Από την έντυπη έκδοση
Της Έφης Τριήρη
[email protected]
Σίγουρα η πανδημία έφερε αλλεπάλληλα δεινά στις οικονομίες και στους ανθρώπους της, όμως ταυτόχρονα έβαλε τους σπόρους για κάποιες αλλαγές που μακροπρόθεσμα ίσως να φέρουν οφέλη. Μία από αυτές η καταιγιστική επαναφορά της ιδέας των ενώσεων των εργαζομένων, καθώς μέσα στην πανδημία πολλά άτομα, ειδικά οι νέοι, συνειδητοποίησαν πόσο ευάλωτοι είναι απέναντι στους εργοδότες.
Ξαφνικά ήρθαν στο προσκήνιο θέματα που αφορούν τα δικαιώματα των εργαζομένων επιταχύνοντας το κίνημα αναζωπύρωσής τους που δημιουργείται αργά, αλλά σταθερά τα τελευταία χρόνια. Η διαφορά σήμερα είναι ότι και άλλες ομάδες εργαζομένων, μεταξύ των οποίων αυτοί της gig οικονομίας, έγιναν απαραίτητοι στη διάρκεια της πανδημίας, φέρνοντας στην επιφάνεια τις μεγάλες ανισότητες και την ευάλωτη κατάστασή τους – όπως μη ασφαλείς συνθήκες εργασίας, χαμηλοί μισθοί και έλλειψη πρόσβασης στη δημόσια υγεία.
Ήρθε η στιγμή λοιπόν που τα θέματα αυτά δεν μπορούν πλέον να αγνοηθούν. Από το 1985 το ποσοστό συνασπισμού των εργαζομένων σε σωματεία έχει περιοριστεί κατά το ήμισυ στις χώρες-μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ενώ η κάλυψη των εργαζομένων με συλλογικές συμβάσεις σε εθνικό επίπεδο, σε κλάδους ή σε μεμονωμένες επιχειρήσεις έχει μειωθεί κατά ένα τρίτο.
Στην Ελλάδα η τάση εδώ και παραπάνω από μία δεκαετία είναι να υπογράφονται συμβάσεις μικρής διάρκειας με μικρότερες μειώσεις ή πάγωμα μισθών και αύξηση του ωραρίου εργασίας. Και κάπως έτσι φθάσαμε στη γενιά των 500 ευρώ και κάτι. Μπορεί αυτό να αλλάξει; Υπάρχουν κάποιοι λόγοι αισιοδοξίας. Στη Βρετανία, όταν ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον κάλεσε τους εργαζομένους να επιστρέψουν στην εργασία τους μετά το πρώτο lockdown, η ιστοσελίδα που βοηθά τα άτομα να συνασπιστούν σε ένωση εργαζομένων είχε τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στα χρονικά της. Η πλατφόρμα για την εκστρατεία των εργαζομένων Organize μετρά σήμερα περισσότερα από ένα εκατομμύριο μέλη συγκριτικά με τα λιγότερα από 100.000 που είχε τέτοιο καιρό πέρυσι. Στις ΗΠΑ, ο Τζο Μπάιντεν δεσμεύθηκε ότι θα είναι ο πλέον ένθερμος για την υποστήριξη των εργατικών ενώσεων πρόεδρος στα χρονικά των ΗΠΑ.
Ο ΟΟΣΑ υποστηρίζει ότι οι συλλογικές συμβάσεις θα πρέπει να ενεργοποιηθούν ξανά για να βοηθήσουν εργαζομένους και επιχειρήσεις να κάνουν τη μετάβαση στη νέα εποχή της αυτοματοποίησης και της ηλεκτρονικής εποπτείας. Το ερώτημα είναι εάν οι ενώσεις των εργαζομένων είναι έτοιμες για την αλλαγή αυτή. Γιατί ενώ κάποια σωματεία, όπως το IG Metall της Γερμανίας, καθίστανται πιο ευέλικτα, άλλα δυστυχώς παραμένουν εγκλωβισμένα σε δομές και εργασιακές κουλτούρες του παρελθόντος.
Η επερχόμενη ανάκαμψη και η μεγαλύτερη χαλαρότητα ως προς τις δημοσιονομικές πολιτικές δίδει μία άνευ προηγουμένου ευκαιρία στους εργαζομένους να ξαναφτιάξουν αυτά που αποδομήθηκαν με τα μνημόνια, με νέες δεσμεύσεις και ισχυρό δίχτυ ασφαλείας.
