθμός των σταθερών διαμορφώθηκε σε 23 από 23.
Τεχνική ανάλυση
Στην πρώτη σύνοδο της εβδομάδας εκπνοής των σειρών Σεπτεμβρίου, οι θεσμικοί στο ΧΑ έδωσαν στον 25άρη πορεία σχήματος V με τη δεξιά γραμμή αρκετά μικρότερη. Οι πιέσεις στο τραπεζικό μπλοκ επέβαλαν δυναμική αδιαφιλονίκητης πτώσης, που έφερε το ελάχιστο μέρας στις 13:23 στις 1464,17 μονάδες. Ακολούθησε ανοδική αντίδραση και ο 25άρης από το -4,06% έκλεισε με πτώση -2,46%. Ο τζίρος στα παράγωγα διαμορφώθηκε στα 19,960 εκατ. ευρώ.
Για τη σειρά Σεπτεμβρίου διακινήθηκαν 3008 με ανώτερο μέρας στις 1496,00 μονάδες και κατώτερο στις 1463,00. Διακινήθηκαν επίσης 1619 ΣΜΕ της σειράς Οκτωβρίου. Ο δείκτης έκλεισε στις 1488, 62 μονάδες και η τιμή εκκαθάρισης του ΣΜΕ Σεπτεμβρίου ορίστηκε στις 1482,75 και της επόμενης στις 1481,00, με ανοικτά συμβόλαια για τη σειρά Σεπτεμβρίου στα 3259 ενώ για τη σειρά Οκτωβρίου ανήλθαν σε 4351. Η εκκαθάριση των ΣΜΕ δηλώνει μείωση της απαισιοδοξίας των traders.
Ο ΓΔ στο μέγιστο των πιέσεων για τις τράπεζες έπιασε τιμές λίγο πάνω από τις 550 μονάδες, όπως ακριβώς προέβλεπε η τεχνική ανάλυση. Ακολούθησε ενδοσυνεδριακή αντίδραση, που έφερε κλείσιμο 6,5 μονάδες ψηλότερα. Συνεπώς τις ισχυρές στηρίξεις του ΓΔ στις 517 ως 510 μονάδες τις αφήσαμε για αργότερα. Για σήμερα και αύριο προσοχή αξίζει να δοθεί αν η «ανθυπο-στήριξη» στις 547 μονάδες ξεπεραστεί πτωτικά. Τότε ανοίγει ο δρόμος για τις 540 που είναι το κάτω όριο της ζώνης εντός της οποίας κινούν οι θεσμικοί τον μέσο όρο επί δυο ακριβώς μήνες. Από τις 540 για να φθάσει σε κλείσιμο πάνω από τις 582 μονάδες πέρασαν 40 συνεδριάσεις με ταχύτητα ανόδου μια μονάδα και κάτι ανά μέρα. Αλλά για να βρεθεί από τα υψηλά στις 550, χρειάστηκαν μόλις έξη. Δηλαδή η ταχύτητα καθόδου ήταν πάνω από 5 μονάδες τη μέρα.
Ο Πέτρος Στεριώτης της Nuntius ΑΧΕΠΕΥ:
Από διαγραμματική άποψη, απώλεια της διπλής στήριξης του Αυγούστου στις 559 μονάδες, θα επιδεινώσει περαιτέρω την τεχνική εικόνα του Γενικού Δείκτη. Ακολουθεί η στήριξη των 547 μονάδων, που αποτελεί και χαμηλό 2 μηνών. Πιθανή ανοδική αντίδραση στα πλαίσια του αδύναμου Καλοκαιρινού πλαγιοανοδικού “καναλιού” θα μπορούσε να σταματήσει στις 576 και στις 585 μονάδες.
Παρατηρήσεις εγχώριων αναλυτών
Ο Ηλίας Ζαχαράκης της Fast Finance ΑΕΠΕΥ
Ο Σεπτέμβριος είναι από τους δύσκολους μήνες για την Κυβέρνηση, μιας και πρέπει να περάσει βιαστικά τα προαπαιτούμενα αν θέλει να πάρει της δόση των 2,8 δισ. και να κλείσει την αξιολόγηση, κοιτώντας αμέσως μετά τον Draghi στα μάτια και περιμένοντας θετικές κινήσεις του.
