Από την έντυπη έκδοση
Του Α.Δ. Παπαγιαννίδη
[email protected]
Προσεγγίσαμε, στο σημείωμα της Πέμπτης 13ης Φεβρουαρίου, το πώς -πάλι- όλα θα κριθούν για την Ελλάδα «στην Ευρώπη». Πώς όλη η διαμόρφωση της μεσοπρόθεσμης οικονομικής πολιτικής, δηλαδή όσα δεν αποτελούν απλώς συνέχεια της πρώτης πολιτικής μετά τα Μνημόνια (επιλογές ΣΥΡΙΖΑ) μετά κι από τις άμεσες διορθώσεις (επιλογές Ν.Δ. στο κλείσιμο της περασμένης χρονιάς/στον Προϋπολογισμό 2020), έτσι όπως επιδιώκεται να στηριχθούν στη διεκδίκηση πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου/μείωσης των πρωτογενών πλεονασμάτων, θα βρει μπροστά της την Ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Κοιτάξαμε την ευρωπαϊκή εξέλιξη μέσα από το, αίφνης ταραγμένο, γερμανικό κλίμα. Ας δούμε όμως και την ευρύτερη εικόνα.
Νέες ισορροπίες αναζητούνται τόσο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Πρόεδρος η αρκούντως συντηρητική Γερμανίδα Χριστιανοδημοκράτης Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αρμόδιος για τα οικονομικά ο επίσης συντηρητικός αντιπρόεδρος Βάλντις Ντομπρόσφσκις, αρμόδιος επίτροπος ο Πάολο Τζεντιλόνι, στη θέση του σοσιαλιστή Πιερ Μοσκοβισί), όσο και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, επί διοικήσεως πλέον Κριστίν Λαγκάρντ («πολιτικότερης» έναντι του, πολύ πιο πεπειραμένου, Μάριο Ντράγκι).
Και στα δύο αυτά κέντρα πολιτικής, μαζί και με τη διεθνή επανασυζήτηση του μίγματος πολιτικής, τώρα που οι νομισματικοί χειρισμοί εξάντλησαν -το παραδέχεται και η πλέον δογματική ορθοδοξία- τα περιθώριά τους να «κρατούν» τις οικονομίες, πυκνώνουν (και βαραίνουν!) οι φωνές που καλούν τις κυβερνήσεις να αναλάβουν τις ευθύνες τους – πώς; Με δημοσιονομική χαλάρωση.
Ασφαλώς, ούτε η Επιτροπή ούτε η ΕΚΤ θα οδηγήσουν τη σκέψη /τις αποφάσεις του Eurogroup όταν συζητηθεί το θέμα της μείωσης των πρωτογενών ελλειμμάτων για την Ελλάδα. Όμως, η διεθνής -και, κατ’ ανάγκην, διΕυρωπαϊκή- ωρίμανση της άποψης ότι η προσκύνηση του τοτέμ της λιτότητας, στεφανωμένου με πλεονάσματα (η «σχολή Σόιμπλε», το schwarze Null των Γερμανών) έχει πλέον φθάσει στο τέρμα της, φέρνει αλλαγή. Στην ίδια τη Γερμανία, όχι μόνον οι (φθίνοντες) Σοσιαλδημοκράτες, αλλά και οι (ανερχόμενοι) Πράσινοι προωθούν τη λογική δημοσίων επενδύσεων. Και, στον ευρωπαϊκό περίγυρο, φάση ανάλογου προβληματισμού έχει δρομολογηθεί στην Επιτροπή φον ντερ Λάιεν.
Αυτή ακριβώς η συγκυρία θα βοηθούσε τη διεκδίκηση από την Ελλάδα του 2020 – η οποία, από «κακό παιδί», έχει ήδη ξαναγίνει μετά το 2017 «καλός μαθητής», και τώρα μετά την αποδοχή των αγορών παίρνει ύφος του «πιο καλού μαθητή» – πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου. Και μάλιστα όταν η επιδίωξη υπερπλεονάσματος «για να ‘μαστε μέσα» και να αποφεύγεται ο πολιτικός τραυματισμός από την επιβολή κάθε τόσο νέων μέτρων, έχει «μπολιάσει» ήδη από το 2018 τη δημοσιονομική διαχείριση με ροπή προς πλεονάσματα.
