Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Την εικόνα, που έχουν για την Κίνα οι Έλληνες, όπως αυτή προβάλλεται από τα μέσα ενημέρωσης και αποτυπώνεται στις έρευνες κοινής γνώμης, επιχειρεί να σκιαγραφήσει μελέτη του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων. Τα ευρήματα άκρως ενδιαφέροντα. Η ματιά μας για τον δράκο φαίνεται να επηρεάζεται άμεσα από την οικονομική κρίση και τις σχέσεις μας με τους Ευρωπαίους, να εμφανίζει αρκετές αντιφάσεις, αλλά και να διαπνέεται από την νοσταλγία για το «ένδοξο παρελθόν» των αρχαίων πολιτισμών των δύο χωρών.
Η μελέτη καλύπτει την τελευταία δεκαετία, με το σκεπτικό ότι η κινεζική παρουσία στην Ελλάδα έγινε ορατή περισσότερο στο κοινό μετά τη συμφωνία του 2008 για τη διαχείριση του λιμανιού του Πειραιά από τoν κινεζικό κολοσσό COSCO. Οι ερευνητές έλαβαν υπόψη τους 43 έρευνες γνώμης από τοπικές και ξένες εταιρείες, ενώ μελέτησαν 1.386 άρθρα δέκα εφημερίδων και ειδησεογραφικών ιστοσελίδων. Μεταξύ αυτών και 285 άρθρα της Ναυτεμπορικής για την οικονομία, την πολιτική και τις σχέσεις της Κίνας με την Ε.Ε., τις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο κόσμο.
Η κάλυψη στα μέσα ενημέρωσης και οι δημοσκοπήσεις αποκαλύπτουν ότι οι Έλληνες σε γενικές γραμμές βλέπουν την Κίνα θετικά και σίγουρα με λιγότερη επιφύλαξη ή φόβο από τους πολίτες άλλων ευρωπαϊκών και δυτικών χωρών. Αναγνωρίζουν το αυξανόμενο βάρος της στη διεθνή σκηνή, την θεωρούν παγκόσμια υπερδύναμη και σε αντίθεση με τους περισσότερους δυτικούς, τείνουν να αποτιμούν θετικά την επιρροή της. Δεν εγκρίνουν ωστόσο το πολιτικό της σύστημα, δεν ζηλεύουν τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας στην Κίνα και θεωρούν τα κινεζικά προϊόντα κατώτερης ποιότητας από τα ευρωπαϊκά. «Οι Έλληνες δεν είναι αρνητικά διακείμενοι έναντι της Κίνας, αλλά ούτε μαγεύονται από αυτήν» αναφέρουν χαρακτηριστικά οι ερευνητές.
Οι αντιφάσεις της κοινής γνώμης
Μπορεί, ωστόσο, να διακρίνει κανείς τρεις μεγάλες αντιφάσεις στις θέσεις της ελληνικής κοινής γνώμης:
α) Η εικόνα της Κίνας στην Ελλάδα δεν είναι καθόλου κολακευτική ως προς το βιοτικό επίπεδο, τις εργασιακές συνθήκες την κοινωνική συνοχή, τη μορφή διακυβέρνησης, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις προκλήσεις του περιβάλλοντος. Η φράση «μισθοί Κίνας» έχει μάλιστα καθιερωθεί για να περιγράψει την συρρίκνωση του εισοδήματος των εργαζομένων κατά τη διάρκεια της βαθύτατης κρίσης. Παρόλα αυτά οι Έλληνες έχουν υψηλές προσδοκίες από τον κινεζικό γίγαντα και τον βλέπουν ως σημαντικό οικονομικό και πολιτικό εταίρο.
β) Αν και η αυξανόμενη δύναμη της Κίνας θεωρείται κακό νέο για την Ευρώπη, εκλαμβάνεται ως καλό νέο για την Ελλάδα, ως αν η χώρα να μην είναι μέρος της Ευρώπης.
γ) Ενώ η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων δηλώνει κατά της παγκοσμιοποίησης, πολλοί θεωρούν ότι η Κίνα, ο μεγάλος ωφελημένος της παγκοσμιοποίησης, θα βοηθήσει την ελληνική οικονομία να σταθεί ξανά στα πόδια της.
