Από την έντυπη έκδοση
Του Αθαν.Χ. Παπανδρόπουλου
Πρόκειται για τη σοβαρότερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία, αν επιθυμεί πραγματικά να μπει σε βιώσιμη αναπτυξιακή τροχιά.
«Χωρίς επενδύσεις και νέες αγορές εκτός Ελλάδας, η ελληνική οικονομία ποτέ δεν πρόκειται να ξεφύγει από τις δαγκάνες του δανεισμού και της λιτότητας που αυτός συνεπάγεται, έπειτα από μικρές περιόδους ευφορίας». Ο καθηγητής Μίκαελ Μπόσκιν συνήθως μιλάει έξω από τα δόντια και είναι κατηγορηματικός: «Η Ελλάδα, περισσότερο από άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, έχει πέσει στην αποκαλούμενη παγίδα της κατανάλωσης με δανεικά και, αν δεν ξεφύγει από αυτόν τον φαύλο κύκλο, στην παρούσα διεθνή οικονομική και χρηματιστηριακή συγκυρία είναι καταδικασμένη να φυτοζωεί» μας λέει.
«Τα συνεχή φορολογικά μέτρα που επιβάλλει η κυβέρνηση εντέλει επιβαρύνουν την όλη κατάσταση και απομακρύνουν την ανάπτυξη. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό, στην Ευρώπη γενικότερα, ότι υψηλές δημόσιες δαπάνες, φόροι και χρέος είναι φρένα στην οικονομική ανάπτυξη αλλά και στη μελλοντική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Στην δε ελληνική περίπτωση κάνουν ανέφικτη τη δημιουργία αγορών, που είναι μέγα ζητούμενο για την οικονομία σας».
Με τα λόγια του αυτά, ο γνωστός καθηγητής του πανεπιστημίου Στάνφορντ και μέλος του Ιδρύματος Χούβερ θέτει ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα: αυτό της δημιουργίας αγορών και της στρατηγικής που συνδέει άμεσα την καινοτομία με την ανάπτυξη.
«Οι επενδύσεις που δημιουργούν αγορές» έγραφε πρόσφατα ο Κλέιτον Κρίστερσεν, καθηγητής Διοικήσεως Επιχειρήσεων του Χάρβαρντ, «χρειάζονται δύο πράγματα: έναν επιχειρηματία ο οποίος σημειώνει την ανεκπλήρωτη ανάγκη πελατών, και την παρουσία μίας οικονομικής πλατφόρμας – δηλαδή μία κατάλληλη τεχνολογία ή ένα χαρακτηριστικό στο προϊόν ή στο επιχειρηματικό μοντέλο που φέρνει σημαντικά πλεονεκτήματα στις οικονομίες κλίμακας.
Η υπηρεσία M-Pesa στην Κένυα, για παράδειγμα, έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει την έλλειψη της κατανάλωσης τραπεζικών υπηρεσιών σε ολόκληρη τη χώρα με τη χρήση της τηλεπικοινωνιακής πλατφόρμας της κινητής τηλεφωνίας. Όταν το M-Pesa κυκλοφόρησε το 2007, λιγότεροι από το 20% των Κενυατών χρησιμοποιούσαν τις τράπεζες. Σήμερα το κάνουν περισσότεροι από το 80%».
Κατά τον Κλ. Κρίστερσεν, για να είναι αποτελεσματική η δυναμική της δημιουργίας αγορών, η καινοτομία θα πρέπει να έχει βιώσιμο χαρακτήρα, να είναι αποδοτική και να μπορεί γρήγορα να γίνεται φθηνή.
Στο πλαίσιο αυτής της καινοτόμου λογικής, ο Γάλλος σύμβουλος επιχειρήσεων Φιλίπ Λεντάν, σε μία ανοικτή συζήτηση που είχαμε πριν από λίγο καιρό σε ευρωπαϊκή εκδήλωση στις Βρυξέλλες για την επιχειρηματικότητα, μας είπε ότι «χωρίς την καλλιέργεια καινοτόμου επιχειρηματικού πνεύματος στο εσωτερικό μιας χώρας, οι προσπάθειες για δημιουργία αγορών θα είναι εξαιρετικά δύσκολες. Ειδικά στην Ελλάδα, πρέπει να ξεχάσετε ότι η ανάκαμψη και η ανάπτυξη μπορούν πλέον να προέλθουν από την οικοδομή και την κατανάλωση. Έξοδος από την κρίση σημαίνει απόρριψη αυτής της λογικής. Το παρελθόν δεν βοηθά την αποκρυπτογράφηση του μέλλοντος. Οι νέες ανάγκες απαιτούν και νέες επιχειρήσεις. Αυτό είναι σήμερα το πρόβλημα».
Όπως υποστηρίζει ο καθηγητής Κλ. Κρίστερσεν, «οι περισσότερες εξηγήσεις για την οικονομική ανάπτυξη επικεντρώνονται στις συνθήκες ή στα κίνητρα σε παγκόσμιο ή εθνικό επίπεδο. Συσχετίζουν την ευημερία με παράγοντες όπως η γεωγραφία, η δημογραφία, οι φυσικοί πόροι, η πολιτική ανάπτυξη, η εθνική κουλτούρα ή οι επίσημες πολιτικές επιλογές. Άλλες εξηγήσεις λειτουργούν σε επίπεδο κλάδων, προσπαθώντας να εξηγήσουν γιατί ορισμένοι τομείς ευημερούν περισσότερο από άλλους. Στο τέλος της ημέρας, ωστόσο, δεν είναι οι κοινωνίες, οι κυβερνήσεις ή οι βιομηχανίες που δημιουργούν θέσεις εργασίας, αλλά οι εταιρείες και οι ηγέτες τους.
Είναι οι επιχειρηματίες και οι επιχειρήσεις που επιλέγουν να ξοδέψουν ή όχι, να επενδύσουν ή όχι, να προσλάβουν ή όχι».
Στην Ελλάδα του κρατισμού, όμως, απέχουμε πολύ από το να μπορέσουμε να μπούμε σε μία φάση μεταμορφωτικής οικονομικής ανάπτυξης, με άμεση συνέπειά της την τόσο επιθυμητή κοινωνική ευημερία. Έτσι, αν δεν βρούμε τη δύναμη δημιουργίας νέων αγορών, όσο χρέος και αν μας χαρίσουν η κατάσταση θα παραμένει ακίνητη – όπως και η κοινωνία.
