Της Ανθής Αγγελοπούλου
Τα CAR T-λεμφοκύτταρα μπήκαν στο μικροσκόπιο των επιστημόνων, καθώς, όπως αναφέρουν, αποτελούν μια καινοτόμο ανοσοθεραπευτική προσέγγιση, ειδικά όσον αφορά στις αιματολογικές κακοήθειες.
Ο καθηγητής Θεραπευτικής Αιματολογίας-Ογκολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα και Πρύτανης ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος μας εξηγεί ότι, η ανοσοθεραπεία του καρκίνου περιλαμβάνει φάρμακα τα οποία στην πραγματικότητα «χρησιμοποιούν» το ανοσολογικό σύστημα του σώματος για να καταπολεμήσουν τα καρκινικά κύτταρα. Έτσι επιτρέπουν στο ανοσοποιητικό να αναγνωρίζει και να επιτίθεται επιλεκτικά στα καρκινικά κύτταρα, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει μακροχρόνια μνήμη στο ανοσοποιητικό, προσφέροντας ανθεκτική και μακροχρόνια θεραπεία.
Ουσιαστικά δηλαδή, η ανοσοθεραπεία επιστρατεύει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος για να δράσουν πιο αποτελεσματικά ενάντια στα καρκινικά κύτταρα.
Όπως μας εξηγεί ο καθηγητής, τα CAR T-λεμφοκύτταρα (T-λεμφοκύτταρα με χιμαιρικό υποδοχέα αντιγόνου, chimeric antigen receptor T-cells) αποτελούν μια καινοτόμο ανοσοθεραπευτική προσέγγιση, ειδικά όσον αφορά τις αιματολογικές κακοήθειες.
Η τεχνική που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες περιλαμβάνει την αφαίρεση κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος από τον ασθενή, τα οποία τροποποιούνται γενετικά με σκοπό να αναγνωρίζουν τα καρκινικά κύτταρα και να τους επιτίθενται.
Συγκεκριμένα, οι ειδικοί συλλέγουν τα λεμφοκύτταρα από το αίμα των ασθενών τα οποία στη συνέχεια τροποποιούνται γενετικώς έτσι ώστε να εκφράζουν ειδικούς υποδοχείς στην επιφάνειά τους που ονομάζονται χιμαιρικοί υποδοχείς αντιγόνου (chimeric antigen receptors – CARs). Οι CARs είναι πρωτεΐνες που επιτρέπουν στα Τ-λεμφοκύτταρα να αναγνωρίζουν μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη (αντιγόνο) των καρκινικών κυττάρων.
Έπειτα, τα τροποποιημένα CAR T-λεμφοκύτταρα καλλιεργούνται σε μεγάλους αριθμούς στο εργαστήριο και στη συνέχεια χορηγούνται στους ασθενείς.
Πριν την επανέγχυση των κυττάρων, γίνεται στον ασθενή μία ειδική χημειοθεραπεία που προετοιμάζει το ανοσοποιητικό του σύστημα ώστε να ενσωματώσει αρμονικά τα CAR T-λεμφοκύτταρα. Αυτά πολλαπλασιάζονται μέσα στον οργανισμό του και με την καθοδήγηση του τροποποιημένου υποδοχέα αναγνωρίζουν και εξολοθρεύουν τα καρκινικά κύτταρα που φέρουν το αντίστοιχο αντιγόνο στην επιφάνειά τους.
Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 2-3 εβδομάδες, ενώ αυτό το είδος της θεραπείας είναι εξατομικευμένη για κάθε ασθενή.
Αναφερόμενος στην ανοσοθεραπεία του καρκίνου ο καθηγητής Δημόπουλος τόνισε ότι σημαντικός σταθμός ήταν η θετική γνωμοδότηση του FDA των ΗΠΑ, φέτος τον Αύγουστο, για να χρησιμοποιηθούν τα CAR T-λεμφοκύτταρα σε παιδιά και νέους ενήλικες με έναν υπότυπο οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας που δεν έχει ανταποκριθεί ή έχει υποτροπιάσει στις προηγούμενες γραμμές θεραπείας (tisagenlecleucel, Kymriah). Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή είναι η πρώτη θεραπεία στην κατηγορία της που παίρνει έγκριση και σύμφωνα με τα στοιχεία πάνω από 80% των ασθενών ανταποκρίθηκαν θετικά σε αυτήν.
Επιπλέον, στις 18 Οκτωβρίου 2017, ο FDA γνωμοδότησε θετικά για τη χορήγηση axicabtagene ciloleucel (Yescarta) σε ενήλικες ασθενείς που πάσχουν από λέμφωμα από μεγάλα Β-κύτταρα και δεν έχουν ανταποκριθεί σε τουλάχιστον δύο προηγούμενες γραμμές θεραπείες. Το axicabtagene ciloleucel είναι ανοσοθεραπεία με CAR T-λεμφοκύτταρα.
Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, από τους 101 ασθενείς που πήραν την συγκεκριμένη θεραπεία, το 72% ανταποκρίθηκε θετικά και το 51% πέτυχε πλήρη ύφεση.
Ως εκ τούτου, όπως ανέφερε ο καθηγητής, η ανοσοθεραπεία με CAR T-λεμφοκύτταρα στην ογκολογία-αιματολογία ανοίγει νέους θεραπευτικούς ορίζοντες και προσφέρει νέες δυνατότητες και επιλογές σε γιατρούς και ασθενείς.
Όπως είπε, καμία άλλη θεραπευτική αγωγή δεν είχε παρουσιάσει μέχρι σήμερα τη βαθιά και μακροχρόνια ανταπόκριση της ανοσοθεραπείας με CAR T-λεμφοκύτταρα. Τα υψηλά ποσοστά ανταπόκρισης καθιστούν τη συγκεκριμένη θεραπευτική προσέγγιση επαναστατική δεδομένου ότι αυτοί οι ασθενείς διαφορετικά θα είχαν πολύ περιορισμένες θεραπευτικές επιλογές. Ενώ η εξατομίκευση της θεραπείας είναι το κλειδί στην επιτυχή θεραπευτική προσέγγιση.
