της Ανθής Αγγελοπούλου
«Γυναίκες και ναρκωτικά» είναι το θέμα που επιλέγει να αναδείξει στη φετινή της Έκθεση η Διεθνής Επιτροπή του ΟΗΕ, η οποία παρουσιάστηκε σήμερα στη χώρα μας.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, 1 στους 3 χρήστες παγκοσμίως είναι γυναίκες καθώς, όπως αναφέρει η Έκθεση, 6,3 εκατομμύρια γυναίκες είναι εξαρτημένες από αμφεταμίνες, 4,7 εκατομμύρια είναι εξαρτημένες από οπιοειδή και 2,1 από κοκαΐνη.
Ο αριθμός των γυναικών που κάνουν χρήση είναι πολύ μεγάλος τόσο στις νεαρές ηλικίες όσο και στις γυναίκες που είναι κρατούμενες σε φυλακές. Σε κάποιες χώρες μάλιστα η Έκθεση έχει καταγράψει και μεγάλη αύξηση θανάτων γυναικών από υπερβολική δόση.
Σύμφωνα με τον ψυχίατρο, ψυχοθεραπευτή και πρόεδρο του Δ.Σ. του ΚΕΘΕΑ κ. Γιώργο Μπαρδάνη, σε σύγκριση με τους άνδρες, οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να κάνουν κατάχρηση συντογογραφούμενων φαρμάκων.
Όπως τόνισε όμως ο κ. Μπαρδάνης, στην Έκθεση αναφέρεται ότι ακόμα και σήμερα που τα πράγματα είναι πιο εξελιγμένα από τα προηγούμενα έτη, είναι ελάχιστες οι χώρες του πλανήτη που προσφέρουν επαρκές επίπεδο θεραπείας στις εξαρτημένες γυναίκες με γνώση και σεβασμό στις ιδιαίτερες ανάγκες τους.
Η Επιτροπή κάνει ειδική μνεία στην κακοποίηση των γυναικών. Υπολογίζεται ότι 1 στις 3 γυναίκες σε όλο τον κόσμο έχει βιώσει σωματική ή σεξουαλική βία, ενώ στις γυναίκες χρήστριες τα ποσοστά αυτά είναι μεγαλύτερα, και ιδίως εάν οι εξαρτημένες γυναίκες είναι έγκυες ή εκδίδονται. Μεταξύ των γυναικών που είναι ενταγμένες σε κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα το αντίστοιχό ποσοστό κυμαίνεται από 40 έως 70%. Όπως αναφέρει, η βία έχει αρνητικές συνέπειες στην ψυχική και σωματική υγεία και την αναπαραγωγική ικανότητα των γυναικών και συνδέεται με την ανάπτυξη ψυχιατρικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη και η μετα-τραυματική διαταραχή.
Αναφορικά με τις κρατούμενες, η Επιτροπή σημειώνει ότι οι χρήστριες είναι περισσότερες από τους άνδρες. Επίσης, οι κρατούμενες εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά HIV σε σχέση με τους άνδρες κρατούμενους. Όπως τονίζει η Επιτροπή, ο εγκλεισμός των γυναικών διαταράσσει σοβαρά την οικογενειακή ζωή και σε αρκετές χώρες υποχρεώνει τα παιδιά να ακολουθήσουν τη μητέρα τους στον εγκλεισμό ή να μείνουν άστεγα.
Οι εκδιδόμενες από την άλλη κάνουν χρήση ενέσιμων ουσιών, γι’ αυτό αντιμετωπίζουν μεγάλους κινδύνους υγείας, βία και απειλές βίας, καθώς και κοινωνική περιθωριοποίηση. Υπάρχει υψηλός συσχετισμός μεταξύ της χρήσης ουσιών και της πορνείας καθώς, όπως λέει η Επιτροπή, η εξάρτηση μπορεί να είναι ο λόγος που μια γυναίκα οδηγείται στην πορνεία ή το αντίστροφο.
