Το συγκλονιστικό κείμενο για την αποδοχή της διαφορετικότητας από τον συγγραφέα που έγινε η φωνή όλων των καταπιεσμένων, των περιθωριοποιημένων, όλων των αδικημένων, ανεβαίνει σε μια τολμηρή παράσταση.
Ο Χιλιανός Λεμεμπέλ, εμβληματική προσωπικότητα της πολιτιστικής ζωής στη χώρα του και στη Λατινική Αμερική εν γένει, «ριζοσπάστης» και «ασεβής», αυτοπροσδιοριζόταν ως «φτωχός, κομμουνιστής και αδερφή».
Το «Φοβάμαι, ταυρομάχε» περιγράφει τη σχέση που γεννιέται ανάμεσα σ’ έναν μεσήλικα ομοφυλόφιλο -την «Τρελή», και έναν νεαρό φοιτητή -μέλος επαναστατικής οργάνωσης, επί δικτατορίας Πινοσέτ. Τους δύο αυτούς «αταίριαστους» χαρακτήρες φέρνει κοντά η δολοφονική απόπειρα εναντίον του Πινοσέτ τον Σεπτέμβριο του 1986. Κάτω από τον συνεχή φόβο της σύλληψής τους, θα δεθούν συναισθηματικά και ο ένας θα αλλάξει τη ζωή του άλλου.
Την ίδια στιγμή παρακολουθούμε και ένα ακόμη ζευγάρι, το οποίο εκφράζει έναν τελείως διαφορετικό κόσμο, τον Πινοσέτ και τη γυναίκα του.
Οι ήρωες έχουν κάτι το γκροτέσκο, χωρίς όμως να γίνονται ποτέ καρικατούρες. Αυτό είναι και το ενδιαφέρον της σκηνοθεσίας και της θεατρικής προσαρμογής της Άννας Βαγενά.
Την Τρελή ερμηνεύει ο Νίκος Αρβανίτης· μιλήσαμε μαζί του.
Αυτή τη σεζόν σάς βρίσκουμε στο θέατρο Μεταξουργείο να υποδύεστε την Τρελή στο έργο «Φοβάμαι, Ταυρομάχε» του Λεμεμπέλ. Τι σας γοήτευσε περισσότερο στο μυθιστόρημα αυτής της μοναδικής προσωπικότητας της χιλιανής λογοτεχνίας;
«Αυτό που με γοήτευσε στο καταπληκτικό μυθιστόρημα του Λεμεμπέλ είναι ο τελείως προσωπικός και άμεσος τρόπος που κολυμπάει στις καλύτερες παραδόσεις της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας και, ταυτόχρονα, η τόλμη του να ρίχνει μικρές λογοτεχνικές “βόμβες” με την τολμηρότητα και αμεσότητα που κερδίζουν και μαγνητίζουν τον αναγνώστη».
Και με ποιον τρόπο αγγίζει το σήμερα;
«Το τεράστιο θέμα της ανοχής του άλλου, η υπεράσπιση της διαφορετικότητας ιδεών, φύλου, ερωτικών προτιμήσεων, χρώματος, καταγωγής, πίστης, τρόπου ζωής είναι που το κάνει σημερινό και διαχρονικό!»
Μελετώντας διεξοδικά τον ρόλο σας, πού καταλήγετε; Τι άνθρωπος ήταν η Τρελή;
«Στην Τρελή από απέναντι με ενδιέφερε και με ενδιαφέρει να βρω και να αφουγκραστώ την ψυχή της, την ενέργειά της, το βλέμμα της. Το βλέμμα της είναι καθαρό, ευθύ, με μια απόλυτη επιθυμία να ακουμπήσει και να συναντήσει ένα άλλο βλέμμα.
Είναι ένα πλάσμα του πόνου χωρίς δικαίωση, είναι ένας ξένος που ο πατέρας της έλεγε ότι είναι “ένα πούστικο σκουπίδι που η μάνα μου του άφησε για τιμωρία”. Είναι μια γυναίκα σ’ ένα αντρικό σώμα· που να βρει δικαίωση;»
Τι συμβολισμοί προκύπτουν από τη σχέση της με τον επαναστάτη φοιτητή;
«Η σχέση του επαναστάτη φοιτητή με την Τρελή από απέναντι είναι το σπάσιμο του γυαλιού των στερεοτύπων και η γνωριμία και η συνειδητοποίηση μιας ουσίας που, εντέλει, μας ενώνει· που δεν είναι άλλο από την κατανόηση και την αγάπη κι ότι κάθε πλάσμα είναι ένας ολόκληρος κόσμος. Εγώ για σένα, του λέει η Τρελή, θα μπορούσα να μετρήσω την άμμο της θάλασσας, θα μπορούσα να σκοτώσω, όπως λέει ένα τραγούδι! Εγώ θα το ’κανα αυτό για τη Χιλή, της απαντάει ο φοιτητής!»
