Ρομπότ που έχουν αντίληψη του εαυτού τους συναντώνται εδώ και πάρα πολλά χρόνια στην επιστημονική φαντασία. Ερευνητές του Columbia University in the City of New York έφεραν τη ρομποτική ένα βήμα πιο κοντά σε αυτό, δημιουργώντας ένα ρομπότ το οποίο μπορεί να μαθαίνει τι είναι ξεκινώντας από το μηδέν.
Οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να φαντάζονται τους εαυτούς τους-να τοποθετούν τους εαυτούς τους σε μελλοντικά σενάρια, όπως πχ μια βόλτα στην παραλία μια καλοκαιρινή ημέρα. Επίσης, μπορούν να μαθαίνουν ενθυμούμενοι εμπειρίες του παρελθόντος, σκεπτόμενοι τι πήγε σωστά και τι πήγε λάθος. Ενώ οι άνθρωποι και τα ζώα αποκτούν και προσαρμόζουν την εικόνα του εαυτού τους με το πέρασμα του χρόνου, τα περισσότερα ρομπότ εξακολουθούν να μαθαίνουν χρησιμοποιώντας προσομοιώσεις που παρέχονται από ανθρώπους ή μέσω επίπονων διαδικασιών trial and error. Κοινώς, τα ρομπότ δεν έχουν μάθει να «κάνουν εικόνα» τους εαυτούς τους όπως οι άνθρωποι.
Ερευνητές του Columbia Engineering δημιούργησαν ένα ρομπότ το οποίο μπορεί να μαθαίνει τι ακριβώς είναι χωρίς να έχει πρότερη γνώση φυσικής, γεωμετρίας κ.α. Αρχικά δεν ξέρει εάν είναι πχ μια αράχνη, ένα φίδι ή ένα χέρι, καθώς δεν έχει στοιχεία για το σχήμα του. Μετά από μια περίοδο σύγχυσης και εντός διαστήματος μιας ημέρας εντατικών υπολογιστικών λειτουργιών, το ρομπότ αυτό δημιουργεί μια προσομοίωση του εαυτού του, την οποία χρησιμοποιεί εσωτερικά για να σκέφτεται και να προσαρμόζεται σε διαφορετικές καταστάσεις, να κάνει νέες δουλειές, να εντοπίζει και να επισκευάζει ζημιές στον εαυτό του κ.α.
Η σχετική έρευνα δημοσιεύτηκε στο Science Robotics. Σημειώνεται πως μέχρι τώρα τα ρομπότ λειτουργούσαν με βάση σαφή μοντέλα τους που είχαν δημιουργηθεί από ανθρώπους. «Ωστόσο, αν θέλουμε τα ρομπότ να γίνουν ανεξάρτητα, να προσαρμόζονται γρήγορα σε σενάρια που δεν έχουν προβλέψει οι δημιουργοί τους, τότε είναι απαραίτητο να μάθουν να απεικονίζουν τους εαυτούς τους» λέει ο Χοντ Λίψον, καθηγητής μηχανολογίας-μηχανικής και διευθυντής του Creative Machines lab, όπου έγινε η σχετική έρευνα. Ο ίδιος εκτιμά πως η ρομποτική και η τεχνητή νοημοσύνη παρέχουν ένα νέο «παράθυρο» στο αρχαίο ερώτημα της συνείδησης: «Φιλόσοφοι, ψυχολόγοι και γνωσιακοί επιστήμονες ασχολούνται με τη φύση της αυτεπίγνωσης για χιλιετίες, αλλά έχουμε σημειώσει μικρή πρόοδο… Τα ρομπότ τώρα μας αναγκάζουν να “μεταφράσουμε” ασαφείς έννοιες σε αλγορίθμους και μηχανισμούς».
Ωστόσο, όπως επισημαίνουν ο ίδιος και ο διδακτορικός φοιτητής Ρόμπερτ Κβιατκόβσκι, υπάρχουν ηθικά ζητήματα: «Η αυτεπίγνωση θα οδηγήσει σε πιο ανθεκτικά και προσαρμοστικά συστήματα, αλλά συνεπάγεται επίσης και κάποια απώλεια ελέγχου. Είναι μια ισχυρή τεχνολογία, αλλά θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται με προσοχή».
