Της Ανθής Αγγελοπούλου
Ως μικροβιακή αντοχή χαρακτηρίζεται η ικανότητα των μικροοργανισμών να ανθίστανται στη δράση των αντιμικροβιακών φαρμάκων. Κυριότεροι παράγοντες που προάγουν την αντοχή είναι η υπέρμετρη χρήση των αντιβιοτικών, η οποία ασκεί οικολογική πίεση στους μικροοργανισμούς, συμβάλλοντας στην εμφάνιση και την επιλογή ανθεκτικών στελεχών, καθώς και η διασπορά των ανθεκτικών παθογόνων μεταξύ ανθρώπων, ζωών και του περιβάλλοντος.
Η αντιμετώπιση των λοιμώξεων από πολυανθεκτικά παθογόνα αποτελεί πρόκληση λόγω των περιορισμένων θεραπευτικών επιλογών και της συχνά καθυστερημένης έναρξης κατάλληλης αντιμικροβιακής θεραπείας, με αποτέλεσμα την αύξηση της σχετιζόμενης νοσηρότητας και θνησιμότητας, καθώς επίσης της διάρκειας και του κόστους νοσηλείας. Ένα σημαντικό πρόβλημα, ειδικά στα νοσοκομεία, είναι η εμφάνιση μικροβίων ανθεκτικών στα «τελευταίας γραμμής αντιβιοτικά», κάτι που καθιστά την θεραπεία τέτοιων λοιμώξεων εξαιρετικά δύσκολη έως αδύνατη.
Μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπολογίζεται ότι 33,000 ασθενείς πεθαίνουν ετησίως ως αποτέλεσμα λοιμώξεων από πολυανθεκτικά παθογόνα. Ο αριθμός αυτός ανέρχεται σε 700,000 σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ σε περίπτωση μη λήψης αποτελεσματικών μέτρων αναμένεται ότι ο αριθμός αυτός θα ανέλθει σε 10 εκατομμύρια θανάτους ετησίως με την παγκόσμια τράπεζα να προειδοποιεί ότι μέχρι το 2050 οι λοιμώξεις από πολυανθεκτικά παθογόνα θα μπορούν να προκαλέσουν παγκόσμιο οικονομικό πρόβλημα αντίστοιχο με αυτό της οικονομικής κρίσης του 2008. Επιπλέον, η μικροβιακά αντοχή απειλεί την επίτευξη πολλών από τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, κυρίως αυτού για καλή υγεία και ευημερία.
Χωρίς αποτελεσματικά αντιβιοτικά, είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να οδηγηθούμε στην «προ των αντιβιοτικών εποχή», όπου δεν θα είναι πλέον δυνατή η μεταμόσχευση οργάνων, οι θεραπείες σε καρκινοπαθείς, οι περίπλοκες χειρουργικές επεμβάσεις, η εντατική φροντίδα και άλλες σύγχρονες ιατρικές θεραπείες.
Με αφορμή την Παγκόσμια Εβδομάδα Ενημέρωσης για τα Αντιοβιοτικά, ο Επίτροπος Αντριουκάιτις δήλωσε χθες ότι «Από την περσινή εκδήλωση μέχρι σήμερα έχουμε σημειώσει κάποια πρόοδο στην καταπολέμηση της μικροβιακής αντοχής, ιδίως με την έγκριση, τον Δεκέμβριο του 2018, της νέας ενωσιακής νομοθεσίας για τα κτηνιατρικά φάρμακα και τις φαρμακούχες ζωοτροφές. Πρέπει όμως να εντείνουμε τις προσπάθειές μας, καθώς κατά τις επόμενες δεκαετίες η μικροβιακή αντοχή θα συνεχίσει να αποτελεί παγκόσμια απειλή: εκτιμάται ότι οι συνέπειες της αδράνειας θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε 10 εκατομμύρια θανάτους έως το 2050».
Η Ελλάδα ψηλά στη λίστα κατανάλωσης αντιβιοτικών
Στην Ελλάδα με αφορμή την Παγκόσμια Εβδομάδα και την Ευρωπαϊκή Ημέρα Ευαισθητοποίησης για την Ορθολογική Χρήση των Αντιβιοτικών (18η Νοεμβρίου), στην έδρα του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) πραγματοποιήθηκε εκδήλωση παρουσία του υφυπουργού Υγείας Βασίλη Κοντοζαμάνη, υπό την προεδρία του προέδρου του ΕΟΔΥ Παναγιώτη Αρκουμανέα και με τη συμμετοχή, της εκπροσώπου του Γραφείου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην Ελλάδα, του προέδρου του ΕΟΦ καθώς και εκπροσώπων, του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου, Επιστημονικών Εταιρειών Λοιμώξεων, Χημειοθεραπείας, Μικροβιολογίας, Ιατρικών Σχολών της χώρας, ΕΚΠΟΙΖΩ στην οποία επισημάνθηκε ότι η χώρα μας συνεχίζει να είναι 1η στη συνολική κατανάλωση των αντιβιοτικών ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες που συμμετέχουν στην ευρωπαϊκή επιτήρηση, με την κατανάλωση των αντιβιοτικών στην πρωτοβάθμια περίθαλψη να παραμένει μεν σταθερή αλλά η υψηλότερη στην ΕΕ. Αντίθετα, η νοσοκομειακή κατανάλωση των αντιβιοτικών εμφανίζει πτωτική τάση κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα, (η Ελλάδα κατέχει τη 13η θέση ανάμεσα σε 24 ευρωπαϊκές χώρες) αντικατοπτρίζοντας έτσι τη μεγάλη προσπάθεια που καταβάλλεται από τα ελληνικά νοσοκομεία για την εφαρμογή προγραμμάτων ορθολογικής διαχείρισης των αντιβιοτικών.
