Την ώρα που χιλιάδες άνθρωποι απειλούνται από τις πλημμύρες στην Χερσώνα, ως αποτέλεσμα της ανατίναξης του φράγματος Νόβα Καχόβκα στον ποταμό Δνείπερο, πολλοί παραμένουν οι άγνωστοι Χ.
Ποιο θα είναι το μέγεθος της ανθρωπιστικής καταστροφής, ποιο το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα, ποιος ο κίνδυνος από τις νάρκες και τα εκρηκτικά που παρασύρονται από τα νερά, σε ποιο βαθμό θα επηρεαστεί η υδροδότηση της Κριμαίας και άλλων περιοχών, πότε θα υπάρξει κίνδυνος για την λειτουργία του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, ποιες οι επιπλοκές του στην πορεία των συγκρούσεων και την έκβαση της ουκρανικής αντεπίθεσης, και φυσικά ποιος ευθύνεται για την ανατίναξη.
Λεπτομέρειες, στοιχεία και εκτιμήσεις σχετικά με το πότε και πώς επλήγη το φράγμα συνεχίζουν να ανακύπτουν. Για παράδειγμα, δορυφορικές εικόνες της περιοχής, που τραβήχτηκαν την περασμένη εβδομάδα, φαίνεται να δείχνουν ότι το φράγμα είχε ήδη υποστεί δομικές ζημιές τέσσερις μέρες πριν την κατάρρευσή του την Τρίτη, ανέφεραν το CNN και το BBC. Και τα δύο μέσα σημειώνουν ότι δεν είναι σαφές εάν η ζημιά επηρέασε την διάρρηξη του φράγματος. Όπως επίσης δεν είναι σαφές εάν η ζημιά προκλήθηκε σκόπιμα ή αν ήταν αποτέλεσμα στρατιωτικών ενεργειών είτε από την Ουκρανία είτε από τη Ρωσία.
Ποιος οφελείται
Όσα περισσότερα μαθαίνουμε, τόσο διευρύνεται το έλλειμα στοιχείων σχετικά με το ποιος ευθύνεται για την ανατίναξη. Όπως το θέτει το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW), δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις για το τι συνέβη στο φράγμα στις 6 Ιουνίου, και ως εκ τούτου δεν μπορεί να υπάρξει μια ανεξάρτητη εκτίμηση για το ποιος μπορεί να ευθύνεται.
Σίγουρο είναι ότι πλήττονται και οι δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Όμως, εξετάζοντας ποιος μπορεί να επωφεληθεί περισσότερο από την κατάρρευση του φράγματος, οι αναλυτές του αμερικανικού think tank καταλήγουν στη ρωσική πλευρά, καθώς εκτιμάται ότι η Μόσχα είχε να κερδίσει περισσότερα, «παρά τη ζημιά που προκαλείται επίσης στις δικές τους προετοιμασμένες αμυντικές θέσεις και δυνάμεις από τους Ουκρανούς». Ο λόγος; Η ουκρανική αντεπίθεση.
«Ρωσικές πηγές έχουν εκφράσει έντονη και ρητή ανησυχία για την πιθανότητα η Ουκρανία να προετοιμάζεται να διασχίσει τον ποταμό και να αντεπιτεθεί στην ανατολική όχθη της περιφέρειας Χερσώνα. Τα διαθέσιμα πλάνα από τις 6 Ιουνίου, που επιβεβαιώνονται από ισχυρισμούς Ρώσων [στρατιωτικών μπλόγκερ], υποδηλώνουν ότι η πλημμύρα παρέσυρε τις ουκρανικές θέσεις κοντά στην ακτογραμμή του ποταμού και ανάγκασε τους ουκρανικούς σχηματισμούς να εκκενώσουν ενώ βρίσκονταν κάτω από πυρά του ρωσικού πυροβολικού», εξηγούν.
Κάντο όπως ο Σαντάμ;
Αν ισχύει αυτή η υπόθεση, τότε ανακύπτει ένα άλλο σημαντικό ερώτημα. Δεδομένου ότι η ανατίναξη του φράγματος στο Δνείπερο επηρεάζει σημαντικά την Κριμαία, η οποία κινδυνεύει να μείνει χωρίς νερό για χρόνια, δημιουργείται το εξής ερώτημα: αποφάσισε η Ρωσία να «θυσιάσει» την χερσόνησο που προσάρτησε το 2014 και θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος των αυτοκρατορικών του φιλοδοξιών του Βλαντίμιρ Πούτιν;
Οι απόψεις διίστανται. Το μόνο σίγουρο, σύμφωνα με τους αναλυτές, είναι ότι η απώλεια της Κριμαίας θα απονομιμοποιούσε τον Πούτιν στη Ρωσία και θα τον άφηνε έκθετο ακόμη και σε… έξωση από την εξουσία.
