Από την έντυπη έκδοση
Του Λάμπρου Καραγεώργου
[email protected]
Σημαντικές αλλαγές στο παραδοσιακό μοντέλο της ελληνικής πλοιοκτησίας μπορεί να επιφέρει η κρίση που πλήττει τη ναυτιλία σε συνδυασμό με την έλλειψη χρηματοδότησης και την επίθεση που δέχεται το φορολογικό μοντέλο της ελληνόκτητης ναυτιλίας.
Στην εκτίμηση αυτή καταλήγει η εταιρεία ερευνών και αναλύσεων Petrofin του κ. Ted Πετρόπουλου, η οποία έδωσε χθες στη δημοσιότητα την ετήσια έρευνά της για τη χρηματοδότηση της ελληνόκτητης ναυτιλίας.
Σύμφωνα με την Petrofin, το συνολικό δανειακό χαρτοφυλάκιο της ελληνόκτητης ναυτιλίας έχει μειωθεί 2,04% το 2015 σε σύγκριση με το 2014, συνεχίζοντας την τάση συρρίκνωσης που ξεκίνησε από το 2009. Το συνολικό ύψος των δανείων εκταμιευμένων όπως και δεσμευμένων αλλά μη εκταμιευμένων ανήλθε στις 31/12/2015 στα 62,711 δισ. δολ. έναντι 64,019 δισ. δολ. το 2014.
Ειδικά τα εκταμιευμένα δάνεια μειώθηκαν 3,25%, ενώ τα δεσμευμένα αυξήθηκαν 9,6% λόγω κυρίως της σημαντικής δραστηριότητας που επιδεικνύουν οι Έλληνες εφοπλιστές στις αγορές πλοίων και αυξημένου βιβλίου παραγγελιών.
Η Petrofin επισημαίνει ακόμη ότι η χρονιά που πέρασε αλλά και η τρέχουσα είναι μια «τραυματική εμπειρία» για τις τράπεζες λόγω της κρίσης στο ξηρό χύδην φορτίο, αλλά και τις δραστηριότητες θαλάσσιων γεωτρήσεων υδρογονανθράκων. Πολλοί πελάτες των τραπεζών παρουσίασαν αρνητικές ταμειακές ροές, πληρωμές δανείων σταμάτησαν, ενώ οι αξίες των πλοίων βυθίστηκαν δημιουργώντας τεράστιες ελλείψεις ασφάλειας στα δανειακά χαρτοφυλάκια των τραπεζών. Ο αριθμός των επισφαλών δανείων έχει αυξηθεί σημαντικά και οι τράπεζες αναγκάστηκαν να λάβουν δύσκολες αποφάσεις, εγκαταλείποντας τη συμφιλιωτική προσέγγιση των αναδιαρθρώσεων δανείων, καλώντας τους πλοιοκτήτες να πουλήσουν αμέσως τα πλοία τους προκειμένου να αποπληρωθούν δάνεια. Υπό τις παραπάνω συνθήκες, δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι ο όγκος των δανείων μειώθηκε μόλις 2,04%, στη διάρκεια του έτους. H εταιρεία εκτιμά ότι η πτώση θα συνεχιστεί και ίσως επιταχυνθεί το 2016, καθώς οι τράπεζες υιοθετούν μια πιο σκληρή γραμμή τόσο για τα υφιστάμενα όσο και τα νέα δάνεια.
Ποσοστό χρηματοδότησης
Ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο που παρουσιάζει η Petrofin είναι το ποσοστό χρηματοδότησης της ελληνόκτητης ναυτιλίας. Όπως αναφέρει, σύμφωνα με τη VesselValues.com η τρέχουσα αξία του ελληνόκτητου στόλου υπολογίζεται σε 91,1 δισ. δολ. Με δεδομένο ότι τα δάνεια υπολογίζονται στα 62,7 δισ. δολ., ως εκ τούτου η χρηματοδότηση αντιπροσωπεύει ένα σχετικά υψηλό ποσοστό (68,8%) στην αξία του στόλου.
Κοιτώντας προς το μέλλον, είναι προφανές ότι η διαδικασία προσαρμογής τόσο από τις αγορές όσο και από τις τράπεζες θα συνεχιστεί για τα επόμενα δύο χρόνια, εκτιμά η Petrofin. Όμως όσο οι αγορές θα ανακάμπτουν τόσο και η «όρεξη» για χρηματοδότηση θα αυξάνει. Προσθέτει επίσης ότι οι τράπεζες από την Άπω Ανατολής θα διευρύνουν τα μερίδια τους.
Η τραπεζική χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών θα επηρεαστεί από τα capital controls, αλλά και την τάση των Ελλήνων εφοπλιστών να αναζητήσουν νέα πιο φιλόξενα κέντρα, γεγονός που μπορεί να συνδυαστεί σύμφωνα με την Petrofin με εγκατάλειψη του παραδοσιακού ελληνικού μοντέλου πλοιοκτησίας.
