Την υποχρηματοδότηση, την υποστελέχωση, τα χαμηλά ποσοστά αποφοίτησης και τον αριθμό εισακτέων κατ’ έτος στα τμήματα του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), ο οποίος μεγαλώνει δυσανάλογα όταν προστίθενται και οι μετεγγραφές επισημαίνει ως τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει το ΕΚΠΑ.
Η Έκθεση Αυτοαξιολόγησης του Ιδρύματος που δίνεται σήμερα στη δημοσιότητα και περιλαμβάνει επίσης συμπεράσματα και εκτιμήσεις από τα πορίσματα των εξωτερικών αξιολογήσεων των Τμημάτων του, καταγράφει την πορεία του ΕΚΠΑ από το ακαδημαϊκό έτος 2009-2010 έως το ακαδημαϊκό έτος 2013-2014.
Το αρχαιότερο Πανεπιστήμιο της χώρας – ιδρύθηκε με το Β.Δ. της 22ας Απριλίου 1837 με την επωνυμία «Πανεπιστήμιον του Όθωνος» – είχε το ακαδημαϊκό έτος 2013-2014: 1.923 μέλη ΔΕΠ/ΕΠ (3.000 μέλη ΔΕΠ/ΕΠ το 2009-2010), 761 διοικητικούς υπαλλήλους (1.362 το 2009-2010), 40.972 προπτυχιακούς φοιτητές σε κανονικά έτη φοίτησης (40.652 το 2009- 2010) και 103.972 εγγεγραμμένους φοιτητές (98.837 το 2009-2010).
Οικονομική πορεία
Αναφορικά με την οικονομική πορεία του Ιδρύματος, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών του ΕΚΠΑ, την περίοδο 2009 – 2013 η μείωση του συνολικού προϋπολογισμού (τακτικός και δημόσιες επενδύσεις) άγγιξε το 52% (από 77.582.062,26 ευρώ το 2009, σε 37.512.589,8 ευρώ το 2013).
Η μείωση μεταξύ των ετών 2013-2014 είναι ακόμη μεγαλύτερη -ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε 14 εκατ ευρώ-, για το 2014-2015 η αρχική πρόβλεψη ήταν για 11 εκατ ευρώ, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες για το τρέχον ακαδημαϊκό θα είναι 10 εκατ ευρώ.
Υπολογίζεται ότι μόνο οι δαπάνες για πληρωμή των υπηρεσιών ΔΕΚΟ του Ιδρύματος αγγίζουν ετησίως τα 9 εκατομμύρια ευρώ, κάτι που σύμφωνα με τις αρχές του Πανεπιστημίου, υπογραμμίζει «το έντονο πρόβλημα βιωσιμότητας και την αδυναμία λειτουργίας του ιδρύματος στο προσεχές χρονικό διάστημα».
Φοιτητές
Σύμφωνα με τα στοιχεία, το έτος 2012 – 2013 οι ενεργοί φοιτητές ήταν το 38% του συνόλου των εγγεγραμμένων φοιτητών στο ΕΚΠΑ. Το αντίστοιχο ποσοστό για το έτος 2008 – 2009 ήταν 42,3%.
Στα περισσότερα τμήματα υπάρχει το πρόβλημα της μη έγκαιρης ολοκλήρωσης των σπουδών και των χαμηλών ποσοστών αποφοίτησης, κάτι που αποδίδεται κυρίως στο μεγάλο αριθμό φοιτητών με ελάχιστα προσόντα που εισάγονται στο Πανεπιστήμιο λόγω της διαδικασίας των Πανελλαδικών Εξετάσεων, ιδιαίτερα στα τμήματα ξένων γλωσσών, καθώς και στην οικονομική κρίση.
Τα τελευταία πέντε χρόνια πολλοί από τους φοιτητές εγκαταλείπουν τις σπουδές τους για να εργαστούν ή υποαπασχολούνται σε εργασίες άσχετες με τις σπουδές τους και επιλέγουν να μην παραστούν σε εξεταστικές λόγω του κόστους διαμονής και μετακινήσεων.
Όπως υπογραμμίζεται από την εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση, υπάρχει μη επαρκής στελέχωση των Τμημάτων του ΕΚΠΑ σε ακαδημαϊκό προσωπικό, πρόβλημα που έχει ενταθεί σε «ανησυχητικό βαθμό» την τελευταία τετραετία λόγω των συνταξιοδοτήσεων του προσωπικού και της μη αναπλήρωσής του.
Εκτιμάται ότι το 2016 θα έχει αποχωρήσει το 20% του αριθμού των Μελών ΔΕΠ του ΕΚΠΑ (με έτος αναφοράς το 2010).