Ίσως ήταν και η πρώτη φορά στην ιστορία της ΔΕΘ που δεν είχαμε υποσχέσεις, ούτε από την Κυβέρνηση ούτε από την Αντιπολίτευση. Αυτό από μόνο του είναι θετικό σαν γεγονός, μιας και πλέον τόσο οι πολιτικοί όσο και ο Λαός καταλαβαίνουν πως οι υποσχέσεις δεν μπορούν να δώσουν λύσεις.
Όλα δείχνουν ότι το δεύτερο εξάμηνο δεν είναι ικανό να βρεθεί σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, εκτός και αν δούμε κάποιο μαραθώνιο το επόμενο διάστημα κάτι που φαντάζει δύσκολο.
Το θέμα των “κόκκινων” δανείων είναι μέσα στα προαπαιτούμενα, οπότε το πιο πιθανό είναι ο Τραπεζικός κλάδος να δώσει νέα. Στις 10 του επόμενου μήνα θα έχουμε και τον διαγωνισμό για την πώληση του ΑΔΜΗΕ, κάνοντας ένα μικρό ακόμα βήμα σε περίπτωση που όλα πάνε κατ’ ευχήν.
Επιμένουμε ότι το πρόβλημα μας είναι ο χρόνος και όχι οι τιμές, μιας και αν κάποιος βγάλει στην άκρη τον Τραπεζικό κλάδο θα δει πως από τα τελευταία χρόνια οι τίτλοι κινούνται μέσα σε συγκεκριμένα όρια τιμών. Αν δεν δούμε κάποια άλλη πολιτική “ατασθαλία” και υπάρξει η βοήθεια από τους Εταίρους και την ΕΚΤ, όταν τελειώσουμε με τα προαπαιτούμενα, η Οικονομία θα μπορέσει να αρχίσει να βλέπει ρυθμούς ανάπτυξης. Να είμαστε σίγουροι ότι η Αγορά θα είναι αυτή που θα μας το δείξει πρώτη, με απρόβλεπτο παράγοντα το διεθνές χρηματιστηριακό κλίμα.
Ο Πέτρος Στεριώτης της Nuntius ΑΧΕΠΕΥ
Στα αρνητικά για το επενδυτικό κλίμα, η πρόσφατη “βύθιση” τόσο του S&P 500, όσο και του DAX την οποία θα μπορούσαμε να αποδώσουμε στα αδύναμα μάκρο, τα ήξεις – αφήξεις της Federal Reserve για τα Αμερικάνικα επιτόκια και τα σημάδια “κορεσμού” του 7ετούς ράλι τιμών στις μεγάλες μετοχικές Αγορές.
Η απόδοση του δεκαετούς Ελληνικού ομολόγου παραμένει σε μικρό εύρος διακύμανσης μεταξύ 8% και 8,40% εδώ και περισσότερο από ένα μήνα, τη στιγμή που η απόδοση στα αντίστοιχα Ιταλικά και Ισπανικά μετά βίας ξεπερνά το 1%, ενώ το Βρετανικό δεκαετές αποδίδει λιγότερο του 1% παρά την αύξηση του “country risk” που συνδέεται με το “Brexit”.
Αυτό αποδεικνύει τα δημοσιονομικά και τραπεζικά οφέλη για Χώρες τα ομόλογα των οποίων στηρίζονται από τις Κεντρικές Τράπεζες. Πιθανή εκτίναξη της απόδοσης του Ελληνικού δεκαετούς πάνω από το 8,40%, πιθανότατα θα αυξήσει τις πιέσεις και στις Ελληνικές μετοχές. Αντίστοιχα, αποκλιμάκωση της ομολογιακής απόδοσης κάτω από το ψυχολογικό όριο του 8% και κυρίως κάτω από το 7,80% θα δώσει τόνο αισιοδοξίας στους αγοραστές τίτλων του FTSE25.
Οι σταθερά χαμηλοί όγκοι συναλλαγών μειώνουν γενικώς την “αξιοπιστία” των σημάτων που προσφέρει η τεχνική ανάλυση, αλλά από την άλλη μία τόσο “ρηχή” Αγορά όσο η Ελληνική, αποτρέπει τους αγοραστές από το να δώσουν “μάχη” για να κρατήσουν τα τεχνικά στηρίγματα, με δεδομένη τη μακροπρόθεσμη καθοδική τάση, που δημιουργεί υψηλή πιθανότητα εισόδου στην Αγορά σε ελκυστικότερα επίπεδα αποτιμήσεων.
