Αντιδράσεις, σύγχυση και εν μέρει αναδίπλωση της κυβέρνησης πυροδότησε η φετινή απόφαση της αναπληρώτριας υπουργού Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, για τη χορήγηση του αντιγριπικού εμβολίου. Μέσα σε ένα 24ωρο είχαμε δύο εγκυκλίους από το υπουργείο Υγείας για το θέμα. Η αρχική αποφάσιζε τη διάθεση των αντιγριπικών εμβολίων αποκλειστικά με τη συνταγή γιατρού (χωρίς να αναφέρει κάτι για το τι θα γίνει από τον επόμενο μήνα) και η δεύτερη διευκρίνιζε πως από τον Νοέμβριο θα χορηγούνται χωρίς συνταγογράφηση από τα φαρμακεία.
Η κόντρα και η αναδίπλωση
Η πρώτη εγκύκλιος πυροδότησε την έντονη αντίδραση του προέδρου και διευθύνοντα συμβούλου της ΒΙΑΝΕΞ, Δημήτρη Γιαννακόπουλου, ο οποίος σε βίντεο, που ανήρτησε στα social media εξαπέλυσε ευθείες βολές κατά της κ. Αγαπηδάκη. Προκάλεσε όμως και ευρύτερα ερωτήματα – αντιδράσεις, αφού ερχόταν σε αντίθεση με την περσινή απόφαση του υπουργείου Υγείας να διατίθενται τα εμβόλια χωρίς συνταγή γιατρού, αλλά και αντιδράσεις από τους φαρμακοποιούς.
Στην ουσία η κα Αγαπηδάκη καταργούσε την απόφαση Πλεύρη για αντιγριπικο εμβολιασμό χωρίς ιατρική συνταγή, η οποία βοηθούσε την πρόσβαση συγκεκριμένων ομάδων και επανέφερε την παλαιότερη εγκύκλιο Βορίδη. Αυτό προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση τόσο στους πολίτες όσο και στους φαρμακοποιούς, οι οποίοι ζήτησαν να μην απαιτείται επίδειξη ιατρικής συνταγής για την χορήγηση του εμβολίου κατά της εποχικής γρίπης από τα φαρμακεία, αλλά να ενεργοποιηθεί ξανά η περσινή διαδικασία, με εμβολιασμό του πολίτη απευθείας στο Φαρμακείο με απλή καταχώρηση του ΑΜΚΑ του, στο Εθνικό Μητρώο Εμβολιασμών.
Ο Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος επεσήμανε μάλιστα, ότι η διενέργεια αντιγριπικού εμβολιασμού χωρίς ιατρική συνταγή, συντέλεσε καθοριστικά εν μέσω πανδημίας στην επίλυση των σοβαρών προβλημάτων προσβασιμότητας των πολιτών, χωρίς ταλαιπωρία και ραντεβού, χωρίς καμιά οικονομική επιβάρυνση και είχε ως αποτέλεσμα να εμβολιαστούν εκατομμύρια Έλληνες πολίτες.
«Ήταν, είναι και παραμένει δωρεάν το αντιγριπικό εμβόλιο. Οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να συνταγογραφήσουν το εμβόλιο σε πάρα πολλές δημόσιες δομές» ήταν η απάντηση της αναπληρώτριας υπουργού Υγείας, σε δηλώσεις της στον ΣΚΑΪ. Υπενθύμισε ότι φέτος, για πρώτη φορά, έχουμε δύο τύπους εμβολίων: τα συμβατικά, και τα νέου τύπου εμβόλια που έχουν ιατρική ένδειξη αποκλειστικά για άτομα άνω των 65 ετών. Τα δεύτερα κοστίζουν πολλαπλάσια των συμβατικών και θα συνεχίσουν να συνταγογραφούνται.