Στελέχωση
Παράλληλα, η στελέχωση του Ιδρύματος σε διοικητικό προσωπικό έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και ειδικά στο έτος 2013-2014, γίνεται λόγος για «αποψίλωση» του διοικητικού προσωπικού του Πανεπιστημίου ως αποτέλεσμα του νόμου για τη διαθεσιμότητα του προσωπικού.
Η αναλογία φοιτητών προς διοικητικό προσωπικό είναι 50 φοιτητές προς ένα διοικητικό υπάλληλο στο ΕΚΠΑ. Ο αντίστοιχος μέσος όρος των Ελληνικών Πανεπιστημίων είναι 30:1. Τα Βρετανικά Ιδρύματα καταγράφουν, κατά μέσο όρο, χαμηλότερη αναλογία φοιτητών προς διοικητικό προσωπικό, της τάξης του 12,5, ενώ στις ΗΠΑ δεν ξεπερνά τους 11 φοιτητές ανά υπάλληλο.
Αναφορικά με την αξιολόγηση των Προγραμμάτων Προπτυχιακών Σπουδών, των Μεταπτυχιακών και των Διδακτορικών γίνεται λόγος για θετική εικόνα. Υπογραμμίζονται όμως, οι συνέπειες από τα προβλήματα της περιορισμένης χρηματοδότησης , των περιορισμένων υποδομών και των πολυπληθών ακροατηρίων.
Στην έκθεση, τονίζεται ότι η διάρθρωση των Προγραμμάτων Σπουδών στο Ίδρυμα ακολουθεί το Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς και Συγκέντρωσης Πιστωτικών Μονάδων (ECTS).
«Όλα τα Τμήματα του Ιδρύματος παρέχουν πτυχία ή/και μεταπτυχιακά διπλώματα, τα οποία αντιστοιχούν στο 6ο, 7ο και 8ο επίπεδο του Εθνικού και Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων. Είναι δε αναγνωρισμένα διεθνώς και κάνουν τους αποφοίτους τους αποδεκτούς σε μεταπτυχιακά και διδακτορικά προγράμματα σπουδών σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης η εισαγωγή των ECTS τόσο στις προπτυχιακές όσο και τις μεταπτυχιακές σπουδές διευκολύνει την αντιστοίχισή του με αντίστοιχες σπουδές άλλων Πανεπιστημίων, αλλά και τη μετακίνηση φοιτητών από και προς τα Τμήματα μέσω του Προγράμματος ERASMUS. Το πρόγραμμα σπουδών προσφέρει τις απαραίτητες Ευρωπαϊκές Διδακτικές Μονάδες (ECTS) των αντίστοιχων πτυχίων των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Το Πανεπιστήμιο Αθηνών συμμετέχει ως μέλος σε 7 σημαντικούς διεθνείς Οργανισμούς, Ενώσεις και Δίκτυα Πανεπιστημίων. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία για το ERASMUS για το ακαδημαϊκό έτος 2012-13, το ΕΚΠΑ συμπεριλαμβάνεται στα «100 κορυφαία εκπαιδευτικά ιδρύματα που στέλνουν σπουδαστές Erasmus» (κατέχει την 48η θέση) μεταξύ 2.673 Ευρωπαϊκών Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Κώστα Μπουραζέλη, αναπληρωτή Πρύτανη ΕΚΠΑ, «η Διοίκηση του Ιδρύματος εργάζεται στην κατεύθυνση επίλυσης των προβλημάτων που αντιμετωπίζει το ΕΚΠΑ σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας. Το ασφυκτικό όμως πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται η ελληνική οικονομία δεν επιτρέπει τον σχεδιασμό ενός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος για την επίλυση των προβλημάτων αυτών».
Χαρακτηρίζει αφενός «ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση τη σύνταξη και την επίσημη έγκριση από την Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΔΙΠ) της πρώτης Έκθεσης Αυτοαξιολόγησης του ΕΚΠΑ», αφετέρου προσθέτει «από κει και πέρα και οι γίγαντες για να προχωρήσουν χρειάζονται τόνωση, αλλιώς καταρρέουν, με κατά περίπτωση πολλαπλές συνέπειες, θετικές ή αρνητικές».
Η έκθεση παρουσιάζεται σε ενημερωτική εκδήλωση που διοργανώνει η Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας (ΜΟ.ΔΙ.Π) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και πραγματοποιείται απόψε στις 19.00 στο Αμφιθέατρο «Ι. Δρακόπουλος» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημίου 30 Αθήνα.