Και έχει χαρίσει δημοσιονομική αξιοπιστία στην Ελλάδα έναντι των εταίρων (άλλο αν επί ΣΥΡΙΖΑ απετέλεσε βατήρα κοινωνικής πολιτικής). Η διεκδίκηση μείωσης των πρωτογενών πλεονασμάτων αποκτούσε έτσι δυναμική έστω και με κάποιας μορφής δεσμευτική σύνδεση με ανάπτυξη, στη λογική Νίκου Χριστοδουλάκη ή/και Στουρνάρα. (Ο οποίος Γιάννης Στουρνάρας επιμένει ότι κάθε πρόσθετη μονάδα ανάπτυξης βοηθάει σαφώς περισσότερο την ίδια την απορρόφηση του χρέους, απ’ ό,τι μια πρόσθετη μονάδα πρωτογενούς πλεονάσματος που τυχόν επιτυγχάνεται.)
Καθώς όμως ωρίμαζε το κλίμα για μια ευμενέστερη αντιμετώπιση της Ελλάδας με τους Σόιμπλε του κόσμου τούτου προσώρας στο καναβάτσο, ήρθε το τράνταγμα των γερμανικών εξελίξεων που ήδη αναφέραμε. Άβολη λεπτομέρεια: η AfD με την οποία οι Χριστιανοδημοκράτες ήταν πρόθυμοι να συνεργασθούν στο Land της Θουριγγίας (μέχρις όταν η Άγκελα Μέρκελ έβγαλε κόκκινη κάρτα), δημιουργήθηκαν πριν μια δεκαετία και αναδύθηκαν ως πολιτική δύναμη ακριβώς για να σταματήσει κάθε βοήθεια προς την Ελλάδα, προτού στραφούν στην… αποδοτικότερη υπόθεση του Προσφυγικού.
Ήδη οι Χριστιανοδημοκράτες λογικής Σόιμπλε -έχασαν στη μάχη για τη διαδοχή Μέρκελ, αλλά τώρα επανέρχονται με τον ανεπίληπτου συντηρητισμού και οικονομικής ακαμψίας Φρίντριχ Μέρτς- έμεναν έως τώρα σε δημοσιονομικό πάγωμα ώστε να μη χάσουν ψήφους προς ΑfD (ή και προς Φιλελεύθερους, που κι αυτοί έπαιξαν ρόλο στο θρίλερ της Θουριγγίας).
Ένα τελευταίο: προσοχή μήπως η επιστροφή των κερδών από ANFAs/SMPs με στόχευση επενδύσεις, που κυνηγάμε άμεσα ως ήπια εναλλακτική στη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων, «χρεωθεί» στην Ελλάδα ως όφελος που θα έχει πετύχει, όταν θα έρθει η ώρα της κατανομής των πόρων των Διαρθρωτικών Ταμείων για 2021-27. Το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-27 βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση. Τι θα χωρέσει στην Πολιτική Συνοχής; Τι θα μείνει από τα ελπιζόμενα για την Ελλάδα 21κάτι δισ.; Ο Κ. Μητσοτάκης, που επ’ εσχάτων τρέχει -και- αυτό το θέμα σε επίπεδο κορυφής, ας προσέξει αυτήν την παγίδα. Ας το δει και στον θρυλούμενο ανασχηματισμό, αυτό.
Στην ίδια τη Γερμανία, όχι μόνον οι (φθίνοντες) Σοσιαλδημοκράτες, αλλά και οι (ανερχόμενοι) Πράσινοι προωθούν τη λογική δημοσίων επενδύσεων. Και, στον ευρωπαϊκό περίγυρο, φάση ανάλογου προβληματισμού έχει δρομολογηθεί στηνΕπιτροπή φον ντερ Λάιεν.
