Στη νέα φάση της επιθετικής εξωτερικής πολιτικής Ερντογάν αναφέρεται ανάλυση του περιοδικού Der Spiegel. Παίρνει αφορμή από την «πομπώδη» μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και την μουσουλμανική προσευχή την ημέρα της επετείου της υπογραφής της συνθήκης της Λωζάνης, για να δείξει ο Ερντογάν ότι «η κληρονομιά του Ατατούρκ έχει ξεπεραστεί» και ότι ο ίδιος «δεν αναγνωρίζει πλέον τα υπάρχοντα σύνορα». Δεύτερη αφορμή οι προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και το Καστελόριζο, «όπου μόνο μετά την παρέμβαση Μέρκελ, σύμφωνα με ΜΜΕ, απεφεύχθη μια ένοπλη σύρραξη». Σε αυτά προστίθενται η στάση της Τουρκίας στο συριακό και το λιβυκό μέτωπο.
Η ανάλυση εστιάζει στην πρόσληψη του νέο-οθωμανισμού από τον Ερντογάν, ξεκινώντας με μια αναφορά στον θεωρητικό θεμελιωτή του, τον πρώην πρωθυπουργό, υπΕξ και σύμβουλο του Ερντογάν Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος το 2001 δημοσίευσε το βιβλίο «Στρατηγικό Βάθος», στο οποίο εξέθετε τις απόψεις του για τη νέα τουρκική εξωτερική πολιτική. «Ο Νταβούτογλου οραματίστηκε την Τουρκία στο πλαίσιο της οθωμανικής παράδοσης ως ηγέτιδα από τη Βόρεια Αφρική ως τα Βαλκάνια. Αυτή η θέση έγινε δεκτή από τον νέο τότε ισλαμιστή πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν», αναφέρει το Spiegel, συμπληρώνοντας όμως ότι οι στενές σχέσεις των δύο ανδρών ανήκουν πλέον στο παρελθόν. «Ο Νταβούτογλου εγκατέλειψε το κυβερνών κόμμα AKP πέρυσι και ίδρυσε δικό του. Ωστόσο, το δόγμα του, ο νεο-οθωμανισμός, εφαρμόζεται σήμερα περισσότερο από ποτέ». Σε τι διαφέρει όμως το αρχικό δόγμα Νταβούτογλου από τη νέα προσέγγιση Ερντογάν;
Από το δόγμα Νταβούτογλου στον νέο τουρκικό ιμπεριαλισμό
Το Spiegel παρατηρεί: «Ο ιμπεριαλισμός του Νταβούτογλου είχε κυρίως θρησκευτικά κίνητρα. Ήθελε να καθιερώσει την Τουρκία ως ηγέτιδα των σουνιτών, έργο που απέτυχε άδοξα στα χρόνια που ακολούθησαν την Αραβική Άνοιξη. Ο Ερντογάν είναι επίσης ισλαμιστής. Αλλά αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία για τον ίδιο είναι η διεθνής παρουσία. Η ιδεολογία είναι δευτερεύουσας σημασίας. Ο τουρκικός νεο-οθωμανισμός του 2020 είναι επομένως διαφορετικός από τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του ΑΚΡ: πιο ρεαλιστικός, δεν κάνει διακρίσεις, είναι πιο απρόβλεπτος. Ο Ερντογάν κάνει ό,τι και ο Πούτιν. Πηγαίνει οπουδήποτε προκύπτει ευκαιρία: σχεδιάζει στρατιωτικές βάσεις στη Βόρεια Αφρική, χτίζει τζαμιά στα Βαλκάνια, καταλαμβάνει τμήματα της Συρίας. Η Άγκυρα εκμεταλλεύεται το κενό που δημιουργείται από την αποχώρηση των ΗΠΑ από την παγκόσμια πολιτική».
