Από την έντυπη έκδοση
Των Τίνας Πασσαλάρη και Γιώργου Σεραφείμ*
* Η Τίνα Πασσαλάρη είναι Partner της KKS Advisors και ο Γιώργος Σεραφείμ είναι καθηγητής του Harvard Business School και συν-ιδρυτής της KKS Advisors.
Η κλιματική αλλαγή, η μείωση των αποθεμάτων νερού, η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι κάποια από τα θέματα βιώσιμης ανάπτυξης, τα οποία θέτουν σε κίνδυνο τον άνθρωπο, τον πλανήτη και την παγκόσμια οικονομία. Οι εταιρείες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην υιοθέτηση των λύσεων που χρειαζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις άμεσα και σε ευρεία κλίμακα. Στην τελευταία μας έρευνα, για τον οργανισμό Ceres, επιχειρήσαμε να διερευνήσουμε πώς μπορούν τα Διοικητικά Συμβούλια (Δ.Σ.) να εποπτεύουν τις εταιρείες τους κατά τρόπο που να διασφαλίζει ότι οδηγούν στη βιώσιμη ανάπτυξη. Για να απαντήσουμε σε αυτήν την ερώτηση, αξιολογήσαμε τα συστήματα διακυβέρνησης και την επίδοση 475 επιχειρήσεων από τη λίστα Forbes 500.
Διαπιστώσαμε ότι ενώ τα περισσότερα Δ.Σ. έχουν λάβει μέτρα για την επίβλεψη των θεμάτων βιώσιμης ανάπτυξης, οι προσεγγίσεις τους εξακολουθούν να είναι σε μεγάλο βαθμό αποσπασματικές. Ταυτόχρονα, η ανάλυσή μας έδειξε ότι οι εταιρείες των οποίων τα Δ.Σ. αντιμετωπίζουν με ολιστικό τρόπο τη βιώσιμη ανάπτυξη αναπτύσσουν ισχυρότερες δεσμεύσεις και επιτυγχάνουν καλύτερες επιδόσεις. Οι καλύτερες εταιρείες παρουσιάζουν και τις 3 επόμενες καλές πρακτικές:
1. Τα Δ.Σ. εποπτεύουν τα θέματα βιώσιμης ανάπτυξης σε επίπεδο Δ.Σ., συνεργάζονται με τη διοίκηση για τη διαχείρισή τους και παρέχουν συγκεκριμένες κατευθύνσεις.
Παράδειγμα: Στη Nestle, η Επιτροπή Ανάδειξης Υποψηφιοτήτων και Βιώσιμης Ανάπτυξης, στην οποία συμμετέχει και ο πρόεδρος του Δ.Σ., επιβλέπει τη μακροπρόθεσμη στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης της εταιρείας, παρακολουθεί την επίδοση έναντι επιλεγμένων εξωτερικών δεικτών ESG και αναθεωρεί τους ετήσιους απολογισμούς βιώσιμης ανάπτυξης. Η επιτροπή εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο τα ουσιώδη μη χρηματοοικονομικά οικονομικά ζητήματα επηρεάζουν την οικονομική επίδοση της εταιρείας, και τον τρόπο με τον οποίο η μακροπρόθεσμη στρατηγική της Nestle συνεισφέρει στη δημιουργία αξία για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.
2. Τα Δ.Σ. αποτελούνται από μέλη με αποδεδειγμένη εμπειρία σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης.
Παράδειγμα: Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Iberdrola συμμετέχει σε διεθνείς πρωτοβουλίες για τη βιώσιμη ανάπτυξη, διαθέτει πολυετή εμπειρία σε θέματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αρθρογραφεί συχνά για αντίστοιχα θέματα. Στο Δ.Σ. συμμετέχουν άλλα 2 μέλη με αποδεδειγμένη συναφή εμπειρία, ενώ έχει αναπτυχθεί πρόγραμμα συνεχούς κατάρτισης και ενημέρωσης για τα μέλη του Δ.Σ. Τα μέλη έχουν πρόσβαση σε μια εφαρμογή λογισμικού που παρέχει πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό και πληροφορίες σχετικά με τις συναντήσεις του Δ.Σ. Το 2017 τα μέλη του Δ.Σ., μέσω της εφαρμογής αυτής, ενημερώθηκαν για την κλιματική αλλαγή, τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs), ζητήματα επιχειρηματικής ηθικής και συμμόρφωσης, καθώς και την υγεία και ασφάλεια στην εργασία.
