Η Τουρκία επιδιώκει με κάθε τίμημα την αγορά του ρωσικού συστήματος πυραυλικής άμυνας S-400, την ώρα που οι ΗΠΑ αντιδρούν και θέτουν τελεσίγραφο στην Άγκυρα, επισείοντας την απειλή κυρώσεων. Τι κρύβεται όμως πίσω από την τουρκική εμμονή;
Όπως αναφέρει η Deutsche Welle σε ανάλυσή της, οι προειδοποιήσεις του Αμερικανού προέδρου είναι σαφείς: η Τουρκία θα πρέπει να σταματήσει το deal για τους ρωσικούς πυραύλους και αντ΄αυτού να αγοράσει το αμερικανό σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας Patriot. Παράλληλα και ο Αμερικανός υπηρεσιακός υπουργός Άμυνας Πάτρικ Σάναχαν ενημέρωσε τον Τούρκο ομόλογό του Χουλουσί Ακάρ ότι οι ΗΠΑ δρομολογούν τον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα των μαχητικών F-35 από τα τέλη Ιουλίου. Ωστόσο δεν φαίνεται να ιδρώνει το αυτί της Τουρκίας. «Η Άγκυρα έχει συμφωνήσει με τη Μόσχα και δεν πρόκειται να υπαναχωρήσει», επανέλαβε ο πρόεδρος Ερντογάν στο τουρκικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Anadolu. Την ίδια αποφασιστικότητα δείχνει και ο Tούρκος υπουργός Άμυνας.
Τμήματα του συστήματος αναμένεται να παραληφθούν τον Ιούνιο, το αργότερο τον Ιούλιο, και μέχρι το φθινόπωρο θα είναι λειτουργικό.
Η αμερικανική διοίκηση φρόντισε να ασκήσει τεράστιες πιέσεις στην Τουρκία. Ακόμη και τελεσίγραφο φαίνεται να απέστειλε μέσω του CNBC ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο. Θα νόμιζε κανείς ότι με όλο αυτό το σκηνικό πιέσεων η τουρκική κυβέρνηση θα έκανε πίσω με το επιχείρημα ότι η χώρα βρίσκεται σε οικονομική και δημοσιονομική κρίση. Από τον περασμένο Αύγουστο μπορούσε κανείς να δει τις επιπτώσεις από την επιβολή αμερικανικών τιμωρητικών δασμών στον τουρκικό χάλυβα και αλουμίνιο, όταν τουρκικό δικαστήριο απέρριψε καταρχήν την απελευθέρωση του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον. Οικονομικοί αναλυτές θεωρούν ότι αυτές οι αμερικανικές κυρώσεις συνέβαλαν στην όξυνση της οικονομικής κρίσης.
Ο Ούλριχ Κιν από το Ινστιτούτο Ερευνών Ειρήνης και Πολιτικής Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου δείχνει ωστόσο κατανόηση στην σκληρή στάση της τουρκικής κυβέρνησης. «Υπάρχουν πολλά συμφέροντα που παίζουν ρόλο στην απόφαση για τους S-400, θα πρέπει να το εκλαμβάνουμε και ως μια κίνηση στη διπλωματική σκακιέρα» υποστηρίζει. «Καταρχήν η Ουάσιγκτον εκνεύρισε την Άγκυρα μην εκδίδοντας τον ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, στη συνέχεια οι ΗΠΑ συμμάχησαν στη Συρία και στο Ιράκ με κούρδους εθνοφύλακες, παρά το γεγονός ότι η Τουρκία τους είχε ανακηρύξει ‘τρομοκράτες’. Τώρα είναι η σειρά της Ουάσιγκτον να πάρει εκδίκηση και να στείλει το μήνυμα ότι παρά το ότι η Τουρκία είναι γεωπολιτικά ισχυρή χώρα – γέφυρα, είναι σε θέση να διαφυλάξει και τα δικά της συμφέροντα. Ο Γερμανός εμπειρογνώμων θεωρεί ότι το deal με τους Ρώσους έχει και με στρατιωτικούς όρους νόημα. «Το σύστημα θα εγκατασταθεί εκεί όπου η κατάσταση ασφάλειας είναι επικίνδυνη και επικρατεί ανασφάλεια, στα νότια σύνορα της Τουρκίας», υπογραμμίζει.
«Βέβαια κανένα από τα κράτη της περιοχής δεν αναμένεται να επιτεθεί κατά μια άλλης χώρας. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι και το ότι η Τουρκία δια των πυραύλων S-400 αποκτά πρόσβαση στην στρατιωτική τεχνολογία, εκπαιδεύει το προσωπικό της, αποκτά άδειες και δεν αποκλείεται κάποτε να είναι σε θέση να κατασκευάσει το δικό της σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας» προσθέτει.
Όπως σημειώνει ακόμη τα επιχειρήματα της τουρκικής πλευράς είναι και οικονομικής υφής. Όπως είπε πρόσφατα ο πρόεδρος Ερντογάν η Τουρκία θα αγοράσει Patriot, όταν εξασφαλιστούν από τις ΗΠΑ οι ίδιοι θετικοί όροι παράδοσης, όπως από τη Ρωσία. Το ρωσικό σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας είναι επίσης πιο οικονομικό από ότι το αμερικανικό, ενώ το ρωσικό είναι πιο σύγχρονο και άκρως αποτελεσματικό.
Το δίλημμα της Τουρκίας
Βέβαια, υπάρχουν κι άλλες παράμετροι στη διένεξη. Οι ΗΠΑ και τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ έχουν μεγάλους ενδοιασμούς στον τομέα ασφάλειας σε σχέση με την αγορά από τη Ρωσία. Πρώτον, η ρωσική στρατιωτική τεχνολογία είναι ασύμβατη με τα νατοϊκά συστήματα, και δεύτερον, υπάρχει ο φόβος ότι η Ρωσία μέσω της τεχνικής ραντάρ των S-400 θα έχει τη δυνατότητα πρόσβασης σε μυστικές πληροφορίες σε σχέση με τα λεγόμενα αόρατα μαχητικά αεροσκάφη F-35.
Έτσι η Τουρκία βρίσκεται σε μεγάλο δίλημμα. Εάν υποχωρήσει και παρακάμψει τους τιμωρητικούς δασμούς, θα εξοργίσει τη ρωσική ηγεσία, η οποία ενδέχεται να επιβάλει οικονομικές κρυώσεις, όπως έχει ήδη γίνει το 2015, όταν ρωσικό μαχητικό κατερρίφθη στον τουρκικό εναέριο χώρο. Τελικά, όποια απόφαση κι αν πάρει ο Ερντογάν, θα εξοργίσει μια από τις δύο υπερδυνάμεις, καταλήγει η ανάλυση της Deutsche Welle.
