Της Ανθής Αγγελοπούλου
Μια νέα μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «JAMA Neurology», επιβεβαιώνει ότι μια απλή εξέταση αίματος μπορεί να αποκαλύψει εάν υπάρχει επιταχυνόμενη βλάβη των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο. Οι ερευνητές ανέλυσαν την πρωτεΐνη νευροενζυμικής ουσίας (NFL) σε δείγματα αίματος από ασθενείς με νόσο του Alzheimer και διαπίστωσαν ότι η συγκέντρωση NFL στο αίμα θα μπορούσε να δείξει εάν ένα φάρμακο επηρεάζει στην πραγματικότητα την απώλεια των νευρικών κυττάρων.
Τα δείγματα αίματος συλλέχθηκαν για αρκετά χρόνια από 1.182 ασθενείς με διαφορετικούς βαθμούς γνωστικής εξασθένησης και από 401 υγιή άτομα που έλαβαν μέρος στην ομάδα ελέγχου.
Όπως ανέφεραν οι επιστήμονες, τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί πολύ ευαίσθητες μέθοδοι για να μετρηθεί η παρουσία ορισμένων ουσιών στο αίμα, που μπορεί να υποδηλώνει βλάβη στον εγκέφαλο και νευρολογικές παθήσεις όπως η νόσος του Πάρκινσον, η σκλήρυνση κατά πλάκας (MS) και η νόσος του Alzheimer. Η νευροϊνωματική πρωτεΐνη (NFL) είναι μια τέτοια ουσία. Όταν τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο είναι χαλασμένα ή πεθαίνουν, η πρωτεΐνη NFL διαρρέει στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό και μετά στο αίμα. Μέχρι σήμερα ήταν γνωστό ότι τα επίπεδα των NFL είναι αυξημένα μεταξύ των ατόμων με νευροεκφυλιστικές ασθένειες, αλλά υπήρξε έλλειψη μακροχρόνιων μελετών.
Όπως εξηγεί ο Niklas Mattsson, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Lund και ιατρός στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Skåne, ο οποίος ηγήθηκε της μελέτης, οι συνήθεις μέθοδοι για την ένδειξη της βλάβης των νευρικών κυττάρων περιλαμβάνουν τη μέτρηση του επιπέδου ορισμένων ασθενών με τη χρήση οσφυϊκής διάτρησης ή την εξέταση της μαγνητικής τομογραφίας του εγκεφάλου. Οι μέθοδοι αυτές είναι περίπλοκες, απαιτούν χρόνο και είναι δαπανηρές. Όμως η μέτρηση του NFL στο αίμα μπορεί να είναι φθηνότερη εξέταση και είναι επίσης, είναι ευκολότερη για τον ασθενή.
Σύμφωνα με τον Niklas Mattsson στη μελέτη αυτή ανακάλυψαν ότι η συγκέντρωση NFL αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου στη νόσο του Αλτσχάιμερ και ότι αυτά τα αυξημένα επίπεδα των NFL ευθυγραμμίζονται επίσης με τη συσσωρευμένη εγκεφαλική βλάβη που μπορούν να μετρήσουν χρησιμοποιώντας οσφυϊκή διάτρηση ή απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού.
Η νέα μελέτη επικεντρώθηκε στην κοινή μορφή της ασθένειας, τη σποραδική νόσο του Alzheimer, η οποία αποτελεί μια από τις πιο διαδεδομένες χρόνιες ασθένειες στον κόσμο και την πιο κοινή αιτία της άνοιας. Οι ερευνητές ανέλυσαν μεγάλο αριθμό δειγμάτων αίματος που συλλέχθηκαν για πολλά χρόνια από συνολικά 1.583 ασθενείς.
Πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη που έγινε με τη συνεργασία επιστημόνων από τη Γερμανία και την Αμερική παρουσίασε παρόμοια αποτελέσματα στις περιπτώσεις που η νόσος του Αλτσχάιμερ έχει εμφανιστεί σε πολλά μέλη της ίδιας οικογένειας, μια πολύ σπάνια μορφή της νόσου που συνδέεται στενά με την κληρονομικότητα. Από κοινού, αυτές οι μελέτες δείχνουν ότι το NFL στο αίμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μέτρηση της βλάβης σε κύτταρα εγκεφάλου σε διάφορες μορφές της νόσου του Alzheimer.
