Από την έντυπη έκδοση
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
[email protected]
Στην Ιωνία, το ανατολικό τμήμα του ελληνικού κόσμου, γεννήθηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. αυτό που ονομάζουμε φιλοσοφικό στοχασμό. Πρόκειται για την προσωκρατική σκέψη, που έχει τη γοητεία του πρωτόφαντου και του θεμελιακού.
Με την προσωκρατική σκέψη ο άνθρωπος αφήνει πίσω του τον μύθο και προετοιμάζει τον λόγο. Απέναντι στο μυθικό βασίλειο της αυθαιρεσίας και του τρόμου που ενέδρευε πίσω από τη φαινομενική κανονικότητα και τάξη του κόσμου, οι προσωκρατικοί -με πρώτους τον Αναξίμανδρο και τον Θαλή τον Μιλήσιο- προσπαθούσαν να καταλάβουν τον κόσμο και να τον κάνουν πιο ορθολογικό, ώστε να μπορέσουν να τον κατακτήσουν. Μπορεί, λοιπόν, η προσωκρατική σκέψη να ξεκίνησε από την Ιωνία, όμως στην Αθήνα γνώρισε ανάπτυξη και καταξίωση. Από την Αθήνα, πολύ αργότερα, άντλησε πηγές η Δύση για να ξεπεράσει και αυτή όσο μπορούσε τον μυθικό λόγο προς όφελος της ορθολογικής σκέψης.
Σήμερα, 2.525 χρόνια μετά τη θεμελίωση της Δημοκρατίας στην Αθήνα του Κλεισθένη, αναρωτιέμαι μήπως ο άνθρωπος και η ιστορική του πορεία βρίσκονται σε ένα κρίσιμο φιλοσοφικό και υπαρξιακό σταυροδρόμι. Αλλά αυτή τη φορά οι απαντήσεις και οι προσεγγίσεις βρίσκονται κάποιες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την Αθήνα. Μήπως η νέα πηγή της φιλοσοφίας και της επιστήμης βρίσκεται πλέον στην περίφημη Κοιλάδα του Πυριτίου, εκεί όπου αναδύεται ο κατά τον αείμνηστο Πίτερ Ντράκερ «οικουμενικά μορφωμένος άνθρωπος»;
Στην Αρχαία Ελλάδα η ανάπτυξη της φιλοσοφίας συνυφάνθηκε με την πρόοδο της επιστήμης, γιατί ακριβώς υπήρξε μεγάλο ενδιαφέρον για όσο γίνεται πιο θεμελιωμένη, ακριβολογικά και συστηματικά οργανωμένη γνώση. Στις μέρες μας το φαινόμενο αυτό παρατηρείται έντονα στην Κοιλάδα του Πυριτίου, στην Καλιφόρνια, όπου έχουν συγκεντρωθεί τα πιο γόνιμα μυαλά της εποχής μας και οι πλέον δημιουργικοί επιχειρηματίες – στοχαστές του 21ου αιώνα.
Αυτό δεν το λέμε εμείς. Το υποστηρίζει ο ομογενής Πίτερ Διαμάντης, ένας δαιμόνιος επιχειρηματίας, διανοούμενος, επιστήμονας και εφευρέτης, 56 ετών, πρόεδρος της X Prize Foundation. Συγγραφέας του Αφθονία-Το μέλλον είναι καλύτερο από αυτό που νομίζετε, ο Πίτερ Διαμάντης σήμερα έχει βάλει στόχο να ανοίξει στον άνθρωπο τις πόρτες του Διαστήματος και να τηλεφορτώσει εφαρμογές στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Ως πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του μη κερδοσκοπικού οργανισμού X Prize, ο Πίτερ Διαμάντης σχεδιάζει και υλοποιεί διαγωνισμούς χρησιμοποιώντας τα βραβεία ως κίνητρο για ριζοσπαστικές ανακαλύψεις προς όφελος της ανθρωπότητας. Το γνωστότερο εξ αυτών ήταν το Ansari X Prize, που αποτέλεσε την απαρχή των ιδιωτικών (μη κρατικών) διαφημιστικών πτήσεων. Το βραβείο αυτό δόθηκε το 2004 στην εταιρεία Scaled Composities για την επιτυχή αποστολή του σκάφους SpaceShipOne, που μετέφερε τρία άτομα σε ύψος 100 χιλιομέτρων, δύο φορές μέσα σε δύο εβδομάδες.
«Τα όρια της ανθρωπότητας θα διευρυνθούν» υποστηρίζει ο Πίτερ Διαμάντης, ο πατέρας του οποίου καταγόταν από τη Λέσβο. «Κατά συνέπεια, ο καλύτερος τρόπος να προβλέψεις το μέλλον είναι να το δημιουργήσεις μόνος σου. Τα τελευταία 100 έτη το προσδόκιμο ζωής έχει διπλασιαστεί. Πιστεύω έτσι ότι την προσεχή τριακονταετία η ανθρώπινη ζωή θα επιμηκυνθεί ραγδαία. Το όριο των 100 χρόνων ζωής θα σπάσει και αυτό σημαίνει πολλά για την ανθρώπινη ύπαρξη. Το ίδιο το περιβάλλον της ζωής μας θα ανατραπεί και εδώ, στην Κοιλάδα του Πυριτίου, υπάρχουν κάποιες χιλιάδες άνθρωποι που εργάζονται προς την κατεύθυνση αυτή» προσθέτει.
«Στην Καλιφόρνια», μας απάντησε μέσω μέιλ ο Steve Wozniak, συνιδρυτής της Apple, «έχουμε τη Singularity University. Είναι πολύ της μόδας να σκεφτόμαστε πώς, χάρη στην επιστήμη, μπορούμε να παραμένουμε στη ζωή. Το θέμα δεν είναι καθόλου απλό. Είναι όμως προκλητικό, γιατί οδηγεί τη σκέψη σε νέους δρόμους. Από μόνο του το γεγονός αυτό προσφέρει στον εγκέφαλό μας την ευκαιρία να κινητοποιηθεί προς νέες κατευθύνσεις και προς νέα ερεθίσματα. Αυτός είναι και ο λόγος που επιμένω ότι σήμερα τα παιδιά μας πρέπει από τα πρώτα τους χρόνια να τα μαθαίνουμε να είναι περίεργα, ώστε να αναζητούν λύσεις και απαντήσεις σε αυτά που ανακαλύπτουν.
Η πρόσβαση που έχουμε σε γνώσεις είναι απίστευτη. Αυτός είναι ο μεγάλος εχθρός όσων προκρίνουν το χθες απέναντι στο αύριο. Έτσι, για πολλούς εχθρούς του αύριο το παράδειγμα της Καλιφόρνιας είναι ενοχλητικό. Αποτελεί για τις επιστήμες μία νέα Αθήνα, από κάθε άποψη. Αν κάποιες χώρες, γιατί όχι και η δική σας, επενδύσουν στις γνώσεις και τις επιστήμες, θα είναι οι Κοιλάδες του Πυριτίου του αύριο…».
Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, από την άποψη αυτή, το ότι η Καλιφόρνια έχει σήμερα 102.000 δολ. ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα και άρα, αν ήταν ανεξάρτητη, θα έφερνε τον τίτλο της πλουσιότερης χώρας του κόσμου, με 40 εκατ. κατοίκους.