Επειδή η διάσωση των αντιβιοτικών είναι ευθύνη όλων μας και η εφαρμογή οποιασδήποτε εθνικής στρατηγικής προϋποθέτει την αλλαγή συμπεριφοράς, τόσο των επαγγελματιών υγείας (ιατροί και φαρμακοποιοί) όσο και των πολιτών (ως καταναλωτές των αντιβιοτικών), ο ΕΟΔΥ απευθύνει πρόσκληση για δήλωση συνεργασίας και δέσμευσης σε όλους τους θεσμικούς φορείς της χώρας για τη διάσωση των αντιβιοτικών σε ένα πλαίσιο τριών βασικών στόχων:
1. Διαμόρφωση υποστηρικτικών εργαλείων και διαδικασιών (όπως θεραπευτικά πρωτόκολλα, χρήση άμεσων διαγνωστικών δοκιμασιών και άλλα) για τη βελτίωση της συνταγογράφησης των αντιβιοτικών και τον περιορισμό της χορήγησης των αντιβιοτικών χωρίς ιατρική συνταγή.
2. Υποχρεωτική, συνεχής και πιστοποιημένη εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, με τη συμβολή των Πανεπιστημίων, των Επιστημονικών Εταιρειών, του Πανελλήνιου και των τοπικών ιατρικών συλλόγων.
3. Συνεργασία όλων των φορέων για τη σωστή ενημέρωση των πολιτών, από τα πρώτα στάδια εκπαίδευσης με αγωγή Υγείας καθώς και χρήση όλων των μαζικών τρόπων ενημέρωσης για την προώθηση κοινών και κατανοητών μηνυμάτων για την ευαισθητοποίησή σχετικά με την προμήθεια και χρήση των αντιβιοτικών.
Ηχηρό ΟΧΙ στην αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών
Σε απειλητικά επίπεδα για την Δημόσια Υγεία φτάνει η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών στην Ελλάδα, επισημαίνουν οι Ιατρικοί Σύλλογοι Αιγαίου, Αμαλιάδας, Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Λακωνίας, Μεσσηνίας, Πατρών και Πύργου σε μία σύμπραξη τους με στόχο τη σωστή ενημέρωση του κοινού ε όλη την Πελοπόννησο.
Σύμφωνα με τους εκπροσώπους των Ιατρικών Συλλόγων Πελοποννήσου, το 70% των ανθρώπων που καταναλώνουν αντιβιοτικά, δεν τα χρειάζονται. Τα λαμβάνουν καταχρηστικά για απλές καθημερινές χειμωνιάτικες ιώσεις που εκδηλώνονται με βήχα πονόλαιμο και συνάχι. Καταστάσεις που δεν χρειάζονται καν πολλές φορές, ιατρική βοήθεια.
Όπως λένε, οι πολίτες δεν πρέπει να προμηθεύονται αντιβιοτικά από το φαρμακείο χωρίς ιατρική συνταγή, καθώς έχει αναπτυχθεί υψηλή αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά, όχι μόνο στα νοσοκομεία αλλά και στην κοινότητα, με δυσάρεστα αποτελέσματα στην ατομική και τη δημόσια υγεία. Το μικρόβιο του πνευμονιόκκοκου έχει αποκτήσει 40% αντοχή και το κολοβακτηρίδιο (ουρολοιμώξεις) αντοχή στην κοινότητα 15%. Συνέπεια της υπερκατανάλωσης είναι «η καταστροφή της δράσης των αντιβιοτικών» και η μετάδοση του υψηλού βαθμού αντοχής των μικροβίων από άτομο σε άτομο. Η ισχύς των αντιβιοτικών μπορεί να αποκατασταθεί εάν μειωθεί δραματικά η κατανάλωση στην κοινότητα κατά 90%. Η συλλογική ευθύνη των πολιτών είναι μεγάλη καθώς η αναπτυσσόμενη ανθεκτικότητα των μικροβίων στα αντιβιοτικά αφοπλίζει τη θεραπευτική δυνατότητα των ιατρών με τραγικές συνέπειες για την υγεία του ασθενούς.
Η διατήρηση της δραστικότητας των αντιβιοτικών είναι ευθύνη όλων μας
Η Κύπρος συγκαταλέγεται ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες που παρουσιάζουν αυξημένη κατανάλωση αντιβιοτικών και υψηλά ποσοστά μικροβιακής αντοχής.
Με σκοπό την αντιμετώπιση του προβλήματος της μικροβιακής αντοχής, το υπουργείο Υγείας της Κύπρου επισημαίνει ότι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η διαφύλαξη της αποτελεσματικότητας των αντιβιοτικών αποτελεί ευθύνη όλων μας, βάζοντας τέλος στην υπέρμετρη και μη ενδεδειγμένη χρήση τους.
Και όπως λέει, αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της αποφυγής λήψης αντιβιοτικών σε περιπτώσεις κρυολογήματος ή γρίπης, τη χρήση αντιβιοτικών στη βάση μόνο των οδηγιών που έχουν δοθεί από ιατρό, την αποφυγή λήψης αντιβιοτικών που έχουν περισσέψει από προηγούμενες θεραπείες ή συνταγογραφηθεί για κάποιο άλλο άτομο ή ένδειξη, την αποφυγή αγοράς χωρίς ιατρική συνταγή ή φύλαξής τους για μελλοντική χρήση, καθώς επίσης μέσω της τήρησης των κανόνων υγιεινής και της χρήσης του προληπτικού εμβολιασμού.