Η ανάλυση κλείνει με αναφορά στη στάση της Ευρώπης: «Ακόμη και μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες, οι Ευρωπαίοι δεν βρήκαν τρόπο να αντιμετωπίσουν σωστά τον ταραχοποιό από την Άγκυρα. Οι στενοί οικονομικοί δεσμοί με την Τουρκία θα τους παρείχαν μέσα για να σταματήσουν τον Ερντογάν. Στην ανάγκη η ΕΕ και η γερμανική κυβέρνηση θα μπορούσαν να ασκήσουν πίεση στην Τουρκία μέσω οικονομικών κυρώσεων. Αντ ‘αυτού, παρακολουθούν τις εξελίξεις με ένα μείγμα αδυναμίας και νευρικότητας, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος ενισχύει την επιρροή του – και συνεχίζει να αποσταθεροποιεί την περιοχή».
Αξιωματούχοι της Β. Ρηνανίας-Bεστφαλίας σε Αθήνα και Λέσβο
Στην επικείμενη επίσκεψη του πρωθυπουργού της Βόρειας Ρηνανίας-Bεστφαλίας Άρμιν Λάσετ (CDU) μαζί με τον υπ. Ενσωμάτωσης του κρατιδίου Γιόαχιμ Σταμπ από την ερχόμενη Κυριακή έως την Τετάρτη σε Αθήνα και Λέσβο αναφέρονται δημοσιεύματα του γερμανικού τύπου. Η ιστοσελίδα του γερμανικού δικτύου Redaktionsnetzwerk (RND) συνοψίζει τα βασικά σημεία του ταξιδιού: Πρώτον, η Γερμανία έχει υποδεχθεί το τελευταίο διάστημα δεκάδες προσφυγόπουλα από τα υπερπλήρη προσφυγικά κέντρα των ελληνικών νησιών, μεταξύ των οποίων κάποια έχουν έρθει στη Β. Ρηνανία- Bεστφαλία και δεύτερον o πρωθυπουργός του κρατιδίου Άρμιν Λάσετ θέλει να σχηματίσει προσωπική εικόνα για την κατάσταση. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, πριν μεταβούν στη Λέσβο Λάσετ και Σταμπ «έχουν προγραμματίσει πολιτικές συζητήσεις με την ελληνική κυβέρνηση στην Αθήνα». Όσο για τη Λέσβο, ο Λάσετ θα συνομιλήσει με οργανώσεις αρωγής που δραστηριοποιούνται εκεί. To δημοσίευμα αναφέρεται σε πληροφορίες του dpa, σύμφωνα με τις οποίες «σχεδιάζεται μεταξύ άλλων και επίσκεψη στο πρότυπο προσφυγικό κέντρο του Καρά Τεπέ. Εκεί οι συνθήκες είναι καλύτερες από ό,τι στο διαβόητο κέντρο της Μόριας. Σύμφωνα με πληροφορίες της τοπικής κυβέρνησης, ο Λάσετ αναμένεται να συναντηθεί και με αστυνομικούς από τη Β. Ρηνανία-Βεστφαλία, που βρίσκονται στην αποστολή της Frontex στην Ελλάδα».
O Γιόαχιμ Σταμπ από τους Φιλελευθέρους
Ενόψει της επίσκεψης, ο Γιόαχιμ Σταμπ παραχώρησε συνέντευξη στην Süddeutsche Zeitung. Σε ερώτηση σχετικά με το τι μπορεί να κάνει ένας Γερμανός τοπικός υπουργός για να αλλάξει κάτι στο προσφυγικό απαντά: «Για την ώρα μεταφέρουμε στη Β. Ρηνανία-Βεστφαλία 220 άτομα, κυρίως άρρωστα παιδιά με τους στενούς συγγενείς τους. Είμαστε διατεθειμένοι να δεχτούμε άλλους 280 ανθρώπους. Συνολικά δηλαδή 500 άτομα. Στην Ελλάδα θέλουμε να δούμε πώς μπορούμε να βοηθήσουμε επί τόπου με υλικοτεχνική τεχνογνωσία: καλύτερες συνθήκες διαμονής, καλύτερη παροχή νερού και υγιεινής. Προσφέρουμε επίσης στους Έλληνες ιδέες για πιο γρήγορες διαδικασίες ασύλου και επαναπροωθήσεις παράτυπα νεοαφιχθέντων στην Τουρκία. Αλλά φυσικά δεν μπορούμε να κάνουμε παράλληλη εξωτερική πολιτική». Σχετικά με την παρέμβαση Ζεεχόφερ στο Βερολίνο, ο οποίος βάζει φρένο στις επιπλέον υποδοχές προσφύγων επειδή το θέμα εμπίπτει στις αρμοδιότητες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, ο Σταμπ αναφέρει: «Ο Ζεεχόφερ επισήμως έχει δίκιο – η ομοσπονδιακή κυβέρνηση συντονίζει την προσφυγική πολιτική. Αυτός είναι που πρέπει να διαπραγματευτεί με την Ευρώπη (…) Ωστόσο εμείς ως κρατίδια μπορούμε να κάνουμε προτάσεις – και με μια επίσκεψη επί τόπου μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις ευάλωτες ομάδες που υποφέρουν πιο έντονα και χρήζουν βοήθειας».