Η νόσος του Αλτσχάιμερ είναι μια πολύπλοκη, δύσκολη στη διάγνωση ασθένεια που αναπτύσσεται σταδιακά
Η ασθένεια περιλαμβάνει την επιδείνωση των γνωστικών και φυσικών λειτουργιών μαζί με την ατροφία και το θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων. Επί του παρόντος, δεν υπάρχει θεραπεία που να μπορεί να μειώσει την απώλεια των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο. Τα φάρμακα είναι διαθέσιμα για να αμβλύνουν τις γνωστικές διαταραχές, αλλά όχι να επιβραδύνουν την πορεία της νόσου.
Οι μετρήσεις της συγκέντρωσης NFL στο αίμα θα μπορούσαν να δείξουν εάν ένα φάρμακο επηρεάζει στην πραγματικότητα την απώλεια των νευρικών κυττάρων, όταν έχει επιτευχθεί η βέλτιστη δοσολογία του φαρμάκου ή εάν πρέπει να δοκιμαστεί ένα άλλο φάρμακο.
Στο πλαίσιο της ανάπτυξης νέων φαρμάκων οι επιστήμονες λένε, ότι η μελέτη αυτή μπορεί να είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για να ανιχνευθούν οι επιδράσεις του δοκιμασμένου φαρμάκου σε πρώιμο στάδιο και να είναι σε θέση να δοκιμάσουν στους ανθρώπους που δεν έχουν ακόμη πλήρη εμφάνιση της νόσου.
Όπως διευκρινίζουν μάλιστα, σε προηγούμενες δοκιμές φαρμάκων υπήρξε σημαντική αβεβαιότητα σχετικά με τις επιδράσεις των φαρμάκων. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι γι’ αυτό. Για παράδειγμα, μερικοί από τους εμπλεκόμενους ασθενείς πιθανότατα δεν είχαν νόσο Alzheimer. Σε άλλες περιπτώσεις, δεν ήταν σαφές εάν το φάρμακο είχε δοθεί πολύ αργά στην πορεία της νόσου.
Η μέτρηση της συγκέντρωσης NFL στο αίμα θα μπορούσε να διευκολύνει τα πράγματα για τη μελλοντική ανάπτυξη φαρμάκων, τόσο μέσω της παρακολούθησης των επιδράσεων του φαρμάκου όσο και μέσω της ενσωμάτωσης των υποκειμένων στις δοκιμές που εμφανίζουν δείκτες επιδείνωσης των νευρικών κυττάρων. Αυτή η προσέγγιση θα επιτρέψει την εξαγωγή πιο αξιόπιστων συμπερασμάτων.
Ο ερευνητής Niklas Mattsson τονίζει πόσο σημαντικό είναι να συνεχίσουν να εξετάζουν πόσο ευαίσθητη είναι η μέτρηση του NFL στο αίμα ως δείκτη για τη νόσο του Αλτσχάιμερ και τι μπορεί να αναμένουν από διαχρονικές αλλαγές. Ενώ, συμπλήρωσε ότι οι επιδράσεις των υποσχόμενων φαρμάκων πρέπει επίσης να επιβεβαιωθούν σε νέες μελέτες φαρμάκων. Ωστόσο, πιστεύει ότι η μέθοδος δεν απέχει πολύ από το να γίνει μια τυποποιημένη κλινική διαδικασία. Όπως είπε, οι προγνώσεις στο νοσοκομείο Sahlgrenska του Γκέτεμποργκ είναι διαθέσιμες ως κλινική διαδικασία στο εγγύς μέλλον. Οι γιατροί μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιήσουν τη μέθοδο για τη μέτρηση της βλάβης των νευρικών κυττάρων στη νόσο του Αλτσχάιμερ και άλλων εγκεφαλικών διαταραχών μέσω μιας απλής δοκιμασίας αίματος.
Πηγές:
https://www.lunduniversity.lu.se/article/more-evidence-that-blood-tests-can-detect-the-risk-of-alzheimers
https://www.news-medical.net/news/20190423/Study-provides-evidence-that-blood-tests-can-detect-Alzheimere28099s-risk.aspx – Alina Shrourou, BSc
