Από την έντυπη έκδοση
Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Επτά στους 10 Έλληνες αισθάνονται ότι η οικονομία παραμένει παγιδευμένη σε ύφεση. Εάν είσαι παγιδευμένος σε ένα περιβάλλον υψηλής ανεργίας, μόνιμης εργασιακής ανασφάλειας, φόρων, χρεών και θολών προοπτικών, δύσκολο να νιώσεις την ανάπτυξη.
Την εργασιακή ανασφάλεια προσδιορίζουν και οι Ιταλοί ως τη μεγαλύτερη ανησυχία τους.
Πώς αλλιώς εάν το εισόδημά σου έχει επιστρέψει στο 2000, την ώρα που το κόστος ζωής έχει φτάσει εκείνο της Γερμανίας, όταν η οικονομία είναι μονίμως σε στασιμότητα και στην παραγωγικότητα μένεις συνεχώς μετεξεταστέος;
Αυτό το ήξεραν καλά η ακροδεξιά Λέγκα και ο απολιτίκ λαϊκισμός των Πέντε Αστέρων όταν έπιαναν δουλειά, όταν υπόσχονταν να ελευθερώσουν τον «απλό πολίτη» από τις παγίδες της «ελίτ των Βρυξελλών».
Πριν από τριάμισι έτη στην Ελλάδα και έως πολύ πρόσφατα στην Ιταλία μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης είχε πειστεί ότι για την κατάσταση αυτή έφταιγε το ευρώ και ότι η ρήξη και η έξοδος ήταν η μόνη λύση. Σε εμάς οι ψευδαισθήσεις κράτησαν (και στοίχισαν) λίγο περισσότερο.
Το ιταλικό πείραμα έμοιαζε αρκετά με το ελληνικό του 2015. Οι Ιταλοί, όμως, έφτασαν πιο γρήγορα στον συμβιβασμό.
Όταν τα νοικοκυριά αντί για ελαφρύνσεις ένιωθαν το βάρος από το αυξημένο κόστος δανεισμού, όταν αντί για τις μαγικές λύσεις που είχε υποσχεθεί, η κυβέρνηση τους ζητούσε να τη δανείσουν με το «ομόλογο του πατριώτη», ήταν θέμα χρόνου οι απειλές των Σαλβίνι και Ντι Μάιο να δώσουν τη θέση τους στις διαβεβαιώσεις Κόντε και Τρία ότι θέλουν λύση, ότι δεν πιστεύουν στο «κάν’ το όπως η Ελλάδα».
Δεν υποχώρησαν όμως μόνο οι Ιταλοί. Ο συμβιβασμός θέλει δύο. Οι Ευρωπαίοι έριξαν και εκείνοι νερό στο κρασί τους. Σε αυτό βοήθησε και το γεγονός ότι κάτι έμαθαν από το οκταετές ελληνικό δράμα, πλήρωσαν και εκείνοι τη δική τους εμμονή σε αριθμητικούς στόχους πειθαρχίας αντί της επιμονής στην ουσία.
Έζησαν τις «εκπλήξεις» στην κάλπη, ξέρουν ότι κινδυνεύουν να δουν κι άλλες μεγαλύτερες την άνοιξη του 2019 και θέλουν να δουν όσο το συντομότερο γίνεται τον γαλλικό χειμώνα της οργής να καταλαγιάζει και όχι να απλώνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Για όλη την ήπειρο, κυβερνήσεις και ψηφοφόρους, που γοητεύονταν από εύκολες λύσεις, το μήνυμα είναι ένα: Μην το κάνεις όπως το 2015, το 2016 και το 2017.
