Έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 97 ετών, η σπουδαία συγγραφέας Άλκη Ζέη. Η κηδεία της θα γίνει την Τρίτη από το Α΄ Νεκροταφείο, όπου αναπαύεται και ο σύζυγός της, Γιώργος Σεβαστίκογλου
Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα. Ο πατέρας της καταγόταν από την Κρήτη και η μητέρα της από τη Σάμο, όπου πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια. Παντρεύτηκε τον θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη Γιώργο Σεβαστίκογλου, που πέθανε το 1991. Απέκτησαν δύο παιδιά.
Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας, στο τμήμα σεναριογραφίας.
Από το 1954 έως το 1964, έζησε σαν πολιτική πρόσφυγας στη Σοβιετική Ένωση. Το 1964, επιστρέφει οικογενειακώς στην Ελλάδα, για να ξαναφύγουν πάλι όλοι μαζί με τον ερχομό της Χούντας, το 1967. Αυτήν τη φορά, ο τόπος διαμονής τους είναι η Γαλλία, και συγκεκριμένα το Παρίσι, απ’ όπου επιστρέφουν μετά τη δικτατορία.
Από πολύ μικρή ασχολήθηκε με το γράψιμο. Στις πρώτες ακόμη τάξεις του Γυμνασίου άρχισε να γράφει κείμενα για το κουκλοθέατρο. Ένας από τους ήρωες που δημιούργησε, ο Κλούβιος, έγινε κατοπινά ο ήρωας του γνωστού κουκλοθέατρου «Μπαρμπα – Μυτούσης», εμπνεύστρια του οποίου ήταν η Ελένη Θεοχάρη-Περάκη.
Πρώτο της μυθιστόρημα είναι «Το καπλάνι της βιτρίνας» (1963), που το έχει εμπνευστεί από τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο και είναι σχεδόν αυτοβιογραφικό. Ακολουθεί μια σειρά μυθιστορημάτων για παιδιά, και το 1987 κυκλοφορεί το πρώτο της βιβλίο για μεγάλους, «Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα».
Το 2013 κυκλοφόρησε το αυτοβιογραφικό της βιβλίο «Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο», και το 2017 το «Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;».
Το 2010, τιμήθηκε με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το σύνολο του έργου της.
Ο καθαρός τρόπος γραφής της, η γλωσσική αρτιότητα, η κριτική στάση απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, το χιούμορ και η διεισδυτική ματιά στα γεγονότα, είναι τα χαρακτηριστικά των έργων της Άλκης Ζέη που το έχουν κάνει να αγαπηθεί από το ελληνικό και το ξένο αναγνωστικό κοινό.
«Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα», «Το καπλάνι της βιτρίνας» και «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου», συμπεριλαμβάνονται στα διαχρονικά ευπώλητα βιβλία της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Τα βιβλία της απευθύνονται κυρίως στα παιδιά και τους εφήβους, πάντα όμως διαβάζονται με μεγάλη ευχαρίστηση και από τους ενήλικες. Εμπνέονται από προσωπικές της εμπειρίες, υφαίνοντας την υπόθεσή τους παράλληλα με ιστορικά γεγονότα. Τα θέματα που πραγματεύονται είναι καθημερινά και πανανθρώπινα.
«Το Καπλάνι της βιτρίνας», το πρώτο της μυθιστόρημα, υπήρξε έργο – σταθμός για την ελληνική παιδική λογοτεχνία και θεωρείται πλέον ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά, με συνεχείς επανεκδόσεις από το 1963 που πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα και πολλές μεταφράσεις και διακρίσεις στο εξωτερικό.
Η Άλκη Ζέη υπήρξε πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, καθώς το σύνολο του έργου της είναι μεταφρασμένο και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Η ίδια είχε, επίσης, μεταφράσει από τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά αρκετά βιβλία.
Το 2012, αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Κύπρου. Το 2014, αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ το 2015 απέσπασε την ίδια τιμή από το Πανεπιστήμιο Πατρών της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών.