Σχολιάζοντας ο Anders Åslund, οικονομολόγος και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Georgetown που έχει διατελέσει οικονομικός σύμβουλος στις κυβερνήσεις της Ρωσίας και της Ουκρανίας, βλέπει ένα παραλληλισμό μεταξύ της καταστροφής του φράγματος και του τρόπου με τον οποίο ο Σαντάμ Χουσεΐν είχε βάλει φωτιά σε 798 πετρελαιοπηγές στο Κουβέιτ, όταν το 1991 όταν αναγκάστηκε να φύγει από την χώρα.
«Όταν έχεις χάσει εδάφη, τα καταστρέφεις», λέει χαρακτηριστικά στο Newsweek. «Νομίζω ότι αυτό είναι κάτι που το κάνει κανείς όταν τα παρατά. Δεν είναι μια επιθετική ενέργεια αλλά εκδίκηση».
Το φράγμα παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της Κριμαίας επειδή η δεξαμενή του τροφοδοτεί ένα βασικό κανάλι. «Το κανάλι της Βόρειας Κριμαίας, το οποίο παραδίδει το 85% του νερού στην Κριμαία, παίρνει νερό από τη Νόβα Καχόβκα. Χωρίς αυτό το νερό, η Κριμαία δεν είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα», εκτίμησε, σημειώνοντας ότι η καταστροφή του φράγματος μπορεί «να καταστρέψει τη γεωργία της Κριμαίας».
Το μεγαλύτερο μέρος του νερού από το κανάλι της Βόρειας Κριμαίας χρησιμοποιείται για τη γεωργία ή τη βιομηχανία, αλλά περίπου το ένα πέμπτο χρησιμοποιείται για πόσιμο νερό, καλύπτοντας τις περισσότερες από τις ανάγκες της χερσονήσου.
Απλή στρατιωτική λογική
Πάντως οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι η καταστροφή του φράγματος υποκινήθηκε από απλή στρατιωτική λογική. «Νομίζω ότι αυτή η επίθεση σημαίνει ότι η Ρωσία προσπαθεί να σταματήσει την απελευθέρωση από τους Ουκρανούς των εδαφών που κατέχονται προσωρινά από τη Ρωσία με τέτοιο τρόπο ώστε οι Ουκρανοί στρατιώτες να μην μπορούν να συνεχίσουν στην αριστερή [ανατολική] όχθη του ποταμού Δνείπερου», υποστηρίζει η Elina Beketova του Center for European Policy Analysis.
Την ίδια άποψη συμμερίζεται ο απόστρατος υποστράτηγος Stephen Twitty, εκτιμώντας ότι ο Πούτιν μπορεί να διέταξε την επίθεση για να επιβραδύνει τις δυνάμεις του Βολιντίμιρ Ζελένσκι. «Το έχω δει να συμβαίνει στο παρελθόν σε πολέμους. Τι πραγματικά συμβαίνει με την πλημμύρα- το νερό ρέει σε γεωργικές εκτάσεις και στην ενδοχώρα λασπώνοντας το έδαφος και εμποδίζοντας τα τεθωρακισμένα οχήματα να περάσουν από τη λάσπη», εξηγεί.
Με αυτό τον τρόπο, ο στρατός της Ουκρανίας «δεν μπορεί πραγματικά να χρησιμοποιήσει το έδαφος και έτσι περιορίζεται στο οδικό σύστημα», συνεχίζει.
«Η Ρωσία θα κρατήσει την Κριμαία με κάθε κόστος»
Από την άλλη, ο απόστρατος συνταγματάρχης του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ Mark Cancian είναι μεταξύ εκείνων που δεν πιστεύουν ότι η Ρωσία έχει εγκαταλείψει την Κριμαία. Πιστεύει όμως και αυτός πως η Ρωσία ανατίναξε το φράγμα για να ανακόψει την ουκρανική αντεπίθεση.
«Δεν υπάρχει περίπτωση αυτό να σημαίνει ότι ο Πούτιν εγκαταλείπει την Ουκρανία. Η Κριμαία ήταν ένα τεράστιο έπαθλο και η Ρωσία θα την κρατήσει με κάθε κόστος», λέει χαρακτηριστικά. «Η εκτίμησή μου είναι ότι οι Ρώσοι ανατίναξαν το φράγμα για να επεκτείνουν το φράγμα του νερού ενόψει της πιθανής ουκρανικής επίθεσης στον Δνείπερο», αναφέρει κάνοντας λόγο για «κλασική αμυντική κίνηση».
