Της Ανθής Αγγελοπούλου
Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Clinical Infectious Diseases» , οι φθοριοκινολόνες οι οποίες συνήθως χορηγούνται σε ενήλικες με λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, δεν είναι καθόλου απαραίτητες, ενώ, δεν ενδείκνυνται και ως θεραπεία πρώτης γραμμής.
Όπως αναφέρει η μελέτη, περίπου το 5% όλων των φθοριοκινολονών που συνταγογραφούνται σε ενήλικες τόσο σε ιατρεία όσο και τμήματα επειγόντων περιστατικών, είναι εντελώς περιττές. Περίπου το 20% όλων των συνταγών φθοριοκινολόνης δεν τηρούν τις συστάσεις σχετικά με τη χρήση φθοριοκινολονών ως θεραπεία πρώτης γραμμής.
Παρόλα αυτά το 1/3 των ασθενών με ουρολοιμώξεις του ουροποιητικού εξακολουθούν να παίρνουν συνταγές με αυτά τα φάρμακα, παρόλους τους αυστηρούς περιορισμούς.
Συγκεκριμένα, το 2016, ο FDA προειδοποίησε για τις σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με τη συστηματική χρήση φθοριοκινολόνης, συμπεριλαμβανομένης της βλάβης των τενόντων, των μυών, των αρθρώσεων, των νεύρων και του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Ενώ, τον Ιούλιο του 2018, εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τους αυξημένους κινδύνους για υπογλυκαιμικό κώμα και ανεπιθύμητα ψυχιατρικά συμβάματα. Η πρόθεσή του ήταν να καταστήσει τις πληροφορίες που αφορούν σε αυτές τις παρενέργειες πιο σαφείς, ώστε οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης και οι ασθενείς να μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με τον κίνδυνο και το όφελος. Προέβη σε αυτή μετά από αναφορές για υπογλυκαιμικό κώμα από τη χρήση φθοριοκινολόνης, αλλά και βιβλιογραφική έρευνα για ανάλογες περιπτώσεις. Οι περισσότερες αφορούσαν ηλικιωμένους ή ασθενείς με νεφρική δυσλειτουργία ή διαβήτη. Ωστόσο, σχεδόν το 1/3 των αναφερόμενων περιπτώσεων αφορούσαν ασθενείς που δεν είχαν διαγνωστεί ούτε με διαβήτη ούτε υποβάλλονταν σε υπογλυκαιμική θεραπεία. Ο FDA ανέφερε ότι ένα ποσοστό ασθενών γνώρισαν μόνιμη αναπηρία και άλλοι πέθαναν τελικά, ως αποτέλεσμα της σοβαρής υπογλυκαιμίας.
Οι ερευνητές του FDA, σημείωσαν ότι η νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να έχει περιπλέξει αυτές τις πιο σοβαρές περιπτώσεις.
Οι ανεπιθύμητες ψυχιατρικές επιδράσεις δικαιολογούσαν επίσης την επικαιροποίηση της σήμανσης. Στις προϋπάρχουσες προειδοποιήσεις για τις επιδράσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα προστέθηκαν έξι ακόμα (διέγερση, παραλήρημα, αποπροσανατολισμός, διαταραχή προσοχής, εξασθένιση της μνήμης και νευρικότητα).
Επιπροσθέτως, στα τέλη του 2018, ο EMA ολοκλήρωσε την επανεξέταση των σοβαρών, συνδεόμενων με αναπηρία και δυνητικά μόνιμων ανεπιθύμητων ενεργειών των αντιβιοτικών της κατηγορίας των κινολονών και των φθοριοκινολονών και σύμφωνα με την Επιτροπή Φαρμάκων για Ανθρώπινη Χρήση του EMA έπρεπε να επιβληθούν περιορισμοί στη χρήση των αντιβιοτικών της κατηγορίας των φθοριοκινολονών.
Οι ασθενείς λαμβάνουν τα φάρμακα εκτός νοσοκομείου
Μια άλλη μελέτη που δημοσιεύθηκε το μέσα στο 2019 στο επιστημονικό περιοδικό «Clinical Infectious Diseases», έδειξε ότι παρότι η χορήγηση των συγκεκριμένων αντιβιοτικών αποφεύγεται ενδονοσοκομειακά, δίνονται στους ασθενείς αφότου λάβουν εξιτήριο.
Συγκεκριμένα, ερευνητές ανέλυσαν τα δεδομένα από ασθενείς νοσηλευόμενους με πνευμονία και με λοιμώξεις του ουροποιητικού σε 48 νοσοκομεία του Michigan. Διαπιστώθηκε ότι στο 71,5% των ασθενών συνταγογραφήθηκε κάποιο αντιβιοτικό κατά την έξοδο από το νοσοκομείο, με το 30,5% να λαμβάνει φθοριοκινολόνη, η οποία ήταν η πιο συχνά συνταγογραφούμενη κατηγορία. Λαμβάνοντας υπόψη τόσο τη ενδονοσοκομειακή χορήγηση όσο και τη συνταγογράφηση αντιβιοτικού για λήψη του μετά από την έξοδο από το νοσοκομείο, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 42,6% των ασθενών έλαβαν φθοριοκινολόνες, συμπεριλαμβανομένου του 28,1% αυτών με ασυμπτωματική βακτηριουρία. Ωστόσο, τα 2/3 των συνολικών ημερών θεραπείας με φθοριοκινολόνη ήταν μετά την έξοδο.
Άμεση διακοπή της θεραπείας στα άτομα που παρουσιάζουν παρενέργειες στις αρθρώσεις
Όπως μας εξηγεί ο χειρουργός ουρολόγος εξειδικευθείς στη Λαπαροσκοπική και Ρομποτική Χειρουργική PhD, FEBU, Αs. Member European Association of Urology Guidelines Office Δρ. Μάρκος Καραβιτάκης, ο ΕΜΑ στις οδηγίες του, τόσο προς τους γιατρούς όσο και προς τους ασθενείς επισημαίνει ότι, θα πρέπει να τονίζονται οι συνδεόμενες με αναπηρία και δυνητικά μόνιμες ανεπιθύμητες ενέργειες. Μάλιστα, οι ασθενείς με παρενέργειες που σχετίζονται με τους μυς, τους τένοντες ή τις αρθρώσεις και το νευρικό σύστημα πρέπει να διακόπτουν αυτή τη θεραπεία άμεσα.
Σύμφωνα με το γιατρό, η αποτελεσματικότητα των φθοριοκινολονών σε ένα ευρύ φάσμα παθογόνων είναι αποδεδειγμένη. Και επειδή θεωρούνται ασφαλέστερα από άλλα αντιβιοτικά, παρά τα σοβαρά ανεπιθύμητα συμβάντα που σχετίζονται με τη συστηματική χρήση τους, τα χαρακτηριστικά τους αυτά, έχουν οδηγήσει σε υπερσυνταγογράφηση.