Από διαγραμματική άποψη, απώλεια της διπλής στήριξης του Αυγούστου στις 559 μονάδες, θα επιδεινώσει περαιτέρω την τεχνική εικόνα του Γενικού Δείκτη. Ακολουθεί η στήριξη των 547 μονάδων, που αποτελεί και χαμηλό 2 μηνών. Πιθανή ανοδική αντίδραση στα πλαίσια του αδύναμου Καλοκαιρινού πλαγιοανοδικού “καναλιού” θα μπορούσε να σταματήσει στις 576 και στις 585 μονάδες.
Σήμερα
Οι Ασιατικές μετοχές κινήθηκαν ανοδικά σήμερα Τρίτη, καθώς οι επενδυτές άλλαξαν διάθεση από την άνοδο στη Wall Street στη διάρκεια της νύχτας μετά την εμφάνιση της Lael Brainard της Federal Reserve που ηρέμησε τις αγορές με τις παρατηρήσεις της που φάνηκε να μειώνουν τις προοπτικές μιας αύξηση των επιτοκίων σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.
Το δολάριο, από την άλλη πλευρά, εμφάνισε απώλειες μετά τις δηλώσεις Brainard που επανέλαβε τις απόψεις της υπέρ χαλαρής νομισματικής πολιτικής.
Ο ευρύτερος δείκτης MSCI των μετοχών της Ασίας-Ειρηνικού εκτός Ιαπωνίας κέρδιζε +0,6%. Ο Nikkei της Ιαπωνίας έχασε τα αρχικά κέρδη για να αποκτήσει μετά οριακή μεταβολή (+0,02%) σχεδόν αμετάβλητος, καθώς το γιεν ενισχύεται. Αλλά στο δεύτερο μέρος των συναλλαγών εμφάνισε κέρδη +0,39%.
Ο Kospi της Νότιας Κορέας αυξήθηκε +0,67% και οι μετοχές της Αυστραλίας κερδίζανε +0,33%, αλλά κατόπιν πέρασαν σε οριακές απώλειες -0,05%. Στο Χονγκ Κονγκ ο Hang Seng αυξήθηκε 0,93% και στη Σαγκάη .SSEC ήταν επίπεδος αρχικά αλλά στη συνέχεια έχανε -0,31%.
Η αντίδραση καθορίζεται από τη ροή των στοιχείων για την κινεζική οικονομία όπου περιλαμβάνονται και αυτά για τη βιομηχανική παραγωγή, η οποία αυξήθηκε καλύτερα από το αναμενόμενο κατά +6,3% τον Αύγουστο.
Ενώ ορισμένοι επενδυτές είχαν σκεφτεί ότι η Brainard θα περάσει και αυτή στο στρατόπεδο για πιο επιθετική πολιτική σύσφιξης, η αρμόδια της Fed, δήλωσε τη Δευτέρα ότι ήθελε να δει μια ισχυρότερη τάση στις καταναλωτικές δαπάνες και τα αποδεικτικά στοιχεία της αύξησης του πληθωρισμού στις ΗΠΑ πριν η Fed ανεβάσει τα επιτόκια.
Τα σχόλια σταθεροποίησαν την άποψη ότι η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ θα αφήσει αμετάβλητα τα επιτόκια την επόμενη εβδομάδα.
«Μπορούμε να μείνουμε με το βασικό μας σενάριο ότι η Fed δεν θα αυξήσει τα επιτόκια το Σεπτέμβριο. Όλες οι συζητήσεις σχετικά με μια πιθανή αύξηση των επιτοκίων το Σεπτέμβριο κατέληξε να είναι θόρυβος». Είπε ο Koichi Yoshikawa, της Τράπεζας Standard Chartered στο Τόκιο.
Η τιμολόγηση από τους Traders σε 15% πιθανότητες μιας αύξησης στη συνάντηση περί χάραξης πολιτικής της Fed από 20 έως 21 Σεπτεμβρίου, είναι χαμηλότερη από το 21% που είχαν ορίσει νωρίτερα τη Δευτέρα, σύμφωνα με το Εργαλείο FedWatch του Ομίλου CME.
Οι μετοχές των ΗΠΑ εμφάνισαν τα ισχυρότερα κέρδη τους μέσα σε δύο μήνες, τη Δευτέρα, με τον Dow σε άνοδο 1,3%I και τον S & P 500 να κερδίζει +1,5%.