Ο ευρωσκεπτικισμός και η αναζήτηση εναλλακτικών
Έχοντας χάσει περισσότερο από το 25% του εισοδήματός τους και αντιμετώποι με την προοπτική του Grexit, έχοντας για γείτονα μία ολοένα και πιο απρόβλεπτη Τουρκία και καλούμενη να διαχειριστεί τεράστιες προσφυγικές ροές από το 2015, η Ελλάδα αισθάνεται μόνη και εγκαταλελειμμένη από τους Ευρωπαίους εταίρους της ,παρατηρούν οι ερευνητές. Η άνοδος του ευρωσκεπτικισμού φαίνεται να συνδέεται άμεσα με τις υψηλές προσδοκίες από την Κίνα στο πλαίσιο της αναζήτησης εναλλακτικών στηριγμάτων. Κατά την κρίση η Ελλάδα ήταν αδύναμος κρίκος της Ευρωζώνης. Ωστόσο παραμένει πάντα στο σταυροδρόμι Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής και πύλη εισόδου για μία χώρα όπως η Κίνα. Οι καθαρά οικονομικές, αλλά και γεωπολιτικές πτυχές των διμερών σχέσεων γίνονται στο πλαίσιο αυτό εύκολα αντιληπτές. Τα παραπάνω εξηγούν εν μέρει γιατί οι Έλληνες θεωρούν την Κίνα απειλή για την Ευρώπη, αλλά ευκαιρία για την δική τους χώρα.
Η στάση των μέσων ενημέρωσης
Τόσο το περιεχόμενο όσο και το ύφος των συνδεόμενων με την Κίνα ειδήσεων είναι ελαφρώς πιο αρνητικό από ό,τι θετικό, αλλά εν πολλοίς αντικειμενικό και ισορροπημένο, επισημαίνουν οι ερευνητές. Κατά κανόνα τα μέσα καθορίζουν τη στάση τους απέναντι στην Κίνα, ανάλογα και με την πολιτική γραμμή, που ακολουθούν. Αν τα πολιτικά κόμματα, που στηρίζουν, βρίσκονται στην εξουσία, τείνουν να είναι πιο φιλικά προς τη χώρα (σε ποσοστό 16% με 20%) και να δίνουν έμφαση στις σινο- ελληνικές σχέσεις (σε ποσοστό σχεδόν 70%), χωρίς όμως αυτό να αλλάζει την ευρύτερη εικόνα.
Όσον αφορά στην επίδραση που έχει η κάλυψη των μέσων στην εικόνα, που σχηματίζουν οι Έλληνες για την Κίνα, το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων καταλήγει σε δύο βασικά συμπεράσματα: α) τα ελληνικά μέσα σίγουρα βοηθούν την κοινή γνώμη να βελτιώσει τη γνώση της για τη η ζωή στην Κίνα, αν και το να κατανοήσει κανείς το «κινεζικό μυστήριο» προϋποθέτει αισθητά μεγαλύτερο όγκο πληροφοριών και ευρύτερη γκάμα πηγών.
β) η κάλυψη των μέσων έχει κάποιον αντίκτυπο σε κοινωνικό επίπεδο, αλλά σίγουρα όχι σε όρους λήψης αποφάσεων ή επιλογές εξωτερικής πολιτικής. Αν και η μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων, για παράδειγμα, είχε αρνητική άποψη για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα, η ελληνική κυβέρνηση μπλόκαρε την σχετική αναφορά σε ανακοινωθέν της Ε.Ε. το 2017. Παράλληλα δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι το Πεκίνο προσπαθεί να ασκήσει επιρροή ελέγχοντας ελληνικά μέσα, σε αντίθεση με την αίσθηση που υπάρχει σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη.
Τι μαθαίνουμε για την Κίνα
Οι Έλληνες αναγνώστες εφημερίδων, που ενδιαφέρονται να μάθουν για τη ζωή στην Κίνα και τη θέση της χώρας στη διεθνή σκηνή, έχουν στη διάθεσή τους πληθώρα πληροφοριών. Το μεγαλύτερο ποσοστό των άρθρων (44,6%) αφορά την οικονομία του ασιατικού δράκου και τις περιβαλλοντικές προκλήσεις, που αυτός αντιμετωπίζει. Δεν είναι καθόλου παράδοξο εάν αναλογιστεί κανείς ότι πρόκειται για την δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, την κορυφαία καταναλώτρια πρώτων υλών και μεγαλύτερο ρυπαντή του κόσμου.
Ακολουθούν με ποσοστό 32,8% τα πολιτικά θέματα, τόσο της εσωτερικής σκηνής όσο και των διεθνών σχέσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι σινο-αμερικανικές σχέσεις καλύπτονται σε μεγαλύτερο βαθμό (13,8%) από τις σινο- ευρωπαϊκές (10,3%). Οι σινο- ελληνικές αντιστοιχούν στο 19% των άρθρων. Τα θέματα πολιτισμού αντιστοιχούν μόλις στο 9,2%, παρά το γεγονός ότι σχεδόν εννέα στους δέκα Έλληνες στηρίζουν τους πολιτισμικούς δεσμούς των δύο χωρών. Σημειώνεται δε ότι οι όποιες ειδήσεις για τους δεσμούς των σπουδαίων αρχαίων πολιτισμών της Ελλάδας και της Κίνας καλύπτονται εκτενώς από τα μέσα και γίνονται δεκτές ιδιαίτερα θετικά από την κοινή γνώμη.
Μπορείτε να δείτε ολόκληρη τη μελέτη εδώ:
