Από την έντυπη έκδοση
Του Ιωάννη Παπαδόπουλου,
Αναπληρωτή Καθηγητή στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Είναι τελικό: Το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) θα συμμετάσχει στις επερχόμενες ευρωεκλογές. Η κυβέρνηση Μέι ανακοίνωσε ότι δεν υπάρχει αρκετός χρόνος για να αποπειραθεί εκ νέου την ψήφιση της Συμφωνίας Αποχώρησης του Η.Β. από την Ε.Ε., οπότε οι Βρετανοί θα κληθούν στις κάλπες στις 23 Μαΐου για να εκλέξουν 73 ευρωβουλευτές.
Έτσι, η Ολομέλεια του Σώματος θα αποτελείται και πάλι από 751 ευρωβουλευτές. Χάριν αστεϊσμού, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το Brexit δείχνει να έχει χάσει κάπως την ικμάδα του αυτές τις μέρες, καθώς οι Βρετανοί θα συμμετάσχουν στις ευρωεκλογές και αγγλικές ομάδες θα παίξουν στον τελικό του φετινού Champions League. Πιο σοβαρά, η συμμετοχή των Βρετανών στις ευρωεκλογές φέρει μία σειρά από σοβαρές πρακτικές συνέπειες, τις οποίες θα ήταν σκόπιμο να εξετάσουμε συνοπτικά εδώ.
Μετά τις εκλογές, η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα συγκροτηθεί σε σώμα και θα συνεδριάσει στο Στρασβούργο για πρώτη φορά στις 2 Ιουλίου. Μέχρι τότε, όλοι οι άμεσα εκλεγμένοι αντιπρόσωποι των Ευρωπαίων θα έχουν επιλέξει, μέσω του πολιτικού τους κόμματος, την ευρωπαϊκή πολιτική ομάδα στην οποία θα εγγραφούν. Κάθε ευρωβουλευτής δεν μπορεί να εγγραφεί παρά μόνο σε μία ευρωπαϊκή πολιτική ομάδα, ήτοι στην κοινοβουλευτική ομάδα ενός ευρωπαϊκού πολιτικού κόμματος, ανάλογα με τη γενική πολιτική του τοποθέτηση και όχι ανάλογα με την εθνικότητά του.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα επιμετρηθεί η δύναμη σε έδρες της κάθε ευρωπαϊκής πολιτικής ομάδας. Το μέγεθος της κάθε πολιτικής ομάδας θα καθορίσει ασφαλώς τον γενικό συσχετισμό πολιτικής ισχύος, συνεπώς και τις συμμαχίες που θα σχηματισθούν προκειμένου να προκύπτουν οι απαραίτητες πλειοψηφίες στις ψηφοφορίες. Θα καθορίσει όμως και το κλειδί της κατανομής των διαφόρων θέσεων ευθύνης στο Κοινοβούλιο μεταξύ των πολιτικών ομάδων, ιδίως τη θέση του προέδρου και αυτές των αντιπροέδρων, τις θέσεις του προεδρείου, το οποίο διοικεί το Κοινοβούλιο, τις θέσεις των προέδρων των Κοινοβουλευτικών Επιτροπών, όπου εκτυλίσσεται το μεγαλύτερο μέρος της κοινοβουλευτικής εργασίας, και κατόπιν τον αριθμό των εισηγητών (rapporteurs) για τις κοινοβουλευτικές εκθέσεις επί των προτάσεων νομοθεσίας και των κειμένων ιδίας πρωτοβουλίας του Κοινοβουλίου. Από τη δύναμη της κάθε πολιτικής ομάδας θα εξαρτηθεί επίσης ο χρόνος ομιλίας στις συνεδριάσεις της Ολομέλειας που γίνονται μία φορά τον μήνα, καθώς και -διόλου αμελητέο- το ύψος της χρηματοδότησης των ευρωβουλευτών για τη συγκρότηση γραφείου και εν γένει την τεχνική και διοικητική υποστήριξη των εργασιών τους.