Με αφορμή τη γερμανική προεδρία στην ΕΕ και τη διαχείριση του προσφυγικού αναφέρει: «Η Γερμανία δεν μπορεί να αντέξει μόνη της το βάρος. Αλλά μπορούμε να προχωρήσουμε δίνοντας ένα παράδειγμα ανθρωπισμού». Εκτιμά μάλιστα ότι «βάση για οποιαδήποτε βελτίωση αποτελεί η συμφωνία ΕΕ και Τουρκίας», υπογραμμίζει ότι «πρέπει να την κάνουμε να λειτουργήσει» και ότι «θα μπορούσε να είναι το πρότυπο και για άλλες παρόμοιες συμφωνίες με άλλες μεσογειακές χώρες. Για παράδειγμα, με την Τυνησία (…) ή το Μαρόκο». Τέλος για την επίσκεψη στην Ελλάδα αναφέρει: «Πρέπει να δώσουμε στην Ελλάδα περισσότερη υποστήριξη, τόσο από πλευράς διοίκησης όσο και υλικοτεχνικής υποστήριξης στα προσφυγικά κέντρα. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού θα μάθουμε περισσότερα για το τι χρειάζεται η Αθήνα – και μετά θα αποφασίσουμε.»
Νέες αφίξεις προσφυγόπουλων στη Γερμανία
Σύμφωνα με το γερμανικό υπ. Εσωτερικών, αναφέρει η γερμανική ραδιοφωνία DLF, την Παρασκευή προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο Σένεφελντ του Βερολίνου αεροσκάφος με 90 πρόσφυγες από προσφυγικά κέντρα των νησιών. «Στο αεροσκάφος επέβαιναν 22 άρρωστα προσφυγόπουλα με τους πλησιέστερους συγγενείς τους. Οι προσφυγικές οικογένειες θα διανεμηθούν σε οκτώ κρατίδια. Προέρχονται από το Αφγανιστάν, το Καμερούν, το Κονγκό, τη Σομαλία, τη Συρία, το Ιράκ και τα παλαιστινιακά εδάφη».
Εικότερα για το Βερολίνο η Berliner Morgenpost αναφέρει ότι υποδέχτηκε 5 οικογένεις με 18 άτομα, ενώ τον Αύγουστο αναμένονται άλλοι 11 πρόσφυγες. Η τοπική κυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών-Aριστεράς-Πρασίνων έχει την πρόθεση να δεχθεί περισσότερους πρόσφυγες από ό,τι είχε αρχικά προγραμματιστεί και για τον λόγο αυτό σχεδιάζει δικό της πρόγραμμα σε επίπεδο κρατιδίου. Όμως ο ομοσπονδιακός υπ. Εσωτερικών Χορστ Ζεεχόφερ δεν έδωσε την αναγκαία συγκατάθεση. Το γεγονός αυτό προκάλεσε ενόχληση στο Βερολίνο.»
Δήμητρα Κυρανούδη