Επί του παρόντος, η ελληνική ναυτιλία είναι υπό απειλή, όχι μόνο από τις αγορές, αλλά, επίσης, από τη μείωση της εμπιστοσύνης στον τομέα της ναυτιλίας από ορισμένες τράπεζες, καθώς και την οικονομική και φορολογική αστάθεια στην Ελλάδα.
Μέχρι τώρα Έλληνες ιδιοκτήτες έχουν λάβει προστατευτικά μέτρα ανοίγοντας γραφεία αλλού, αλλά σχετικά λίγοι έχουν αφήσει την Ελλάδα, σημειώνει.
Η θέση αυτή θα δοκιμαστεί κατά το επόμενο έτος, καθώς οι Έλληνες πλοιοκτήτες θα αναζητήσουν τρόπους όχι μόνο για να προστατεύσουν τις εταιρείες τους, αλλά να βρεθούν και πιο κοντά σε πηγές κεφαλαίων και χρηματοδότησης.
Οι πέντε ελληνικές
Σε ό,τι αφορά τις ελληνικές τράπεζες, και οι πέντε που δραστηριοποιούνται στη ναυτιλιακή χρηματοδότηση έχουν μειώσει σημαντικά την έκθεσή τους στον κλάδο. Η μείωση υπολογίζεται ότι είναι της τάξης του 15,22%, με αποτέλεσμα το μερίδιο των ελληνικών τραπεζών να μειωθεί από το 16,9% στο 14,62%. Το συνολικό ναυτιλιακό δανειακό χαρτοφυλάκιο των ελληνικών τραπεζών ανέρχεται σε 8,7 δισ. δολ.
Ειδικότερα το μεγαλύτερο χαρτοφυλάκιο το διαθέτει η Τράπεζα Πειραιώς και φθάνει στα 3 δισ. δολ. χωρίς να υπολογίζεται ο δανεισμός της ακτοπλοΐας. Ακολουθεί η Εθνική Τράπεζα με 2,515 δισ. δολ., η Alpha Bank με 2,1 δισ. δολ., η Eurobank με 1,089 δισ. δολ. και η Aegean Baltic Bank με 0,237 δισ. δολ.
Η Εθνική Τράπεζα έχει μειώσει την έκθεση της 9,99%, η Aegean Baltic 21,33%, η Eurobank 9,05%, η Τράπεζα Πειραιώς 22,08% και η Alpha Bank 13,22%.
Η μείωση του μεριδίου των ελληνικών τραπεζών αποδίδεται από την Petrofin περισσότερο στην ευρύτερη κρίση που πλήττει την ελληνική οικονομία και συνεπώς και τον τραπεζικό τομέα. Επίσης μειωμένο είναι το μερίδιο και των διεθνών τραπεζών που έχουν παρουσία στη χώρα μας.
Αυτό οφείλεται εν μέρει στην επαναξιολόγηση αυτών των τραπεζών προς την ελληνική και παγκόσμια ναυτιλία και εν μέρει στις μεταβαλλόμενες απόψεις τους σχετικά με την αναγκαιότητα διατήρησης μιας παρουσίας στην Ελλάδα.
Αντιθέτως οι διεθνείς τράπεζες χωρίς ελληνική παρουσία συνέχισαν να αυξάνουν το μερίδιό τους.
Διεθνείς τράπεζες
Οι διεθνείς τράπεζες με παρουσία στην Ελλάδα μείωσαν την έκθεσή τους στην ελληνική ναυτιλία 7,49% το 2015 έναντι μείωσης 4,23% το 2024. Το δανειακό τους χαρτοφυλάκιο ανερχόταν στις 31/12/2015 στα 27,1 δισ. δολ έναντι 29,44 δισ. δολ. το 2014. Οι διεθνείς τράπεζες χωρίς παρουσία στην Ελλάδα αύξησαν τη θέση τους 11,26% έναντι 17,23% έναν χρόνο πριν, στα 26,435 δισ. δολ. έναντι 23,759 δισ. δολ. το 2014. Η Royal Bank of Scotland (RBS) έπεσε για πρώτη φορά από την κορυφή στη δεύτερη θέση, κορυφή την οποία κατέκτησε η Credit Suisse με 6,72 δισ. δολ. συνολικό χαρτοφυλάκιο έναντι 5,2 δισ. δολ. της RBS. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες χάνουν συνεχώς μερίδιο αγοράς, ενώ από την άλλη οι τράπεζες της Άπω Ανατολής αυξάνουν τις θέσεις τους και το μερίδιό τους στο 11,4% το 2015 από 8,59% το 2014 και 6,02% το 2013 λόγω της χρηματοδότησης των παραγγελιών ναυπήγησης.