Το δολάριο έχασε 0,3% για να αγοράσει 101,580 γιεν μετά την πτώση -0,8% στη διάρκεια της νύχτας. Το ευρώ ανέβηκε +0,1% αγοράζοντας 1,1238 δολάρια, ενώ ο δείκτης δολαρίου .DXY εμφάνισε ελαφρά διαφοροποίηση στις 95,112 μονάδες, αφού είχε χάσει περίπου 0,2% την προηγούμενη ημέρα.
Στην παγκόσμια αγορά ομολόγων, η πρόσφατη απότομη αύξηση των αποδόσεων σταμάτησε για την ώρα, μετά τα σχόλια Brainard. Οι αποδόσεις είχαν αρχίσει να αυξάνονται, καθώς οι τιμές των ομολόγων έπεσαν.
Το απόδοση για το 10ετές ομολόγου ΗΠΑ ανήλθε στο 1,643% μετά ένα υψηλό 2-1 / 2 μηνών στο 1,697% νωρίτερα τη Δευτέρα.
Ειδήσεις από το εσωτερικό
Η αντίστροφη μέτρηση για την πιο απρόβλεπτη και σκληρή διαπραγμάτευση της κυβέρνησης με τους εκπροσώπους των πιστωτών, για την καυτή ατζέντα των αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις, άρχισε. Αξίζει να επισημάνουμε ότι η διαπραγμάτευση για τις εργασιακές σχέσεις και για την αλλαγή του συνδικαλιστικού νόμου δεν αφορά μόνο τους μισθωτούς στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, αλλά και όσους εργάζονται με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου στο Δημόσιο, στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και στους ΟΤΑ (ν. 1264/1982, άρθρο 1, παρ. 1)
Ο κύκλος της ύφεσης έχει πλέον κλείσει, επανέλαβε ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Σταθάκης, μιλώντας το απόγευμα της Δευτέρας στο Συνεδριακό Κέντρο «Ιωάννης Βελλίδης», κατά τη διάρκεια εκδήλωσης του υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού με τίτλο «Τα Βήματα του Επιχειρείν». Ο κ. Σταθάκης περιέγραψε τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η κυβέρνηση για βιώσιμη ανάπτυξη, δίνοντας έμφαση στην εξωστρέφεια και την καινοτομία ως κεντρικά στοιχεία στον παραγωγικό μετασχηματισμό που επιδιώκεται.
O οδικός χάρτης για την πλήρη αναδιάρθρωση της εγχώριας αγοράς ηλεκτρισμού, βάσει του target model, ήτοι των φιλόδοξων στόχων της Ε.Ε. για ένα ενιαίο ενεργειακό τοπίο στην ευρύτερη περιοχή, ώστε να προληφθούν καταχρηστικές συμπεριφορές, με προϋπόθεση ωστόσο τη διασφάλιση επάρκειας και σε εθνικό επίπεδο, βρίσκεται από χθες σε δημόσια διαβούλευση μέσω του νομοσχεδίου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Χωρίς συμφωνία στα θέματα της πρώτης ημέρας διαπραγματεύσεων με τους τρεις εκ των τεσσάρων θεσμών, ολοκληρώθηκε λίγο μετά τις 7 η διάρκειας περίπου μιάμισης ώρας διαπραγμάτευση. Στην πρώτη συνάντηση, από την οποία απουσίαζαν ο Έλληνας υπουργός Οικονομίας Γιώργος Σταθάκης (βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη) και η επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας του ΔΝΤ Ντέλια Βελκουλέσκου, τέθηκαν δύο βασικά θέματα: 1. Η στελέχωση του πενταμελούς Εποπτικού Συμβουλίου του νέου Ταμείου Αποκρατικοποιήσεων (τρία στελέχη προτείνονται από την ελληνική πλευρά και δύο από την πλευρά των θεσμών). Σύμφωνα με αρμόδιο κυβερνητικό παράγοντα, δεν υπήρξε τελική συμφωνία επί των προσώπων και οι συζητήσεις θα συνεχιστούν. 2. Η ομάδα των ΔΕΚΟ που θα μεταφερθούν στο νέο ταμείο αποκρατικοποιήσεων.