Τον Ιανουάριο του 2015, έλαβε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος της Τιμής, διάκριση που αποδίδεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σε διαπρεπείς προσωπικότητες των τεχνών, των επιστημών και των γραμμάτων, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2015 τιμήθηκε από τη Γαλλία με τον τίτλο του Ταξιάρχη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων (Commandeur de l’Ordre des Arts et des Lettres).
Συλλυπητήριο μήνυμα της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού
Με το έργο της και τη δημιουργική κοινωνική της παρουσία, η Άλκη Ζέη χαρακτήρισε και άφησε το αποτύπωμά της σε μια ολόκληρη κατηγορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Μαζί της μεγάλωσαν διαδοχικά γενεές. Γιαγιάδες και παππούδες, αλλά και τα παιδιά τους, γονείς οι ίδιοι σήμερα, και τα δικά τους παιδιά.
Δεν ήταν απλώς η αγαπημένη συγγραφέας, που γνώρισε τεράστια επιτυχία και αναγνώριση. Αν μέναμε εκεί θα μειώναμε αυτό που ήταν στην πραγματικότητα: Γιατί η Άλκη Ζέη πέρα από βραβεία, διακρίσεις και υψηλές πωλήσεις, ήταν η λατρεμένη γιαγιά και ταυτόχρονα η απολύτως νεανική παρουσία, η προσωποποίηση της εφηβείας στο διηνεκές.
Με την προσωπική γραφή της δημιούργησε ένα εντελώς νέο είδος, το εφηβικό μυθιστόρημα, που εμπεριείχε ιστορικά στοιχεία με ένα τρόπο άμεσο και διακριτό!
Χρησιμοποίησε τις αυτοβιογραφικές της αναφορές μετατρέποντας τις σε συναρπαστικές ιστορίες. Από εκείνες που σε κάνουν να γυρίζεις στη δική σου εφηβεία, σπεύδοντας να διαβάσεις την επόμενη σελίδα.
Η Άλκη δε μιμήθηκε τη νεανική γλώσσα ούτε την ευαισθησία της παιδικής ηλικίας. Τα κατείχε απόλυτα και ζούσε με αυτά! Αφηγήθηκε τις ιστορίες της χωρίς να καταφεύγει στη νοσταλγία.
Έζησε η ίδια μια ζωή, σχεδόν μυθιστορηματική, με πολλές δυσκολίες, τις οποίες αντιμετώπισε με χαμόγελο και γενναιότητα. Το εμβληματικό της «Καπλάνι της Βιτρίνας», με τις αμέτρητες μεταφράσεις σε όλο τον κόσμο, γράφεται «για αναγνώστες από 11 έως 111 ετών». Είναι διαπίστωση απόλυτα ακριβής. Το έργο της ανήκει σε όλους μας και σε όλες τις ηλικίες.
Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένειά της και στους φίλους της.
Συλλυπητήρια του Προέδρου της Βουλής
Ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, εξέφρασε τη θλίψη του για τον θάνατο της πολυβραβευμένης συγγραφέως Άλκης Ζέη.
Ο Πρόεδρος της Βουλής προέβη στην ακόλουθη δήλωση:
«Αποχαιρετούμε σήμερα με θλίψη την Άλκη Ζέη, την πολυαγαπημένη συγγραφέα μικρών και μεγάλων, τη δημιουργό έργων που αποτέλεσαν σταθμούς στην ελληνική λογοτεχνία για παιδιά. Η Άλκη Ζέη με τα σπουδαία κείμενα της, τα οποία έχουν μεταφραστεί σε πάνω από είκοσι γλώσσες, κατάφερε να ταξιδέψει το ελληνικό παιδικό μυθιστόρημα πέρα από τα σύνορα της χώρας μας και να «μιλήσει» με τις συναρπαστικές της ιστορίες, στις ψυχές εκατομμύριων παιδιών και εφήβων παγκοσμίως, κάνοντας τους να αγαπήσουν τα βιβλία και τη λογοτεχνία. Αποτύπωνε πάντα τις προσωπικές της εμπειρίες υπό το πρίσμα των πολιτικών γεγονότων, με ένα τρόπο άμεσο και ιδιαίτερο, δημιουργώντας εμβληματικά βιβλία όπως «Το καπλάνι της βιτρίνας», για τα οποία έλαβε σπουδαίες διακρίσεις στη διάρκεια της μακράς πορείας της. Ο θάνατός της αποτελεί μεγάλη απώλεια για τα σύγχρονα ελληνικά γράμματα.
Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους της».
Ανακοίνωση της Εταιρείας Συγγραφέων
Η μεγάλη κυρία του παιδικού βιβλίου, η αγαπημένη συγγραφέας μικρών και μεγάλων, και ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, Άλκη Ζέη, έφυγε από κοντά μας, γεμίζοντάς μας με απέραντη θλίψη. Έχοντας ζήσει μια πολυτάραχη ζωή, με φυλακές, εξορίες και μετακινήσεις, η Άλκη Ζέη υπήρξε η πρώτη συγγραφέας παιδικού βιβλίου στην Ελλάδα που χρησιμοποίησε ιστορικά πολιτικά γεγονότα ως φόντο της μυθοπλασίας της. Βιβλία της, όπως «Το καπλάνι της βιτρίνας» ή «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου», έχουν κάνει δεκάδες επανεκδόσεις, έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και θεωρούνται εμβληματικά έργα της παιδικής λογοτεχνίας. Η Άλκη Ζέη έχει βραβευτεί και τιμηθεί με πολλαπλές διακρίσεις για το έργο που τώρα αφήνει πολύτιμη κληρονομιά.
Στους οικείους της εκφράζουμε τα πιο θερμά μας συλλυπητήρια.
Εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
Οι εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ και όλη η Ελλάδα αποχαιρετούν με οδύνη τη συγγραφέα της καρδιάς μας, την αγαπημένη μας φίλη, τη σπουδαία Άλκη Ζέη, αυτόν τον σπάνιο και φωτισμένο άνθρωπο που έφυγε από κοντά μας πολύ ήσυχα χτες το βράδυ στο σπίτι της. Το πολιτιστικό κεφάλαιο της χώρας είναι πλέον από σήμερα δραματικά φτωχότερο. Η Άλκη ξεκίνησε έναν νέο περίπατο για άλλους τόπους, το πολύτιμο έργο της όμως θα παραμείνει ζωντανό, όπως και οι αναμνήσεις μας από εκείνη.
Υπάρχουν κάποιες στιγμές στην ιστορία των εκδοτικών οίκων καθοριστικές για την ταυτότητα και την εξέλιξή τους. Οι εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ θεωρούν ότι η πιο σημαντική στιγμή τους από το 1993 που ιδρύθηκαν είναι η ένταξη στην οικογένεια των συγγραφέων τους της κυρίας Άλκης Ζέη. Έτσι ήταν στην αρχή, ΚΥΡΙΑ ΖΕΗ, για λίγες μόνο μέρες! Νιώθαμε δέος απέναντί της, αλλά τελικά μας υποχρέωσε στο Άλκη.
Δεν ήταν μία ακόμα συγγραφέας. Ήταν ο άνθρωπός μας. Μας νοιαζόταν και τη νοιαζόμασταν. Η προσωπικότητά της, η γενναιοδωρία της, η συνεπής παρουσία της στη ζωή του εκδοτικού οίκου είναι μερικά από τα στοιχεία που την έκαναν ξεχωριστή για εμάς. Η Άλκη έγραφε όταν είχε κάτι σημαντικό να πει. Και δεν έγραφε για τα προφανή και τα επίκαιρα. Έγραφε λογοτεχνία, δημιουργούσε ήρωες διαχρονικούς, σεβόταν την τέχνη της, παρακαταθήκη για τους νέους αναγνώστες και τους νέους συγγραφείς. Η Άλκη δεν μας σκεφτόταν μόνο όταν είχε καινούργιο βιβλίο, αλλά μπήκε στη ζωή του εκδοτικού οίκου με μια υποδειγματική συνέπεια και μια γλυκιά ρουτίνα.
