Από την έντυπη έκδοση
Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη
[email protected]
Kατευθυνόμενη ενημέρωση, παραπληροφόρηση, φήμες, χαλκευμένες ιστορίες, fake news, hoaxes, κιτρινισμός δεν είναι καινούργιοι μύκητες της ενημέρωσης. Προηγούμενες γενιές βρέθηκαν στο σημείο που είμαστε σήμερα. Ναι, ξέρω δεν είχαν κοινωνικά δίκτυα για να πιαστούν στων ψευδών ειδήσεων τα δίχτυα, αλλά οι νέες τεχνολογίες δεν είναι μόνο αγωγοί της ασθένειας, δημιουργούν και θεραπεία.
Βρετανοί και Αμερικανοί επιστήμονες, με επικεφαλής τον κοινωνικό ψυχολόγο δρα Σάντερ βαν ντερ Λίντεν, εισηγούνται να εκτίθενται οι άνθρωποι εκ των προτέρων σε μια μικρή δόση παραπληροφόρησης (όπως το εμβόλιο), που στη συνέχεια θα μπορούσε να εξουδετερώσει τον κύριο όγκο των ψεμάτων.
«Η παραπληροφόρηση μπορεί να γίνεται κολλητική, να εξαπλώνεται και να αναπαράγεται όπως ένας ιός. Η ιδέα μας είναι να παρέχουμε μια τέτοια γνωστική γκάμα απόψεων, που θα βοηθά τους ανθρώπους να χτίζουν αντιστάσεις απέναντι στην παραπληροφόρηση, έτσι ώστε την επόμενη φορά που οι άνθρωποι πέσουν πάνω της να είναι λιγότερο ευάλωτοι σε αυτήν» δήλωσε ο Λίντεν.
Πέραν τούτου, όμως, η φύση της μάχης για την αλήθεια δεν αλλάζει. Η μάχη αυτή έχει δοθεί πολλές φορές. Με τον ίδιο τρόπο. «Θυμάστε να σκέφτεστε;» ρώτησε ο πρώην αρχιεπίσκοπος της Αγγλίας Ρόουαν Γουίλιαμς, σε μια σύσκεψη μερικές μέρες μετά το Brexit.
Αλλά ακόμη κι αν η απουσία σκέψης είναι μεταδοτική, όπως εκεί, έρχεται η βάναυση διάψευση από την πραγματικότητα και αποκαθίσταται η λογική, λένε μερικοί. «Αυτοί που ανησυχούν ότι ο Λευκός Οίκος του Τραμπ ή το Κρεμλίνο του Βλαντιμίρ Πούτιν ή το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα του Σι Τζιπίνγκ, μπορεί να επιτύχουν στη δημιουργία μιας νέας πολιτικής πραγματικότητας στην οποία το ψέμα θα θριαμβεύει έναντι της αλήθειας, μπορούν να βρουν ανακούφιση στην ιστορία του 20ού αιώνα». Ο Γκίντεον Ράχμαν από τις σελίδες των «F.T.» στέλνει μήνυμα για των fake news το χαμένο χαρτί. «Στο τέλος η αλήθεια θα αποκαλυφθεί». Στο τέλος; Αφού ο καταναλωτής ψευδών ειδήσεων θα έχει ψηφίσει και μέσα από αυτές διαδικασίες θα έχει δρομολογήσει;
«Στο τέλος η αλήθεια θα αποκαλυφθεί». Το θέμα είναι αν θα γίνει και πιστευτή. Διότι, «αν όλοι και πάντα σου λένε ψέματα, η συνέπεια δεν είναι ότι εσύ πιστεύεις τα ψέματά τους, αλλά ότι κανείς δεν πιστεύει πια τίποτα και κανέναν». Κοινοτοπία; Η Χάνα Άρεντ μένει στην ουσία.