Μετά τις γερμανικές εκλογές τοποθετεί το γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων ΜΝΙ, τον χρόνο επίλυσης του ζητήματος του ελληνικού χρέους.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, το οποίο επικαλείται ανώτερο αξιωματούχο των Βρυξελλών, η διευθέτηση του ελληνικού χρέους χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, καθώς εκτός του ΔΝΤ, και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) εκφράζει ανησυχίες για τη βιωσιμότητά του.
«Η Ε.Ε. δεν προτίθεται να συζητήσει άμεσα για τα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, εκτός εάν προκύψει μεγάλη ανάγκη» σπεύδει να διευκρινίσει ο ίδιος αξιωματούχος.
Στις 52 μονάδες υποχώρησε, στο β’ τρίμηνο του 2016, ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης της Nielsen για την Ελλάδα, έναντι 53 μονάδων στο α’ τρίμηνο του ίδιου έτους. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, το 82% των καταναλωτών εκτιμά ότι η χώρα θα συνεχίσει να βρίσκεται σε οικονομική ύφεση και την επόμενη χρονιά. Το συγκεκριμένο ποσοστό είναι μειωμένο κατά 2% έναντι του α’ τριμήνου του 2016 και αυξημένο κατά 18% έναντι του β’ τριμήνου του 2015 Το 76% παράλληλα, ανησυχεί για την προσωπική του οικονομική κατάσταση, ενώ το 33% δηλώνει ότι δεν του περισσεύουν καθόλου χρήματα, στο τέλος του μήνα.
Νέα «βουτιά» εμφάνισε ο οικοδομικός κλάδος στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑT για τον Ιούνιο του 2016.
Συγκεκριμένα, οι εκδοθείσες οικοδομικές άδειες (ιδιωτικές – δημόσιες) ανήλθαν σε 1.081, αντιστοιχώντας σε 222.900 τετραγωνικά μέτρα (τ.μ.) επιφάνειας και 940.100 κυβικά μέτρα (κ.μ.) όγκου. Ως αποτέλεσμα, παρατηρήθηκε μείωση κατά 21,7% στον αριθμό των αδειών, κατά 15,3% στην επιφάνεια και κατά 22,7% στον όγκο, σε σχέση με τον Ιούνιο του 2015. Όσον αφορά την ιδιωτική δραστηριότητα, οι νέες άδειες διαμορφώθηκαν σε 1.072, αντιστοιχώντας σε 213.400 τ.μ. επιφάνειας και 891.900 κ.μ. όγκου. Ως εκ τούτου, κατεγράφη μείωση κατά 21,3% στον αριθμό των αδειών, κατά 18,0% στην επιφάνεια και κατά 26,1% στον όγκο.
Θετικά αποτιμά ο οίκος αξιολόγησης Moody’s τη μείωση τόσο των μη εξυπηρετούμενων δανείων όσο και των λειτουργικών δαπανών των τεσσάρων συστημικών τραπεζών της Ελλάδας, μετά και την ανακοίνωση των οικονομικών τους αποτελεσμάτων.
Χαρακτηρίζοντας «credit positive» τη συγκεκριμένη εξέλιξη, ο αμερικανικός οίκος εκτιμά ότι τα μειωμένα «κόκκινα δάνεια» και η συρρίκνωση των δαπανών θα συνδράμουν σημαντικά στην προσπάθεια επιστροφής των ελληνικών τραπεζών στην κερδοφορία.
Πρόστιμα συνολικού ύψους 85.000 ευρώ σε επτά αλλοδαπά επενδυτικά κεφάλαια που προέβησαν σε ανοιχτές πωλήσεις επί μετοχών της Εθνικής Τράπεζας ΕΤΕ-5,13% επέβαλε η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Συγκεκριμένα, επιβλήθηκε πρόστιμο 15.000 ευρώ σε έκαστο εκ των νομικών προσώπων με τις επωνυμίες ABBEVILLE OPPORTUNITY MASTER FUND, KAIROS INTERNATIONAL SICAV, HENDERSON LUTRA FUND LTD και 10.000 ευρώ σε έκαστο εκ των νομικών προσώπων με τις επωνυμίες GLOBAL INCOME MALTA II LTD, HENDERSON GLOBAL EQUITY MULTI STRATEGY MASTER FUND LIMITED, HENDERSON STRATEGY INVESTMENT FUNDS ICVC, STRATEGIC EMERGING EUROPE FUND.