Κάθε Τετάρτη, κατά τις 12 με 12:30 το μεσημέρι κατέφθανε το ταξί, κατέβαινε η Άλκη, πάντα με δυο κουτιά καλούδια, για καφέ και κουβέντα. Στο πατάρι του εκδοτικού οίκου μύριζε ζεστός καφές, ο Νώντας και η Βάσω Παπαγεωργίου έκαναν διάλειμμα, η Ελένη Μπούρα, η επιμελήτρια όλων των βιβλίων της, αναλάμβανε ρόλο οικοδέσποινας και σιγά σιγά η ομήγυρη μεγάλωνε. Όλο και κάποιος περαστικός συγγραφέας θα ανέβαινε να τη χαιρετήσει, πελάτες του βιβλιοπωλείου, παιδιά με γονείς που θα ζητούσαν με την ευκαιρία και μια υπογραφή σε κάποιο βιβλίο της.
Και όλοι οι άνθρωποι του εκδοτικού οίκου που συνεργάζονταν μαζί της περνούσαν να τη χαιρετήσουν και να διευθετήσουν μαζί της θέματα – συνεντεύξεις, παρουσιάσεις, επισκέψεις σε σχολεία, συνομιλίες με μαθητές από όλη την Eλλάδα με skype. Η ατζέντα της ήταν πάντα γεμάτη!
Και ήταν αυτές οι Τετάρτες στο πατάρι μας που θύμιζαν άλλες εποχές, συγγραφείς σε πατάρια εκδοτικών οίκων όπου γίνονταν κάθε είδους ιδεολογικές ζυμώσεις. Δέκα χρόνια λοιπόν με τη συγγραφέα που θεωρούσε το ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ σπίτι της.
Μόνη παρηγοριά η τύχη μας να τη γνωρίσουμε και η πολιτιστική κληρονομιά που αφήνει απλόχερα πίσω της. Θα θυμόμαστε πάντα, μικροί μεγάλοι, αυτή την ακούραστη διάθεσή της για ζωή. Άλκη, θα μας συντροφεύεις για πάντα.
Η πολιτική κηδεία θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 3 Μαρτίου 2020, στις 12 το μεσημέρι, στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών.
Επιθυμία της οικογένειας, αντί στεφάνων να κατατεθούν δωρεές στη μνήμη της σε μία από τις παρακάτω οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στην προστασία παιδιών:
- Συνύπαρξη και Επικοινωνία στο Αιγαίο (Τράπεζα Πειραιώς, IBAN: GR07 0171 3550 0063 5513 8560 788)
- Μετάδραση, Δράση για τη Μετανάστευση και την Ανάπτυξη (ALPHA BANK, IBAN: GR07 0140 1040 1040 0200 2024 081)
- Κιβωτός του Κόσμου (Εθνική Τράπεζα, IBAN: GR62 0110 1000 0000 1002 9610 242)
- Άρσις, Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων (ALPHA ΒΑΝΚ, IBAN: GR06 0140 1420 1420 0200 2008 979)
Το ΚΘΒΕ αποχαιρετά την Άλκη Ζέη
Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος εκφράζει τη βαθιά του θλίψη για την απώλεια της Άλκης Ζέη, μιας από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες των ελληνικών γραμμάτων, αγαπημένη συγγραφέα και πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό με πλήθος διακρίσεις, βραβεύσεις και μεταφράσεις. Έζησε μια μυθιστορηματική ζωή συνυφασμένη με τη νεότερη ελληνική ιστορία. Φυλακίστηκε, εξορίστηκε, πίστευε, ωστόσο, σε έναν καλύτερο κόσμο, για τον οποίο άξιζε να δώσει τη ζωή της. Η Άλκη Ζέη αφήνει πίσω της τεράστια παρακαταθήκη με το έργο της που το χαρακτηρίζει ο ιδιαίτερος τρόπος γραφής της, η κριτική της στάση, το χιούμορ και η διεισδυτική της ματιά στα γεγονότα που μεταφέρουν μέσα από την πένα της πανανθρώπινες αξίες από γενιά σε γενιά.
Με το ΚΘΒΕ συνεργάστηκε σε δύο παραγωγές:
• «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου», σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά (2018)
• «Ματίας ο πρώτος» του Γιάνους Κόρτσακ, σε διασκευή δική της, και σε σκηνοθεσία Ελένης Τριανταφυλλάκη (1998)
naftemporiki.gr