3. H αμοιβή των στελεχών της διοίκησης συνδέεται με την επίδοση της εταιρείας σε θέματα βιώσιμης ανάπτυξης.
Παράδειγμα: Η αμοιβή των στελεχών της διοίκησης της BNP Paribas συνδέεται με θέματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Η αμοιβή του διευθύνοντος συμβούλου το 2016 είχε συνδεθεί με την επίτευξη 12 δεσμεύσεων στο πλαίσιο της Πολιτικής Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, μεταξύ των οποίων και η συνεισφορά στην επίτευξη των SDGs. Επιπλέον, η BNP Paribas έχει αναπτύξει 9 δείκτες επίδοσης εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, οι οποίοι έχουν ενσωματωθεί στο σύστημα αξιολόγησης και υπολογισμού πρόσθετης αμοιβής 5.000 ανώτερων στελεχών και αντιστοιχούν στο 20% των κριτηρίων.
Oι πρακτικές στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ λίγες οι εταιρείες που αναφέρουν ότι η στρατηγική και η διαχείριση των θεμάτων βιώσιμης ανάπτυξης καθοδηγείται από το Δ.Σ. Οι ενδείξεις ότι τα Δ.Σ. ενημερώνονται σε τακτική βάση για την επίδοση των εταιρειών τους είναι μηδαμινές, καθώς δεν εμφανίζονται ως θέματα συζήτησης στα πρακτικά των συναντήσεών τους. Επίσης, τα μέλη των Δ.Σ. δεν φαίνεται να κατέχουν τις απαραίτητες γνώσεις για τα ζητήματα αυτά. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι από τις 50 εισηγμένες εταιρείες στο Χρηματιστήριο Αθηνών, με τη μεγαλύτερη κεφαλαιοποίηση για το 2017, μόνο στο 30% συμμετέχει τουλάχιστον 1 μέλος στο Δ.Σ. με σχετικές γνώσεις. Τέλος, δεν βρίσκουμε εταιρείες που να συνδέουν τις αμοιβές των στελεχών τους με δείκτες εταιρικής υπευθυνότητας, πόσο δε μάλλον με συγκεκριμένους μετρήσιμους στόχους.
Οι εταιρείες που συνεισφέρουν στη βιωσιμότητα του πλανήτη επιτυγχάνουν την οικονομική τους ανάπτυξη λειτουργώντας υπεύθυνα, ενσωματώνοντας τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης στο επιχειρηματικό τους μοντέλο. Το ίδιο πρέπει να συμβαίνει και στις αίθουσες συνεδριάσεων των Δ.Σ. Αντί να αντιμετωπίζονται τα θέματα αυτά ως θέματα μιας ξεχωριστής επιτροπής συμβουλίου, οι ευθύνες θα πρέπει να μοιράζονται στις υφιστάμενες επιτροπές των Δ.Σ. και η διακυβέρνηση της βιώσιμης ανάπτυξης να ενσωματωθεί στην εταιρική διακυβέρνηση της κάθε επιχείρησης. Η ποιότητα των δεικτών εταιρικής υπευθυνότητας πρέπει να αποτελεί αντικείμενο της Επιτροπής Ελέγχου. Η ενσωμάτωση αυτών των μη χρηματοοικονομικών δεικτών στα συστήματα αμοιβών των ανώτατων στελεχών της διοίκησης είναι ευθύνη της Επιτροπής Αμοιβών. Η Επιτροπή Ανάδειξης Υποψηφιοτήτων πρέπει να διασφαλίζει ότι τα μέλη του Δ.Σ. έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες και γνώσεις για να επιδιώξουν τη δημιουργία όχι μόνο οικονομικής, αλλά και κοινωνικής και περιβαλλοντικής αξίας για την επιχείρηση και τα ενδιαφερόμενα μέρη της.
