Καμπανάκι για ρωσικά αντίποινα στην περίπτωση που κατασχεθούν τα «παγωμένα» ρωσικά assets κρούουν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και κορυφαίοι αξιωματούχοι της Γερμανίας και της Γαλλίας.
Έντονες ανησυχίες εκδηλώνουν η ΕΚΤ και κορυφαίοι αξιωματούχοι της Γερμανίας και της Γαλλίας για το θέμα της κατάσχεσης των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, που υπολογίζονται στα 300 δισ. δολάρια, και της χρησιμοποίησής τους για τη χρηματοδότηση της βοήθειας στην Ουκρανία, σύμφωνα με συζητήσεις που έγιναν στο
περιθώριο της συνάντησης των υπουργών Οικονομικών και των κεντρικών τραπεζιτών του G20 στο Σάο Πάολο.
Αυτό το οποίο επεσήμαναν, σύμφωνα με το Bloomberg, επικαλούμενο πηγές, είναι ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη πιθανά ρωσικά αντίποινα σε ευρωπαϊκά περιουσιακά στοιχεία, όπως έχει ήδη προειδοποιήσει η Μόσχα, εξέλιξη που θα μπορούσε να προκαλέσει τριγμούς στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά και να αποσταθεροποιήσει έως και να πλήξει καίρια το ευρώ, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία για την Ευρωζώνη, που προσπαθεί εναγωνίως να τονώσει την ανταγωνιστικότητά της και να κερδίσει τη μάχη κατά του πληθωρισμού.
Στα δύο χρόνια από τότε που ξεκίνησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, το θέμα της οικονομικής υποστήριξης του Κιέβου ποτέ άλλοτε δεν υπήρξε τόσο κρίσιμο. Και λαμβάνοντας υπόψη πόσος χρόνος χρειάστηκε στην Ε.Ε. για να εγκρίνει το νέο πακέτο στήριξης και το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δεν το έχουν κάνει ακόμη, μια λύση, που προτάσσει πιεστικά η Ουάσιγκτον, είναι η κατάσχεση του ρωσικού ενεργητικού, αξίας 300 δισ. δολαρίων, το οποίο «έχει παγώσει» στη Δύση.
Ωστόσο, μια τέτοια κίνηση ενέχει τεράστιους κινδύνους, πέραν του ότι θεωρείται αιτία πολέμου, καθώς ακόμη και εάν υποστηρίζεται από το διεθνές δίκαιο, σύμφωνα με τη Δύση, δεν έχει επαρκή βάση και αμφισβητείται η νομιμότητά της.
Πιέζουν οι ΗΠΑ
Οι κυβερνήσεις της Δύσης διστάζουν να ζητήσουν από τους φορολογούμενους -που ήδη έχουν πληγεί από τον πληθωρισμό και την επιβράδυνση των οικονομιών- να χρηματοδοτήσουν την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας.
Επομένως, η ιδέα χρηματοδότησης από το ρωσικό ενεργητικό κερδίζει έδαφος, πρωτίστως από την Ουάσιγκτον και φυσικά από το Κίεβο. Ο Λευκός Οίκος τάσσεται υπέρ ενός νομοσχεδίου που θα επιτρέψει την κατάσχεση του ρωσικού ενεργητικού που έχει «παγώσει» στις ΗΠΑ να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει την Ουκρανία. Προηγούμενο έχει συμβεί με την κατάσχεση ιρακινού ενεργητικού το 2003.
Το θέμα όμως είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος του ενεργητικού αυτού δεν βρίσκεται στις ΗΠΑ αλλά στην Ευρώπη: στη Γερμανία, Γαλλία και ειδικά στο Βέλγιο, όπου περισσότερο από το ήμισυ του ρωσικού ενεργητικού βρίσκεται στον οίκο εκκαθάρισης Euroclear. Ωστόσο, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι απρόθυμες να κατασχέσουν ενεργητικό από μια χώρα με την οποία δεν βρίσκονται σε πόλεμο.
Στις ΗΠΑ, βρίσκεται αυτή τη στιγμή ρωσικό ενεργητικό αξίας μόλις 5-6 δισ. δολαρίων, ενώ περισσότερα από 200 δισ. δολάρια βρίσκονται σε χώρες της Ε.Ε. και κυρίως στο Βέλγιο.
Αποτροπή επενδύσεων
Αυτό που φοβούνται κυρίως οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είναι ότι μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να αποτρέψει επενδυτικά κρατικά ταμεία, κεντρικές τράπεζες, οργανισμούς και ιδιώτες επενδυτές από τον Παγκόσμιο Νότο και γενικότερα τις αναπτυσσόμενες χώρες από το να επενδύσουν σε ευρωπαϊκό ενεργητικό. Και μια πιθανή εκροή επενδύσεων από το ευρώ θα είχε πολύ σοβαρές συνέπειες: αύξηση του κόστους δανεισμού και του πληθωρισμού, καθώς και μείωση των φορολογικών εσόδων.
Για τον λόγο αυτό, η ΕΚΤ, γνωρίζοντας πόσο καταστροφικές θα είναι οι συνέπειες, συστήνει στάση αναμονής και πολύ προσεκτικούς υπολογισμούς.
Νομική αμφισβήτηση
Από την άλλη, η Ρωσία θα αμφισβητήσει την κατάσχεση του ενεργητικού της στα δικαστήρια και όσο η υπόθεση εκκρεμεί τα περιουσιακά στοιχεία θα παραμένουν παγωμένα για τη Μόσχα αλλά και για το Κίεβο, σύμφωνα με το think tank Carnegie Endowment for International Peace.
Απαγορεύοντας δε στα εθνικά δικαστήρια να αναλάβουν τέτοιου είδους υποθέσεις, όπως έχουν προτείνει ορισμένοι Αμερικανοί Γερουσιαστές, ελλοχεύει ο κίνδυνος υπονόμευσης του νομικού συστήματος. Επίσης, η Μόσχα έχει προειδοποιήσει ότι σε περίπτωση που η Δύση κατάσχει το ενεργητικό της, θα προβεί σε αντίποινα με κατάσχεση του εναπομείναντος ρωσικού ενεργητικού των επιχειρήσεων από τις λεγόμενες «μη φιλικές» χώρες.
Ήδη, οι επενδυτές της Δύσης που δραστηριοποιούνταν στη ρωσική οικονομία έχουν πληρώσει το τίμημα από το πάγωμα του ενεργητικού τους στη Ρωσία: τα κεφάλαιά τους έχουν πλέον «παγιδευτεί» στη Ρωσία.
Για ορισμένες συστημικά σημαντικές επιχειρήσεις της Δύσης, η διαγραφή ρωσικού ενεργητικού θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφή. Παράδειγμα η Euroclear, που χρησιμοποιείται από ξένους επενδυτές για να αγοράζουν ρωσικές μετοχές και ομόλογα. Εάν το ενεργητικό των πελατών της κατασχεθεί, θα βρεθεί αντιμέτωπη με σειρά νομικών προσφυγών, ακόμη και με χρεοκοπία. Και η διάσωση εταιρειών όπως η Euroclear θα μπορούσε να κοστίσει στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ακόμη περισσότερα χρήματα από μια άμεση βοήθεια προς την Ουκρανία.
«Παρενέργειες»
Υπάρχουν όμως και άλλες δυσκολίες. Ακόμη και στην περίπτωση που κατασχεθεί το ρωσικό ενεργητικό που κρατά παγωμένο η Δύση, δεν είναι σαφές πως αυτό θα μεταβιβαστεί στην Ουκρανία. Η πιο εύκολη επιλογή είναι να πωληθούν όλα τα ομόλογα και να δοθούν τα χρήματα.
Όμως σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσε να προκληθεί απότομη αύξηση στο κόστος του αμυντικού εξοπλισμού, όπως και να μειωθεί η ζήτηση για ευρωπαϊκό χρέος, αυξάνοντας το κόστος για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οι οποίες ενδεχομένως να αναγκαστούν να μειώσουν τις δαπάνες για την άμυνα και για την Ουκρανία.