O Λεμεμπέλ μιλά για χειραφέτηση από τα κυρίαρχα στερεότυπα, για αμφισβήτηση όλων των ανισοτήτων. Δεκαετίες μετά τα γραφόμενά του, τι βήματα έχουν γίνει; Αποδεχόμαστε, εμπράκτως, οτιδήποτε διαφορετικό;
«Πιστεύω ότι έχουμε ακόμα πολύ δρόμο για μια ουσιαστική αποδοχή του άλλου, του διαφορετικού, του ξένου. Ωστόσο, κάθε βήμα, ακόμα και από τα πάνω, βοηθάει αντικειμενικά να κάνει τη ζωή αυτών των άλλων, των διαφορετικών, των γκέι, των λόατκι, των των των… λιγάκι πιο εύκολη».
Είστε απόφοιτος της Σχολής Μεταλλειολόγων του ΕΜΠ. Πώς μπήκε στη ζωή σας η υποκριτική;
«Κοιτάξτε, ήρθα στην Αθήνα για σπουδές στο Πολυτεχνείο, αλλά προέκυψε το θέατρο και στην ουσία από όταν ήμουν στο πέμπτο έτος εγκατέλειψα τις σπουδές για να αφιερωθώ στο θέατρο, στο οποίο εργάζομαι αδιαλείπτως εδώ και 34 χρόνια.
Η ζωή μου είναι πάνω στο θέατρο και στην υποκριτική, αν και κατά καιρούς σκηνοθετώ και πράγματα που νομίζω ότι έχω ανάγκη. Το πτυχίο των μεταλλειολόγων το πήρα αφού ξαναπήγα στο Πολυτεχνείο, μετά από 23 ολόκληρα χρόνια, σαν ένα στοίχημα με τον εαυτό μου, αν έχω ακόμα τη δύναμη να το κάνω· και το ότι το πήρα με γέμισε με μια μεγάλη ικανοποίηση ψυχική. Το συμπέρασμά μου και η πεποίθησή μου είναι ότι η σπουδή δεν σταματά ποτέ! Το θέατρο το έχει αυτό στη διαδικασία του· είναι μια συνεχής αναζήτηση, πάντα κάτι απ’ την αρχή, και με βοήθησε και σ’ αυτό».
Και ποιος είναι ο απολογισμός της μέχρι τώρα πορείας σας;
«Επιτρέψτε μου να μην πω άλλα για την καριέρα μου στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Αυτό το αφήνω στη διακριτική σας ευχέρεια».
Μετά από τις επιπτώσεις της πανδημίας στον καλλιτεχνικό χώρο και το πρόσφατο, πολυσυζητημένο Προεδρικό Διάταγμα, θα θέλαμε την τοποθέτησή σας για το μέλλον του κλάδου σας, για το μέλλον των παλαιότερων αλλά κυρίως των νέων συναδέλφων.
«Τώρα, όσον αφορά το Προεδρικό Διάταγμα και την θέση των καλλιτεχνών στην χώρα, τι να πω! Ζούμε έναν διωγμό, θα μπορούσα να πω, μια εκδικητική μανία της πολιτείας και της κυβέρνησης· ακατανόητη, στα όρια του παραλογισμού. Είναι μια γενικότερη αντίληψη για την τέχνη σαν κάτι που είναι χωρίς διαβάθμιση, χωρίς σπουδή και γνώση, χωρίς προϋποθέσεις και σκληρή δουλειά, άρα κάτι που δεν χρίζει προστασίας και ορισμού και εξέλιξης. ΕΝΩ Η ΤΕΧΝΗ ΤΑ ’ΧΕΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ. Δεν θα τους περάσει γιατί αποδείχτηκε ότι οι καλλιτέχνες μπορούμε να ενωθούμε και να υπερασπιστούμε το επάγγελμα της ζωής μας».
Ταυτότητα παράστασης
Βασισμένο στο μυθιστόρημα «Φοβάμαι, ταυρομάχε» του Pedro Lemebel (Πέδρο Λεμεμπέλ), εκδόσεις Καστανιώτη 2021
Μετάφραση: Κώστας Αθανασίου (Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ 2021)
Θεατρική προσαρμογή – Σκηνοθεσία: Άννα Βαγενά
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Επιμέλεια ήχων μουσικής: Γιάννης Καραγιάννης
Διαμόρφωση σκηνικού χώρου: Άννα Βαγενά – Wasaf Butt
Βοηθός σκηνοθέτη: Νατάσα Στεφανάτου
Φωτογραφίες παράστασης: Κέλλυ Φώσκολου
Προβολή και επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου-We Will
Στον ρόλο της Τρελής, ο Νίκος Αρβανίτης
Παίζουν: Σταμάτης Μπάκνης, Μικαέλα Δανά, Έλενα Μεντζέλου και ο Ανδρέας Κωνσταντινίδης
