Της Αγγελικής Κοτσοβού
Για την Καλιφόρνια, τα χρώματα του φθινοπώρου είναι πύρινα. Και μπορεί οι πυρκαγιές να αποτελούν συνηθισμένο φαινόμενο στη συγκεκριμένη πολιτεία, όμως η κλιματική αλλαγή συντελεί σε μεγαλύτερης έκτασης και πιο καταστροφικό μένος της φωτιάς. Οι επιστήμονες κρούουν και πάλι τον κώδωνα του κινδύνου για την αντιμετώπιση του φαινομένου της υπερθέρμανσης του πλανήτη, με την ανθρωπότητα να οδεύει ολοταχώς στην εποχή του Πυρόκαινου – δηλαδή της Εποχής των Πυρκαγιών.
Η Καλιφόρνια φλέγεται, για ακόμη μία χρονιά. Μόνο που αυτή τη φορά το πέρασμα της φωτιάς είναι πιο καταστροφικό, κάνοντας στάχτη περισσότερα από 86.000 εκτάρια δάσους αλλά και δεκάδες κατοικίες, ενώ περίπου 50.000 κάτοικοι έχουν αναγκασθεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.
Μπορεί οι πυρκαγιές να αποτελούν φυσικό κομμάτι του οικοσυστήματος, οι επιστήμονες όμως προειδοποιούν ότι η κλιματική κρίση οξύνει το φαινόμενο. Οι σκηνές βιβλικής καταστροφής με πολυτελείς κατοικίες σε Λος Άτζελες και Σονόμα να παραδίδονται στις φλόγες είναι ενδεικτικές του τι περιμένει τις ΗΠΑ στο εγγύς μέλλον, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Παρόλο που δεν μπορεί κανείς να διακρίνει σαφή διαχωριστική γραμμή μεταξύ της κλιματικής αλλαγής και της αυξημένης συχνότητας πυρκαγιών σε διάφορες γωνιές της Γης ή άλλων ακραίων φυσικών φαινομένων, οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι συνθήκες που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή επιδεινώνουν τις φυσικές καταστροφές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι αποκαλούμενοι «άνεμοι της Σάντα Άννα», σφοδροί, ξηροί άνεμοι που σαρώνουν την πολιτεία κατά τους φθινοπωρινούς μήνες και ευθύνονται εν μέρει για τις πυρκαγιές, ενώ λόγω της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του Πλανήτη αναμένεται να ενισχυθούν, τόσο σε ένταση όσο και σε διάρκεια.
«Η Καλιφόρνια βιώνει κλιματικές συνθήκες που αναμένουμε να επικρατήσουν γενικότερα και σε άλλα μέρη της αμερικανικής επικράτειας», επισημαίνει στην «Washington Post» η Τζόντι Φρίμαν, διευθύντρια του Προγράμματος Περιβαλλοντικού και Ενεργειακού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Χάρβαρντ και σύμβουλος κλιματικής αλλαγής επί κυβέρνησης Μπαράκ Ομπάμα. «Αυτές οι πυρκαγιές είναι μια προειδοποίηση –και κίνητρο- για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση για την ανάληψη μεγαλύτερης και όχι λιγότερης δράσης», τονίζει.
Μόνο που η κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ ακολουθεί εκ διαμέτρου αντίθετη προσέγγιση, προς την κατεύθυνση της αναίρεσης πολιτικών υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος που είχαν τεθεί σε ισχύ στη διάρκεια της κυβέρνησης Ομπάμα. Συγκεκριμένα, ο Τραμπ έχει ακυρώσει σχεδόν 85 περιβαλλοντικούς νόμους. Επιπλέον, όταν εγκρίθηκαν οι πρώτοι ομοσπονδιακοί νόμοι για την προστασία του περιβάλλοντος, στη δεκαετία του ’70, το Κογκρέσο είχε δημιουργήσει ένα «δίχτυ ασφαλείας», με κατώτατα όρια προστασίας, σχεδιασμένα έτσι ώστε να δίνουν τη δυνατότητα στις πολιτείες να τα υπερβαίνουν. Σύμφωνα με τη «Washington Post», ο πρόεδρος Τραμπ επιχειρεί να καταργήσει ακόμη κι αυτά τα όρια στην διαμάχη που έχει ξεσπάσει μεταξύ της κυβέρνησης και της Καλιφόρνιας για τα όρια εκπομπών ρύπων από την κατανάλωση καυσίμων.
Η Καλιφόρνια εξακολουθεί να πρωτοπορεί στις προσπάθειες για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και τη μετάβαση προς καθαρές πηγές ενέργειας. Η πολιτεία προωθεί νομοσχέδιο που προβλέπει τη στροφή 100% προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως το 2045. Αν και οι ΗΠΑ έχουν αποσυρθεί από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, η Καλιφόρνια και αρκετές άλλες πολιτείες και δήμοι έχουν δεσμευτεί να επενδύσουν και να προωθήσουν σε τεχνολογίες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Όμως πριν από δύο μήνες, ο πρόεδρος Τραμπ, σε μια απόφαση που ευνοεί τα συμφέροντας της πετρελαιοβιομηχανίας, κατήργησε το δικαίωμα της Καλιφόρνιας να θέτει δικά της, αυστηρότερα όρια στις εκπομπές ρύπων από αυτοκίνητα.