Η εξάρτηση παρουσιάζει επίσης υψηλή συσχέτιση με ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, κακοποίηση και παραμέληση παιδιών. Ενώ, σύμφωνα με τους ειδικούς, η χρήση ουσιών κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρο τοκετό, λιποβαρή μωρά και επιλόχεια αιμορραγία. Επιπροσθέτως, συνδέεται και με υψηλότερα ποσοστά βρεφικής θνησιμότητας.
Σημαντικός αριθμός γυναικών είναι και αυτές που υπόκεινται σε διπλή διάγνωση, δηλαδή συνύπαρξη εξάρτησης και ψυχιατρικής διαταραχής. Πρόκειται για μια κατάσταση που διαγιγνώσκεται και θεραπεύεται δυσκολότερα, είναι περισσότερο συνηθισμένη στις γυναίκες παρά στους άνδρες.
Εμπόδια στη θεραπεία
Παρόλο που το 1/3 του παγκόσμιου αριθμού χρηστών ναρκωτικών είναι γυναίκες και κορίτσια, μόλις 1 στις 5 είναι αποδέκτες υπηρεσιών θεραπείας. Την πρόσβαση των γυναικών στη θεραπεία περιορίζουν όπως αναφέρει η Επιτροπή, η επικριτική στάση και ο κοινωνικός στιγματισμός, ειδικά σε χώρες που οι γυναίκες είναι παραδοσιακά νοικοκυρές. Αυτές οι γυναίκες φοβούνται να αποκαλύψουν το πρόβλημά τους, γιατί, αν τους κλείσει την πόρτα η οικογένειά τους, τότε υπάρχει κίνδυνος να στραφούν στην πορνεία.
Επιπλέον, η έλλειψη υπηρεσιών φροντίδας και φύλαξης των παιδιών κατά τη διάρκεια της θεραπείας, είναι ανασταλτικό παράγοντας να φτάσει μια γυναίκα στο στάδιο της απεξάρτησης, ενώ φοβούνται κιόλας ότι μπορεί να χάσουν την επιμέλεια του παιδιού τους.
Η Επιτροπή κάνει έκκληση στις κυβερνήσεις να ενσωματώσουν τη διάσταση του φύλου στην πρόληψη και θεραπεία της εξάρτησης για τις γυναίκες, αντιμετωπίζοντας το θέμα της στιγματοποιήσης μια γυναίκας, με συλλογή δεδομένων για τον καλύτερο σχεδιασμό πολιτικών και προγραμμάτων, καθώς και τη χρηματοδότηση για την πρόληψη και της θεραπεία αυτών των γυναικών.
Συστήνει επίσης την παροχή ειδικά σχεδιασμένης, ερευνητικά τεκμηριωμένης και εύκολα προσβάσιμης υποστήριξης για τις εξαρτημένες γυναίκες με θεραπευτικά προγράμματα που θα εγγυηθούν την προσωπική ασφάλεια και την εμπιστευτικότητα, προβλέποντας χώρους και υπηρεσίες αποκλειστικά για τις γυναίκες, ιδίως όσες εκδίδονται ή έχουν υποστεί βία. Απαιτείται επίσης πρόσθετη υποστήριξη για ειδικές ομάδες γυναικών, όπως οι εκδιδόμενες, οι έγκυες και τα θύματα βίας, και ειδικά εκπαιδευμένη διεπιστημονική ομάδα προσωπικού.
Τέλος, όπως αναφέρει, είναι απαραίτητες εξειδικευμένες στρατηγικές, καθώς και μέτρα για την πρόληψη της υποτροπής για την πρόληψη της βλάβης στις κρατούμενες και τα παιδιά τους από τον εγκλεισμό. Η συνεργασία μεταξύ δικαστικών και υγειονομικών αρχών επιβάλλεται για να εξασφαλιστούν ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης στις φυλακές και ο σεβασμός των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των γυναικών αυτών.