Την Data Communication για την υλοποίηση έργου Customer Relationship Management (CRM) και Ψηφιακού Μάρκετινγκ επέλεξε η Alumil, με στόχο την πλήρη κάλυψη των διαδικασιών μάρκετινγκ, πωλήσεων και εξυπηρέτησης. Μόλις ολοκληρωθεί το έργο, το οποίο θα βασίζεται στις διεθνείς λύσεις Microsoft Dynamics CRM και Microsoft Dynamics Marketing, θα καταστεί δυνατή η κεντρική διαχείριση του διεθνούς δικτύου του Ομίλου Alumil, ο οποίος διαθέτει πάνω από 5.000 σημεία πώλησης σε 63 χώρες και 24 θυγατρικές εταιρίες σε όλο τον κόσμο.
Την Τρίτη, 25 Οκτωβρίου, θα διεξαχθεί η ετήσια γενική συνέλευση των μετόχων της Τράπεζας Κύπρου ΚΥΠΡ-0,67%ΔΕΛ.
Η «ατζέντα» της γ.σ. θα γνωστοποιηθεί το προσεχές διάστημα, με νέα ανακοίνωση της κυπριακής τράπεζας.
Σημαντική αύξηση εμφάνισαν τα καθαρά κέρδη του Ομίλου Μινωικές Γραμμές ΜΙΝΟΑ-0,42% ΑΝΕ, καθώς στο α’ εξάμηνο του 2016, διαμορφώθηκαν σε 12,2 εκατ. ευρώ, ενισχυμένα κατά 6,4 εκατ. ευρώ έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2015.
Ο κύκλος εργασιών παράλληλα, ανήλθε σε 72,4 εκατ. ευρώ, ενώ τα λειτουργικά κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) αυξήθηκαν κατά 5,6 εκατ. ευρώ, σε 20,8 εκατ. ευρώ.
Ειδήσεις από το εξωτερικό
Ετήσια αύξηση 6,3% κατέγραψε τον Αύγουστο, η βιομηχανική παραγωγής της Κίνας, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που ανακοινώθηκαν σήμερα. Η αύξηση τον Αύγουστο, είναι μεγαλύτερη της αύξησης της τάξης του 6% που καταγράφηκε τον Ιούλιο και του 6,1% που είχε καταγραφεί τον Αύγουστο του 2015. Η βιομηχανική παραγωγή αναφέρεται στις κινεζικές εταιρείες με ετήσιο τζίρο άνω των 3 εκατ. δολαρίων.
Ετήσια αύξηση 1,7% κατέγραψαντα φορολογικά έσοδα στην Κίνα τον Αύγουστο, σύμφωνα με τα στοιχεία του κινεζικού υπουργείου Οικονομικών, που δημοσιοποιήθηκαν σήμερα. Τον Ιούλιο είχε καταγραφεί αύξηση 3,3% των φορολογικών εσόδων σε ετήσια βάση.
Σε δημόσια διαβούλευση έθεσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) τις προτάσεις για τον τρόπο αντιμετώπισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) από τις τράπεζες. Το έγγραφο με τις βασικές κατευθύνσεις είναι διαθέσιμο στον ιστότοπο της τραπεζικής εποπτείας της ΕΚΤ, με τους πολίτες να δύνανται να υποβάλουν το σχόλιό τους έως τις 15 Νοεμβρίου. Το κείμενο πραγματεύεται τις βασικές πτυχές που αφορούν τη στρατηγική, τη διαχείριση και το λειτουργικό πλαίσιο, οι οποίες αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την επιτυχημένη ρύθμιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Το «πάρτι», διάρκειας 35 ετών, στην αγορά ομολόγων φθάνει στο τέλος του, προειδοποιεί η Deutsche Bank, σε έκθεσή της για τη μακροπρόθεσμη πορεία των διεθνών αγορών. «Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, όπου όλα όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα, τείνουν να αλλάξουν άρδην» σχολιάζει η μεγαλύτερη ιδιωτική τράπεζα της Γερμανίας.
Πρωτοβουλίες για τόνωση των επενδύσεων, της απασχόλησης και της ανάπτυξης στην Ευρώπη αναμένεται να εξαγγείλει την Τετάρτη από το βήμα της Ευρωβουλής ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, σύμφωνα με τη Deutsche Welle. Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βρίσκεται σε συνεχείς διαβουλεύσεις τις τελευταίες μέρες με τον πρόεδρο της Ευρωβουλής Μάρτιν Σουλτς, τους αρχηγούς των πολιτικών ομάδων αλλά και ευρωπαίους ηγέτες προκειμένου να οριστικοποιήσει το περιεχόμενο των πρωτοβουλιών του.