Η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να συνεχίσει να κάνει τα «στραβά μάτια», ούτε να αγνοεί τα επιστημονικά δεδομένα: Οι πέντε από τις 20 πιο φονικές πυρκαγιές στην Καλιφόρνια έχουν συμβεί την τελευταία διετία. Και οι δέκα από τις 20 πιο καταστροφικές πυρκαγιές –σε έκταση και σε μέγεθος υλικών ζημιών και χαμένων περιουσιών- έχουν συμβεί την τελευταία 10ετία, όπως προκύπτει από ανάλυση ομάδας συντακτών της «Los Angeles Times».
Κόστος φυσικών καταστροφών
Αν και δεν υπάρχει ακόμη επίσημος απολογισμός, οι πρώτες εκτιμήσεις δείχνουν ότι το μένος της φωτιάς που σαρώνει εδώ και ημέρες τη «χρυσή πολιτεία» της Αμερικής συνεπάγεται κόστος πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Οι πυρκαγιές του περσινού Νοεμβρίου αποτελούν ήδη τις πιο δαπανηρές στην ιστορία της Καλιφόρνιας, με τις ασφαλιστικές απαιτήσεις να υπερβαίνουν τα 12 δισ. δολάρια. Το μεγαλύτερο μέρος των αποζημιώσεων αφορά την πυρκαγιά Camp Fire, που κατέκαψε 620 τετραγωνικά χιλιόμετρα, προκαλώντας το θάνατο 85 ανθρώπων και καταστρέφοντας σχεδόν 19.000 κτήρια στο Paradise. To κόστος του 2018 ξεπέρασε το προηγούμενο ρεκόρ των 11,8 δισ. δολαρίων του 2017.
Οι πυρκαγιές του 2018 στην Καλιφόρνια, όπως και η τραγωδία στο Μάτι Αττικής, έχουν καταγραφεί στις σελίδες της Ιστορίας ως από τις χειρότερες φυσικές καταστροφές της προηγούμενης χρονιάς.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 2018 ήταν η χρονιά με τις τέταρτες μεγαλύτερες οικονομικές απώλειες λόγω φυσικών καταστροφών από το 1980, σύμφωνα με την έκθεση του γερμανικού ομίλου αντασφαλίσεων Munich Re. Το υψηλό κόστος οφείλεται στην ασυνήθιστα αυξημένη συχνότητα έντονων και δαπανηρών φυσικών καταστροφών κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους και κυρίως οι ζημίες από τροπικούς κυκλώνες σε ΗΠΑ και Ιαπωνία, πυρκαγιές και σεισμούς. Το συνολικό κόστος φυσικών καταστροφών ανήλθε πέρυσι στα 160 δισ. δολάρια, εκ των οποίων τα 60 δισ. δολάρια είχαν ασφαλιστική κάλυψη.
Με τη Φύση να αντιδρά στη βίαιη ανθρώπινη παρέμβαση με ακραία καιρικά φαινόμενα μεγαλύτερης έντασης και ισχύος, πληθαίνουν οι φωνές που προειδοποιούν ότι πρέπει να ληφθούν αποφασιστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής προτού να είναι πολύ αργά.
«Πλησιάζουμε ταχέως στο σημείο, πέραν του οποίου δεν θα μπορούμε παρά μόνον να μετριάσουμε και όχι να αντιστρέψουμε τις τρομακτικές βλάβες στο περιβάλλον», διεμήνυσε ο απερχόμενος πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, σε ομιλία του στην τελευταία σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα. Στο πλαίσιο της συνόδου, η Παγκόσμια Επιτροπή Προσαρμογής(Global Commission on Adaptation) σε έκθεσή της διαπιστώνει ότι η ανθρωπότητα πρέπει να επενδύσει 1,8 τρισ. δολάρια έως το 2030 ώστε να προετοιμασθεί για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Οι επενδύσεις αφορούν κυρίως πέντε κατηγορίες: συστήματα προειδοποίησης καιρικών φαινομένων, υποδομές, ξηροκαλλιέργεια, προστασία μαγκρόβιων δασών και διαχείριση υδάτινων πόρων, σημειώνεται στην έκθεση της Επιτροπής, της οποίας ηγείται ο ιδρυτής της Microsoft, Μπιλ Γκέιτς, ο πρώην γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Μπαν Κι-Μουν και η επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα.
Τα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη από τις επενδύσεις των 1,8 τρισ. δολαρίων θα είναι πολλαπλάσια και υπολογίζονται στα 7,1 τρισ. δολάρια, αναφέρει η έκθεση.
Η σημερινή μέση θερμοκρασία της γης είναι κατά 0,85ºC υψηλότερη από ό,τι στο τέλος του 19ου αιώνα. Κάθε μία από τις τρεις τελευταίες δεκαετίες ήταν θερμότερη από την προηγούμενή της, από τότε που άρχισε η καταγραφή στοιχείων το 1850. Η Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα το 2015 έθετε έναν στόχο για ανώτατο όριο αύξησης της θερμοκρασίας στους 2 βαθμούς Κελσίου, με φιλοδοξία για περιορισμό του στον 1,5 βαθμό. Τέσσερα χρόνια αργότερα, οι περισσότεροι ειδικοί προβλέπουν ότι το φαινόμενο της υπερθέρμανσης θα συνεχισθεί, με την αύξηση της θερμοκρασίας να υπερβαίνει και τα δύο όρια.
