Του Κώστα Δεληγιάννη
Φορητό εξοπλισμό για τον προσδιορισμό της αλληλουχίας γενετικού υλικού θα έχουν στις «αποσκευές» τους οι τρεις αστροναύτες οι οποίοι στις 24 Ιουνίου θα εκτοξευθούν με ένα διαστημόπλοιο Σογιούζ από το Κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ, με προορισμό τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Ο λόγος είναι πως, ανάμεσα στα υπόλοιπα πειράματα που θα πραγματοποιήσουν στον Σταθμό, περιλαμβάνεται και η πρώτη προσπάθεια «ανάγνωσης» DNA στο διάστημα.
Υπεύθυνη για το συγκεκριμένο πείραμα είναι η 37χρονη Αμερικανίδα Κέιτ Ρούμπινς, ειδική στη μελέτη ιών η οποία εργαζόταν στο Ινστιτούτο Βιοϊατρικών Ερευνών Whitehead στη Μασαχουσέτη μέχρι το 2009, όταν έγινε δεκτή στο πρόγραμμα αστροναυτών της NASA και ξεκίνησε να εκπαιδεύεται για το «ταξίδι» της στον Σταθμό.
Μέλη της τριμελούς ομάδας είναι επίσης ο Ρώσος κοσμοναύτης Ανατόλι Ιβανίσιν και ο Ιάπωνας Τακούγια Ονίσι, οι οποίοι όπως και η Ρούμπινς θα παραμείνουν στον Σταθμό περίπου 4 μήνες. Αν και η 37χρονη επιστήμονας θα είναι η πρώτη που θα προσπαθήσει να «διαβάσει» DNA στο διάστημα, ο δρόμος για την πραγματοποίηση του πειράματος άνοιξε το περασμένο φθινόπωρο.
Τότε, ερευνητές του πανεπιστημίου Johns Hopkins, οι οποίοι επέβαιναν μέσα σε αεροπλάνο που πετούσε σε παραβολική τροχιά για να δημιουργήσει συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, δοκίμασαν τον εξοπλισμό για την ανάλυση γενετικού υλικού στις σύντομες «βουτιές» του αεροπλάνου. Έτσι προέκυψαν οι πρώτες βάσιμες ενδείξεις πως η συγκεκριμένη τεχνική δεν λειτουργεί μόνο στη Γη.
Τα πειράματα της Ρούμπινς στον Διαστημικό Σταθμό, όπου επικρατούν μόνιμα συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, αναμένεται να δώσουν την τελεσίδικη απάντηση. Όπως αναφέρει η Αμερικανίδα επιστήμονας σε συνέντευξή της στο περιοδικό Scientific American, αν αυτή η απάντηση είναι θετική, τότε η διαστημική υπηρεσία θα γνωρίζει πλέον πως η μέθοδος λειτουργεί στο διάστημα, ώστε να την αξιοποιήσει σε αποστολές στον πλανήτη Άρη ή άλλους μακρινούς προορισμούς.
«Το κρίσιμο ερώτημα για τη NASA είναι κατά πόσο μία τέτοια συσκευή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την ανίχνευση ζωής στο σύμπαν, από τις “υπογραφές” της», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Το πείραμα όμως έχει και ένα δεύτερο στόχο, ο οποίος είναι η μελέτη της επίδρασης που έχει το διάστημα στο γενετικό υλικό. «Η “ανάγνωση” του DNA στον Σταθμό θα επιτρέψει στη διαστημική υπηρεσία να μελετήσει τις αλλαγές του γενετικού υλικού σε πραγματικό χρόνο, αντί απλώς να αντιπαραβάλλει την κατάσταση στην οποία βρισκόταν πριν από την εκτόξευση με αυτήν στην οποία θα επιστρέψει, και να εκτιμήσει τι συνέβη στο μεσοδιάστημα», συμπληρώνει η Ρούμπινς.
Εκτός από τον προσδιορισμό της αλληλουχίας γενετικού υλικού, η ερευνήτρια θα πραγματοποιήσει άλλα 250 πειράματα στον Σταθμό. Ένα από αυτά αφορά την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπου.
Μελέτες που έχει κάνει ήδη η NASA δείχνουν πως το ανοσοποιητικό εξασθενεί, με συνέπεια να μειώνεται η φυσική άμυνα του οργανισμού στις «επιθέσεις» των ιών και των βακτηρίων.
«Ο μηχανισμός είναι ακόμη άγνωστος, και μας ενδιαφέρει πολύ να καταλάβουμε τι συμβαίνει στο ανοσοποιητικό σύστημα των αστροναυτών. Με αυτό τον τρόπο, θα αποκτήσουμε περισσότερα στοιχεία και για την παθολογική συμπεριφορά του ανοσοποιητικού εδώ κάτω στη Γη», επισημαίνει.
Πριν επιλεγεί για το πρόγραμμα αστροναυτών της NASA, η Ρούμπινς είχε ασχοληθεί ερευνητικά με ιούς όπως ο Έμπολα. «Προφανώς, δεν πρόκειται να μεταφέρουμε στον Σταθμό δείγματα Έμπολα.
Ωστόσο, το γεγονός ότι έχω μελετήσει επικίνδυνα παθογόνα με βοηθά να παραμείνω συγκεντρωμένη σε δύσκολες και στρεσογόνες καταστάσεις», καταλήγει.