Οι άτυχοι ευρωβουλευτές, οι οποίοι δεν θα κατορθώσουν να εγγραφούν σε καμία πολιτική ομάδα λόγω έλλειψης του απαραίτητου ελάχιστου αριθμού χωρών και μελών, θα παραμείνουν «μη εγγεγραμμένοι» και δεν θα έχουν πρακτικά καμία πιθανότητα να αναλάβουν κάποια κοινοβουλευτική έκθεση και γενικότερα, δεν θα διαθέτουν σοβαρά μέσα για την άσκηση πολιτικής. Αυτό είχε συμβεί το 2014 με τους τρεις ευρωβουλευτές της Χρυσής Αυγής (οι οποίοι προσφάτως παραιτήθηκαν και από το κόμμα τους).
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το νεοσύστατο μονοθεματικό κόμμα Brexit Party του Nigel Farage θα βγει μάλλον πρώτο σε αριθμό ψήφων και πιθανότατα εδρών στο Η.Β., καθώς θα συσπειρώσει το σύνολο σχεδόν των ψηφοφόρων υπέρ του Leave, ενώ τα υπόλοιπα κόμματα, ιδίως τα δύο μεγαλύτερα, το Συντηρητικό και το Εργατικό Κόμμα, παρουσιάζονται διασπασμένα και αδύναμα (κυρίως οι Συντηρητικοί), λόγω της επαμφοτερίζουσας και μικροπολιτικής τους στάσης απέναντι στο αίτημα για δεύτερο δημοψήφισμα για την αναχαίτιση του Brexit. Το 2014-2019, τα στρατεύματα του Farage υπήρξαν καθοριστικά για τη συγκρότηση μίας εκ των εθνικιστικών-ακροδεξιών πολιτικών ομάδων, αυτής της Ευρώπης της Ελευθερίας και της Άμεσης Δημοκρατίας.
Το ίδιο πιθανότατα θα συμβεί και φέτος. Επιπλέον, η παραπάνω από πιθανή αποχώρηση του ουγγρικού κυβερνώντος κόμματος Fidesz του Victor Orban από το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (EPP) και η συμμετοχή των Βρετανών Εργατικών στους κεντροαριστερούς Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D) θα επηρεάσουν σημαντικά τον μεταξύ τους συσχετισμό ισχύος. Επιπλέον, η κατάληψη κάποιων θέσεων ευθύνης από Βρετανούς ευρωβουλευτές φέρει μία απροσδιοριστία: Τι θα γίνει μετά την πιθανή απόσυρση αυτών των ευρωβουλευτών, σε περίπτωση που τελικά το Brexit ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος της παράτασης που έχει δοθεί έως τις 31 Οκτωβρίου; Οι θέσεις αυτές θα χρειαστεί να κατανεμηθούν εκ νέου, με κίνδυνο να χαθούν από τις πολιτικές ομάδες που τις κατείχαν.
Η σημαντικότερη πρακτική συνέπεια όμως της (προσωρινής;) εκλογής Βρετανών ευρωβουλευτών είναι η επιλογή του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτός θα εξαρτηθεί από το ποια πολιτική ομάδα θα διαθέτει τις περισσότερες έδρες (σύστημα των Spitzenkandidaten), όπως είχε γίνει το 2014, ή εφόσον δεν εφαρμοστεί ξανά αυτό το σύστημα, σίγουρα από το άθροισμα εδρών που θα του εξασφαλίσει την απαραίτητη ψήφο εμπιστοσύνης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Ωστόσο, ακόμα και αν οι Βρετανοί αποχωρήσουν από την Ε.Ε. σε λίγους μήνες, η ψήφος τους θα είναι καθοριστική, καθώς ο πρόεδρος της Επιτροπής και, κατά συνέπεια, ο πολιτικός προσανατολισμός της Ε.Ε. θα παραμείνει καθ’ όλη τη διάρκεια της πενταετούς θητείας των θεσμικών οργάνων. Αυτό το ισχυρό αποτύπωμα του Η.Β. στη ζωή των ευρωπαϊκών θεσμών είναι πολύ πιθανόν να βαρύνει ανεπαισθήτως, που θα ‘λεγε και ο ποιητής, υπέρ της ολίσθησης του Η.Β. σε μια κατάσταση (προσωρινά) μόνιμης παραμονής στην Ε.Ε.
