Της Ανθής Αγγελοπούλου
Η κουρκουμίνη χρησιμοποιείται ευρέως για να δώσει χρώμα και γεύση στα τρόφιμα, αλλά οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι αυτή η κίτρινη σκόνη που προέρχεται από τις ρίζες του φυτού κουρκουμάς (Curcuma longa) μπορεί επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη ή την καταπολέμηση του καρκίνου του στομάχου.
Η μελέτη των ερευνητών του Ομοσπονδιακού Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο (UNIFESP) και του Ομοσπονδιακού Πανεπιστημίου της Para (UFPA) στη Βραζιλία εντόπισε τα πιθανά θεραπευτικά αποτελέσματα αυτού του χρωστικού και άλλων βιοδραστικών ενώσεων που απαντώνται στα τρόφιμα στον καρκίνο του στομάχου, ο οποίος είναι ο 3ος συχνότερος του τύπου καρκίνου μεταξύ ανδρών και ο 5ος μεταξύ των γυναικών της Βραζιλίας.
Η μελέτη αποτέλεσε μέρος ενός προγράμματος που υποστηρίχθηκε από το Ίδρυμα Ερευνών του São Paulo – FAPESP και τα ευρήματά της δημοσιεύθηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Epigenomics.
Όπως ανέφερε ο καθηγητής του UFPA και πρώτος συγγραφέας της μελέτης Danielle Queiroz Calcagno, ανέλαβαν μια μεγάλη επισκόπηση της επιστημονικής βιβλιογραφίας σχετικά με όλα τα θρεπτικά συστατικά και τις βιοδραστικές ενώσεις για την πρόληψη ή τη θεραπεία του καρκίνου του στομάχου και διαπίστωσαν ότι η κουρκουμίνη είναι ένα από αυτά.
Σύμφωνα με τον Calcagno, ο οποίος διεξήγαγε μεταδιδακτορικές έρευνες στο UNIFESP με υποτροφία από το FAPESP, ενώσεις όπως η χοληκαλσιφερόλη (μορφή βιταμίνης D), η ρεσβερατρόλη (πολυφαινόλη) και η κβερκετίνη μπορούν να προλάβουν ή να καταπολεμήσουν τον καρκίνο του στομάχου, επειδή είναι φυσικοί ρυθμιστές της δραστηριότητας ιστόνης. Οι ιστόνες είναι πρωτεΐνες στους κυτταρικούς πυρήνες που οργανώνουν τη διπλή έλικα DNA σε δομικές μονάδες που ονομάζονται νουκλεοσώματα.
Η μετα-μεταφραστική χημική τροποποίηση της αλυσίδας αμινοξέων σε αυτές τις πρωτεΐνες, όπως ακετυλίωση (εισαγωγή ομάδας ακετυλίου) ή μεθυλίωση (προσθήκη ομάδας μεθυλίου), μπορεί να επηρεάσει την συμπύκνωση της χρωματίνης και επομένως την έκφραση γονιδίων.
Έρευνα που διεξήχθη τα τελευταία χρόνια υποδεικνύει ότι η μετα-μεταφραστική τροποποίηση ιστόνης προκαλεί μεταβολές στην γονιδιακή έκφραση χωρίς να επηρεάζει την αλληλουχία του DNA. Αυτές οι επιγενετικές παραλλαγές επηρεάζουν την ανάπτυξη διαφορετικών τύπων καρκίνου.
Για να καθοριστεί εάν η υπόθεση αυτή εφαρμόζεται και στον καρκίνο του στομάχου, αρκετές ομάδες ερευνητών που συντονίστηκαν υπό την καθοδήγηση της καθηγήτριας του UNIFESP, Marília de Arruda Cardoso Smith, και μελέτησαν τα μοντέλα ακετυλίωσης ιστών σε δείγματα κυττάρων στομάχου από υγιή άτομα και ασθενείς με διάγνωση καρκίνου του στομάχου.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα κύτταρα από ασθενείς με καρκίνο του στομάχου εμφάνισαν αλλοιώσεις στο πρότυπο έκφρασης των ακετυλοτρανσφερασών ιστονών (HATs) και των αποακετυλασών ιστονών (HDACs). Αυτές οι μεταβολές είναι επιγενετικές και επηρεάζουν τη δομή και την ακεραιότητα του γονιδιώματος σε πολλούς όγκους, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του στομάχου.
Επειδή πρόσφατες έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι τα θρεπτικά συστατικά και οι βιοδραστικές ενώσεις μπορούν να ρυθμίσουν τη δραστηριότητα των HATs και των HDACs, οι επιστήμονες των πανεπιστημίων UNIFESP και UFPA θέλησαν να εντοπίσουν οποιαδήποτε μπορεί να επηρεάσουν την ακετυλίωση της ιστόνης και, ως εκ τούτου, να αποτρέψουν τον καρκίνο του στομάχου ή ακόμα και να θεραπεύσουν την ασθένεια.
Εκτός από την κουρκουμίνη, άλλες ενώσεις που βρέθηκαν να διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη ρύθμιση της δραστηριότητας ιστόνης ήταν η χολοκαλσιφερόλη, η ρεσβερατρόλη (που υπάρχει κυρίως στους σπόρους σταφυλιών και στο κόκκινο κρασί), την κουρσετίνη (άφθονη στα μήλα, το μπρόκολο και τα κρεμμύδια), την γκαρσινόλη (από το δέντρο kokum και το Garcinia indica) και βουτυρικό νάτριο (που παράγεται από βακτήρια εντέρου μέσω ζύμωσης διαιτητικών ινών).
Αυτές οι ενώσεις, σύμφωνα με τους ερευνητές, μπορούν να ευνοήσουν την ενεργοποίηση ή την καταστολή γονιδίων που εμπλέκονται στην ανάπτυξη του καρκίνου του στομάχου προάγοντας ή αναστέλλοντας την ακετυλίωση ιστόνης.
Η κουρκουμίνη, για παράδειγμα, επηρεάζει τις τροποποιήσεις της ιστόνης κυρίως με αναστολή των HATs και των HDAC για την καταστολή του πολλαπλασιασμού των καρκινικών κυττάρων και για την επαγωγή της απόπτωσης (προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος). Το Garcinol, του οποίου η χημική δομή μοιάζει με αυτή της κουρκουμίνης, αναστέλλει τα ΗΑΤ και βοηθά στην πρόληψη του καρκίνου του στομάχου εξουδετερώνοντας τις ελεύθερες ρίζες.
Οι ειδικοί τώρα σκοπεύουν όπως είπαν, να διευκρινίσουν τις αντικαρκινικές και επιγενετικές επιδράσεις των βιοδραστικών ενώσεων που προέρχονται από φυτά του Αμαζονίου, όπως τα αβέρη (Euterpe oleracea) και το νάτσε ή το βατόμουρο (Byrsonima crassifolia), με σκοπό τη μελλοντική χρήση τους στην πρόληψη και θεραπεία καρκίνο του στομάχου.
Πηγές:
http://agencia.fapesp.br/study-highlights-anti-tumor-activity-of-curcumin-on-stomach-cancer/30298/
https://www.news-medical.net/news/20190422/Study-identifies-possible-therapeutic-effects-of-curcumin-on-stomach-cancer.aspx
