Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]
Το 1912, όταν ήταν 21 ετών, ο Έγκον Σίλε συνελήφθη για την απαγωγή και τον βιασμό ενός 13χρονου κοριτσιού. Αργότερα αθωώθηκε και για τις δύο κατηγορίες, αλλά πέρασε 24 ημέρες στη φυλακή και τελικά κρίθηκε ένοχος για «ανηθικότητα», επειδή το κορίτσι είχε δει κάποια από τα γυμνά έργα στο στούντιό του.
Στα τέλη του 2018, μουσείο της Βοστόνης, που φιλοξένησε έκθεση για τον Αυστριακό ζωγράφο, φρόντισε να συνοδεύει τα έργα του με ετικέτες που αναφέρονταν στις κατηγορίες εναντίον του, αν και κατέπεσαν ως αβάσιμες.
Η ιστορία είναι τόσο παλιά όσο και η Τέχνη. Άλλο οι χυμοί και οι ηδονές του έργου και άλλο η προσωπικότητα του καλλιτέχνη; Το δημιούργημα δίνει συγχωροχάρτι στους «πεπλανημένους», τους άθλιους, τους χυδαίους ή τους ακραίους, τους προκλητικούς ή τους εμπρηστικούς στις θέσεις τους, όπως ο συγγραφέας Λουί Φερντινάν Σελίν;
Δεκάδες ραδιοφωνικοί σταθμοί σε όλο τον κόσμο έχουν αφαιρέσει τραγούδια του Μάικλ Τζάκσον από τις λίστες τους μετά τις καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση δύο παιδιών από τον μουσικό θρύλο στο ντοκιμαντέρ «Leaving Neverland», που προβλήθηκε την Κυριακή. Το BBC Radio 2, πάντως, υποστήριξε ότι δεν έχει λάβει τέτοια απόφαση, απλώς προβάλλει σύγχρονες κυκλοφορίες. Δεν ξέρω πόσους έπεισαν οι δικαιολογίες, μα το «μπλόκο» ξανανοίγει απορίες. Ο κόσμος μπορεί να ακούει πλέον τα τραγούδια του με τον ίδιον τρόπο; Για τους θαυμαστές του δεν τίθεται θέμα, η «ενοχή» του νεκρού είναι ψέμα.
Αν διασχίσουμε την επιφάνεια και τα μεσαία βάθη, μετά τη βαθιά και δύσκολη κάθοδο στο σκοτεινιασμένο μέρος, τίθεται το άλλο ερώτημα περί απαγόρευσης της τέχνης όσων κινήθηκαν στα άκρα ή είχαν οριακές συμπεριφορές ή διέπραξαν εγκλήματα.
Κανείς δεν μπορεί να υπερασπιστεί αποκρουστικές πράξεις. Είναι αναφαίρετο δικαίωμά μας να κρίνουμε και να κατακρίνουμε απόψεις, γιατί θεωρούμε ότι μπορεί ο καλλιτέχνης να επηρεάσει γεγονότα. Ευνόητη η αγανάκτηση και οι αντιδράσεις για τις γκρίζες δράσεις, πόσο μάλλον όταν εμπλέκονται παιδιά.
Αλλά ο θεατής ή ο ακροατής δεν είναι παιδί. Μπορεί να αποφασίσει τι θα δει και τι θα ακούσει από τον άνθρωπο που βάδιζε μες στην ομίχλη. Ο καλλιτέχνης αποκαλύπτει και αποκαλύπτεται. Ευτυχώς, όχι μόνο μέσω του έργου του.