Όπως αναφέρεται στη δεύτερη εγκύκλιο, το υπουργείο Υγείας ακολουθώντας τις συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, δίνει τη δυνατότητα εμβολιασμού για τα νέου τύπου και πολύ ακριβά εμβόλια με συνταγογράφηση και παράλληλα δρομολογεί διαδικασία χορήγησης του συμβατικού εμβολίου χωρίς συνταγή – αλλά όχι ακόμη. Το συμβατικό εμβόλιο θα είναι διαθέσιμο χωρίς συνταγή από αρχές Νοεμβρίου. Ως τότε, όποιος πολίτης το επιθυμεί, μπορεί να εμβολιαστεί με το συμβατικό με ιατρική συνταγή.
Τα 6 αντιγριπικά εμβόλια στην αγορά
Έξι αντιγριπικά εμβόλια θα κυκλοφορήσουν φέτος. Αυτά είναι τα ακόλουθα:
Vaxigrip Tetra (Vianex) QIVe 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 6 μηνών
Fluarix Tetra (GSK) QIVe 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 6 μηνών
Flucelvax Tetra (Sequirus) QIVc 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 2 ετών (EMA)
Influvac – sub Unit Tetra QIVe 15 mcg από κάθε αντιγόνο, από 6 μηνών
Efluelda** (Vianex) QIV-HD 60 mcg από κάθε αντιγόνο από 60 ετών
Fluad Tetra** (Sequirus) aQIV 15 mcg από κάθε αντιγόνο + ανοσοενισχυτικό MF59, από 65 ετών
Τι πρέπει να ξέρουμε για τα νέα εμβόλια
Tα ενισχυμένα τετραδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια QIV-HD και aQIV έχουν υψηλή ανοσογονικότητα και προκρίνονται για την πρόληψη της εργαστηριακά επιβεβαιωμένης γρίπης και των νοσηλειών, σε άτομα 60 ετών και άνω. Έχουν ικανοποιητικό προφίλ ασφάλειας και παρότι η συχνότητα ανεπιθύμητων ενεργειών ήταν μεγαλύτερη απ’ ότι μετά τον εμβολιασμό με συμβατικό εμβόλιο γρίπης, στο σύνολό της ήταν χαμηλή.
Σημειώνεται ότι αν και τα ενισχυμένα τετραδύναμα αδρανοποιημένα εμβόλια QIV-HD (εμβόλιο υψηλής δόσης) και aQIV (εμβόλιο με ανοσοενισχυτικό) προτιμώνται στα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω έναντι του συμβατικού εμβολίου γρίπης, τονίζεται ότι εάν δεν υπάρχει διαθεσιμότητα, ο αντιγριπικός εμβολιασμός δεν πρέπει να καθυστερεί και συνιστάται να διενεργείται με οποιοδήποτε εμβόλιο.
Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών της χώρας μας, οι συστάσεις αντιγριπικού εμβολιασμού για την προσεχή περίοδο 2023/24 περιλαμβάνουν κατά προτεραιότητα τις παρακάτω ομάδες πληθυσμού ή καταστάσεις αυξημένου κινδύνου:
- Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω
- Παιδιά (6 μηνών και άνω) και ενήλικες με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα
- Χρόνια νοσήματα αναπνευστικού, όπως άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.
- Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή
- Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη)
- Μεταμόσχευση οργάνων και μεταμόσχευση μυελού των οστών
- Δρεπανοκυτταρική αναιμία (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες)
- Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα
- Χρόνια νεφροπάθεια
- Χρόνιες παθήσεις ήπατος
- Νευρολογικά-νευρομυϊκά νοσήματα
- Σύνδρομο Down
- Έγκυες ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, λεχωΐδες και θηλάζουσες.
- Άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (Δείκτη Μάζας Σώματος >40Kg/m2) και παιδιά με ΔΜΣ >95ηΕΘ.
- Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (πχ για νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα).
- Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν ή διαβιούν με άτομα με υποκείμενο νόσημα, που αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών της γρίπης. Κλειστοί πληθυσμοί, όπως προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές (σχολείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων κλπ), νεοσύλλεκτοι, ιδρύματα χρονίως πασχόντων και μονάδες φιλοξενίας ηλικιωμένων, καταστήματα κράτησης.
- Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, λοιποί εργαζόμενοι, φοιτητές επαγγελμάτων υγείας σε κλινική άσκηση) και σε κέντρα διαμονής προσφύγων-μεταναστών.
- Άστεγοι.
- Κτηνίατροι, πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, εκτροφείς, σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πτηνά ή χοίρους.
Οδηγίες χορήγησης εμβολίου
Το αντιγριπικό εμβόλιο πρέπει να χορηγείται έγκαιρα και πριν την έναρξη της συνήθους περιόδου εμφάνισης της έξαρσης των κρουσμάτων γρίπης, δεδομένου ότι απαιτούνται περίπου 2 εβδομάδες για την επίτευξη ανοσολογικής απάντησης. Κατά προτίμηση ο εμβολιασμός θα πρέπει να ολοκληρώνεται τουλάχιστον 4-6 εβδομάδες προ της ενάρξεως του ετήσιου επιδημικού κύματος της γρίπης στην Ελλάδα (δηλαδή στα μέσα-μέχρι τέλος Νοεμβρίου). Επιπρόσθετα, ο εμβολιασμός συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της εποχικής γρίπης για άτομα για τα οποία ενδείκνυται ο εμβολιασμός και δεν πρόλαβαν να εμβολιαστούν εγκαίρως.
Ο αντιγριπικός εμβολιασμός γενικά περιλαμβάνει 1 μόνο δόση του εμβολίου ετησίως. Οι ασθενείς που πάσχουν από νεοπλασματικές παθήσεις και λαμβάνουν θεραπευτική αγωγή, συνήθως παρουσιάζουν ανοσοκαταστολή. Με το όρο ανοσοκαταστολή αναφερόμαστε στη δυσλειτουργία ή καταστολή της φυσιολογικής λειτουργίας της κυτταρικής ή της χυμικής ανοσίας ή και των δύο. Αυτοί οι ασθενείς, δεν πρέπει να εμβολιάζονται με εμβόλια που περιέχουν ζώντες εξασθενημένους ιούς. Τα εμβόλια θα πρέπει να χορηγούνται πριν από την προγραμματισμένη αντινεοπλασματική θεραπεία, εάν είναι εφικτό.
Ειδικά τα αδρανοποιημένα εμβόλια θα πρέπει να χορηγούνται τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν από την θεραπευτική αγωγή. Η ανοσολογική απόκριση στον εμβολιασμό μπορεί να είναι μειωμένη σε συγκεκριμένες περιπτώσεις όπως όταν πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια χορήγησης χημειοθεραπευτικών φαρμάκων ή σε άτομα που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση μυελού των οστών.
Η βιβλιογραφία δείχνει ότι ασθενείς που λαμβάνουν θεραπευτική αγωγή με παράγοντες που στοχεύουν τα Β-λεμφοκύτταρα έχουν μειωμένη ανοσολογική απόκριση στον εμβολιασμό έως και 6 μήνες από την τελευταία χορήγηση της θεραπείας. Ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση μυελού των οστών πρέπει να εμβολιάζονται με το αντιγριπικό εμβόλιο εφόσον έχουν παρέλθει 6 μήνες από τη μεταμόσχευση. Σε περιπτώσεις όπως τις παραπάνω, όπου αναμένεται πτωχή ανοσολογική απόκριση στον εμβολιασμό ή/και μειωμένη διάρκεια προστασίας από το αντιγριπικό εμβόλιο, μπορεί να συστήνεται αναμνηστικός εμβολιασμός μετά από 1 ή 2 μήνες για ενίσχυση της ανοσολογικής απόκρισης, ανά περίπτωση και πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντος ιατρού.
Τέλος, σημειώνεται η ανάγκη εμβολιασμού των φροντιστών και του στενού οικογενειακού και κοινωνικού περίγυρου των ασθενών σε ανοσοκαταστολή.