Τη διαδικασία πώλησης του 33% των μετοχών του ρωσικού τηλεπικοινωνιακού παρόχου VimpelCom Ltd ξεκίνησε σήμερα η νορβηγική Telenor ASA. Η πώληση εντάσσεται στην απόφαση αποεπένδυσης της ρωσικής εταιρείας, η οποία ελήφθη τον Οκτώβριο του 2015.
Το ποσό που θα αντληθεί, αναμένεται να χρηματοδοτήσει το πρόστιμο, ύψους 795 εκατ. δολαρίων, που επιβλήθηκε στη Telenor, για υπόθεση διαφθοράς σε ΗΠΑ και Ολλανδία.
Νέος επικεφαλής Επενδυτικής Τραπεζικής και Managing Director στην AXIA Ventures Group, αρμόδιος για τον τμήμα της ιβηρικής χερσονήσου, αναλαμβάνει ο Francisco Sottomayor. Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, πρόκειται για έναν καταξιωμένο επαγγελματία, με 17 χρόνια εμπειρίας στην Επενδυτική Τραπεζική με εξειδίκευση σε χρηματοοικονομικές λύσεις συμπεριλαμβανομένων M&A, restructuring, asset management, equity και debt capital markets.
Την περικοπή έως 1.375 θέσεων εργασίας ανακοίνωσε η ABN Amro, στο πλαίσιο του προγράμματος μείωσης των δαπανών της.
Στόχος της ολλανδικής τράπεζας είναι ο περιορισμός του λειτουργικού κόστους κατά 200 εκατ. ευρώ, έως το 2020. Οι θέσεις εργασίες, οι οποίες κινδυνεύουν με κατάργηση, θα αφορούν διάφορες μονάδες του Ομίλου. Μέχρι στιγμής πάντως, είναι άγνωστο εάν οι περικοπές θα συνεπάγονται και απολύσεις εργαζομένων.
Τη μονάδα εκτυπωτών της Samsung Electronics εξαγοράζει η HP, καταβάλλοντας το τίμημα των 1,05 δισ. δολαρίων. Η συναλλαγή, η έγκριση της οποία εναπόκειται στις αρμόδιες εποπτικές αρχές, αναμένεται να ολοκληρωθεί σε βάθος 12 μηνών. Στη συμφωνία εξαγοράς περιλαμβάνονται και οι περίπου 6.500 πατέντες ευρεσιτεχνίας της Samsung, οι οποίες συνδέονται με τον κλάδο των εκτυπώσεων.
Ως αποτέλεσμα του deal, στο εργατικό δυναμικό της HP θα προστεθούν 6.000 υπάλληλοι της Samsung.
Το συνολικό κόστος του Brexit εκτιμάται στα 9 δισ. ευρώ για τη διετία 2019-2020, δηλαδή 4,5 δισ. το χρόνο, σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών, το οποίο δημοσιεύει το περιοδικό Spiegel. Σύμφωνα με το έγγραφο, η συμμετοχή της Γερμανίας στον κοινοτικό προϋπολογισμό μετά το Brexit θα αυξηθεί στο 25%, αντί του 21% που είναι σήμερα. Κατά συνέπεια, «η αύξηση της γερμανικής συμμετοχής στη χρηματοδότηση του προϋπολογισμού της Ε.Ε. θα ανέλθει στα 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ για κάθε μία χρονιά αντίστοιχα το 2019 και το 2020», αναφέρει το γερμανικό περιοδικό.
Για «οφθαλμαπάτη» κάνει λόγο ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor’s, αναφερόμενος στις θετικές επιδόσεις της βρετανικής οικονομίας, κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών. «Τα αισιόδοξα μακροοικονομικά μεγέθη, μετά το αρχικό σοκ του Brexit, ενδεχομένως να αποδειχθούν βραχύβια» τονίζει ο οίκος και διαμηνύει ότι η επιχειρηματική ζωή της Βρετανίας, σε μακροχρόνιο επίπεδο, «δεν μπορεί να είναι ίδια με πριν», και κάθε αντίθετο συμπέρασμα συνιστά «απάτη».
