Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Σχεδόν, στα προ του πολέμου στην Ουκρανία επίπεδα, διαπραγματεύεται το ρούβλι έναντι του δολαρίου, μετά το διάταγμα που υπέγραψε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, με το οποίο ζητεί από ξένους αγοραστές φυσικού αερίου να πληρώνουν σε ρούβλια από αύριο, 1η Απριλίου.
Η συναλλαγματική ισοτιμία δολαρίου – ρουβλίου κυμαινόταν σήμερα γύρω στα 83,30 προσεγίζοντας στο επίπεδο που είχε φτάσει πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου. Πριν από την ρωσική εισβολή, η ισοτιμία ήταν 76 ρούβλια στο δολάριο και σήμερα οι απώλειες είναι περίπου 10%.
Το ρωσικό νόμισμα ανέκτησε τις περισσότερες απώλειες και έγινε το νόμισμα με τις καλύτερες επιδόσεις παγκοσμίως. Το ρούβλι έχει σημειώσει άνοδο 45% έναντι του δολαρίου από την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου όταν το αμερικανικό νόμισμα κυμαινόταν πάνω από τα 150 ρούβλια.
Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσικής Ομοσπονδίας ανακοίνωσε επίσης σήμερα ότι στις 5 Μαρτίου τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας ανέρχονταν σε 604,4 δισ. δολάρια, παρουσιάζοντας μείωση κατά 38,8 δισ. δολάρια σε σύγκριση με τα στοιχεία της 18ης Φεβρουαρίου.
Όπως μετέδωσε το πρακτορείο Tass, τα συναλλαγματικά αποθέματα μειώθηκαν κατά 6% κυρίως ως αποτέλεσμα των παρεμβάσεων σε ξένο συνάλλαγμα. Η Τράπεζα της Ρωσίας είχε σταματήσει από τις 18 Φεβρουαρίου να ανακοινώνει στοιχεία για τον όγκο των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Τότε, τα ρωσικά συναλλαγματικά αποθέματα έφταναν τα 643,2 δισεκατομμύρια δολάρια, που αποτελούσαν ιστορικό υψηλό όλων των εποχών.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν παγώσει πάντως σχεδόν το ήμισυ των ρωσικών συναλλαγματικών αποθεμάτων, που βρίσκονται σε τράπεζες εκτός Ρωσίας.
Ο ρόλος της Ναμπιουλίνα
Το γερμανικό περιοδικό Der Spiegel υποστηρίζει ότι η ανάκαμψη του ρουβλίου οφείλεται «στα έξυπνα μέτρα» της επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, Ελβίρα Ναμπιουλίνα. «Η πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας, που φέρεται να είχε διαφωνήσει με την εισβολή στην Ουκρανία, βρίσκεται σήμερα στην πρώτη γραμμή μιας αποφασιστικής μάχης για την ενίσχυση του ρωσικού νομίσματος», γράφει το Der Spiegel.
Σύμφωνα με διεθνείς αναλυτές, η ανάκαμψη του ρωσικού νομίσματος οφείλεται στις κινήσεις της Ναμπιουλίνα, η οποία αύξησε τα επιτόκια στο 20% και επέβαλε αυστηρούς ελέγχους κεφαλαίων σε όσους ήθελαν να ανταλλάξουν τα ρούβλια τους με δολάρια ή ευρώ.
Την περασμένη Δευτέρα, 28 Μαρτίου, η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα άνοιξε επίσης ένα παράθυρο για την αγορά φυσικού χρυσού που θα διαρκέσει έως τις 30 Ιουνίου. Το έκανε μάλιστα με μια σταθερή τιμή: 5.000 ρούβλια ανά γραμμάριο. Την προηγούμενη Παρασκευή, όταν η ισοτιμία ρουβλίου – δολαρίου βρισκόταν ακόμη στην περιοχή των 100, η τιμή αγοράς του χρυσού ήταν στην πραγματικότητα υψηλότερη από 6.000 ρούβλια ανά γραμμάριο.
Επιπλέον, τις τελευταίες ημέρες το ρούβλι είχε ενισχυθεί μετά τις αναφορές ότι το Κρεμλίνο είναι πιο πρόθυμο να κάνει παραχωρήσεις μέσω διαπραγματεύσεων για κατάπαυση του πυρός. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη, σύμφωνα με ειδικούς, ότι οι εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας συνεχίστηκαν στην Ευρώπη, καθώς και στην Κίνα και την Ινδία.
Κάποιοι αναλυτές εκτιμούν πάντως ότι το άλμα στο ρούβλι μοιάζει περισσότερο με μια «λάμψη στο τηγάνι», που θα σβήσει σε ένα μήνα περίπου εάν παραμείνει το αδιέξοδο στον πόλεμο. Ρωσικές εταιρείες και ιδιώτες δεν έχουν τη δυνατότητα συναλλαγών σε δολάρια και ευρώ, και σχεδόν 400 δυτικές εταιρείες έχουν κλείσει τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία. Οι περισσότερες ρωσικές τράπεζες έχουν αποκλειστεί επίσης από το τραπεζικό σύστημα διεθνών συναλλαγών SWIFT, με αποτέλεσμα να περιοριστούν οι οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές της Ρωσίας με τις δυτικές χώρες.
«Αποδολαριοποίηση» του παγκόσμιου εμπορίου;
Ο Λευκός Οίκος και αρκετοί δυτικοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι ο αντίκτυπος των κυρώσεων θα φανεί μετά από εβδομάδες ή μήνες. Οι διακυμάνσεις του ρουβλίου πυροδοτούν όμως και βαθύτερους προβληματισμούς για την αγορά συναλλάγματος.
Ορισμένοι ειδικοί, για παράδειγμα, εκτιμούν ότι η ανάκαμψη του ρωσικού νομίσματος παραπέμπει σε μια τάση «αποδολαριοποίησης» του παγκόσμιου εμπορίου, ιδίως στους τομείς του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Ο αναλυτής της Credit Suisse, Ζολτάν Ποζσάρ υποστηρίζει μάλιστα ότι οι κυρώσεις στη Ρωσία θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια νέα παγκόσμια νομισματική τάξη:
«Είμαστε μάρτυρες της γέννησης ενός νέου Bretton Woods – μιας νέας παγκόσμιας νομισματικής τάξης που επικεντρώνεται σε νομίσματα βασισμένα σε εμπορεύματα στην Ανατολή. Η εξέλιξη αυτή πιθανότατα θα αποδυναμώσει το σύστημα ευρώ-δολαρίου και επίσης θα συμβάλει στις πληθωριστικές δυνάμεις στη Δύση», γράφει ο Ποζσάρ σε έκθεσή του έγραψε στο έκθεση την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου.
Φυσικά, το δολάριο είναι και παραμένει το παγκόσμιο νόμισμα αναφοράς και θα χρειαστούν χρόνια για να απωλέσει αυτόν τον ρόλο. Ίσως, και δεκαετίες…
