Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Καθοριστικές για τον οικογενειακό προϋπολογισμό εκατομμυρίων νοικοκυριών θα είναι οι επόμενες 45 ημέρες. Μέχρι το τέλος Νοεμβρίου θα πρέπει να έχουν «κλειδώσει» το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018 και η πρόβλεψη του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2019, προκειμένου στη συνέχεια να οριστικοποιηθούν τα μέτρα που θα εφαρμοστούν τόσο φέτος όσο και του χρόνου. Από την έκβαση των διαβουλεύσεων με τους θεσμούς δεν εξαρτάται μόνο το αν θα περικοπούν ή όχι οι συντάξεις. Σε εκκρεμότητα βρίσκεται αυτή τη στιγμή το αν θα υπάρξει κάποια έκτακτη οικονομική ενίσχυση μέσα στο 2018 και ποια θα είναι αυτή, το ποια ακριβώς από τα μέτρα που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός για το 2019 θα υλοποιηθούν και σε ποια έκταση, όπως επίσης και το τι θα γίνει με βασικές εκκρεμότητες όπως είναι ο ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου ή η ενεργοποίηση του φόρου υπεραξίας.
Μετά την κατάθεση του ελληνικού προϋπολογισμού στις Βρυξέλλες η κυβέρνηση έχει μπροστά της τον τελικό γύρο των διαβουλεύσεων με τους θεσμούς όχι μόνο για τον προϋπολογισμό, αλλά και για την προώθηση των μεταρρυθμίσεων -«κόκκινα» δάνεια, δημόσια διοίκηση, αγορά ενέργειας κ.λπ.-, την κατάθεση του προϋπολογισμού στη Βουλή, την τελική συμφωνία με τους δανειστές (πιθανότατα στο Eurogroup της 3ης Δεκεμβρίου) και φυσικά την κατάρτιση ενός ακόμη πολυνομοσχεδίου που θα κάνει πράξη τα όποια συμφωνηθέντα.
Οι βασικές εκκρεμότητες κατανέμονται σε τέσσερις «ενότητες»:
* Εκτέλεση προϋπολογισμού 2018: Με την τιμή του πετρελαίου θέρμανσης να είναι ήδη ακριβότερη κατά 23% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, το οικονομικό επιτελείο πιέζεται να κάνει ανακοινώσεις είτε για τη διανομή έκτακτου μερίσματος κατά τη διάρκεια της φετινής χρονιάς είτε για την αύξηση του κονδυλίου που θα δοθεί για τη χρηματοδότηση του επιδόματος θέρμανσης. Όμως, το θέμα είναι άμεσα συνδεδεμένο με την πορεία του φετινού πρωτογενούς πλεονάσματος. Το υπουργείο Οικονομικών έχει ανοικτό δίαυλο διαβουλεύσεων με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς προκειμένου να καταλήξουν σε μια κοινή εκτίμηση σχετικά με την πορεία του φετινού πρωτογενούς πλεονάσματος. Η ελληνική πλευρά θέλει να διασφαλίσει έναν δημοσιονομικό χώρο της τάξεως των 700-900 εκατ. ευρώ, προκειμένου να χρηματοδοτήσει -όπως και πέρυσι- και την καταβολή ενός γενικού έκτακτου μερίσματος, όπως επίσης και τη διάθεση ειδικού επιδόματος το οποίο θα αφορά είτε τους κατοίκους των ορεινών περιοχών που θα υποστούν μεγαλύτερες απώλειες εισοδήματος από την ανατίμηση του πετρελαίου είτε και τους νησιώτες που θα έρθουν αντιμέτωποι -αν δεν αλλάξει κάτι την τελευταία στιγμή- με την κατάργηση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ και στα τελευταία πέντε νησιά του Αιγαίου. Σε κάθε περίπτωση, ο σχεδιασμός για τα έκτακτα μερίσματα της φετινής χρονιάς θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι την κατάθεση του προϋπολογισμού στη Βουλή (21 Νοεμβρίου) ώστε να ψηφιστούν οι όποιες νομοθετικές διατάξεις και να γίνει η καταβολή πριν αλλάξει ο χρόνος. Μέχρι το τέλος του έτους θα δοθούν και τα αναδρομικά στους ένστολους, στους καθηγητές κ.λπ.
* Συμφωνία για τον προϋπολογισμό του 2019: Οι διαβουλεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα πρωτογενή πλεονάσματα και υπερπλεονάσματα της ελληνικής πλευράς αναμένεται να συνεχιστούν μέχρι και τα μέσα Νοεμβρίου, καθώς η έκθεση της Κομισιόν θα πρέπει να κατατεθεί πριν από την 21η Νοεμβρίου οπότε και θα κατατεθεί ο προϋπολογισμός στη Βουλή. Η ελληνική πλευρά -όπως υποστήριξε χθες ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης- θέλει να υπάρξει συμφωνία για υπερπλεόνασμα της τάξεως του 0,5-0,6% του ΑΕΠ (περίπου 1 δισ. ευρώ) για τη χρήση του 2019, καθώς αυτό θα επιτρέψει και τη μη περικοπή των συντάξεων αλλά και την ενεργοποίηση των εξαγγελιών του πρωθυπουργού. Προς το παρόν δεν έχουν συμφωνήσει οι δύο πλευρές, ενώ ανταλλάσσονται συνεχώς καινούργια στοιχεία. Η εκτέλεση του προϋπολογισμού στο 10μηνο θα αξιοποιηθεί από την ελληνική κυβέρνηση ως ένα ακόμη διαπραγματευτικό χαρτί. Το βασικό ζητούμενο για την ελληνική πλευρά είναι η έκθεση της Κομισιόν να μην εμπεριέχει την παραμικρή αμφισβήτηση επί των ελληνικών προβλέψεων, ώστε οι αριθμοί που θα ενσωματωθούν στον προϋπολογισμό του 2019 να είναι και οι τελικοί.
* Εκπλήρωση μεταμνημονιακών υποχρεώσεων: Μπορεί το βάρος να έχει πέσει στο θέμα των συντάξεων, ωστόσο η κυβέρνηση πρέπει να παρουσιάσει πρόοδο στα κλιμάκια των δανειστών όσον αφορά την προώθηση των μεταρρυθμίσεων και των υποχρεώσεων που πρέπει να εκπληρωθούν και κατά τη μεταμνημονιακή περίοδο. Το κείμενο της συμφωνίας του Eurogroup προβλέπει συγκεκριμένες υποχρεώσεις που θα πρέπει να έχουν εκπληρωθεί μέχρι το τέλος του 2018 και ήδη υπάρχουν διαβουλεύσεις της ελληνικής πλευράς με τεχνικά κλιμάκια προς αυτή την κατεύθυνση. Κυρίαρχο θέμα στις συζητήσεις είναι αυτό των «κόκκινων» δανείων. Από τη μια οι δανειστές θέλουν διαβεβαιώσεις ότι θα επιτευχθούν οι στόχοι αποκλιμάκωσης και φέτος και του χρόνου, ενώ από την άλλη θέλουν ένα χρονοδιάγραμμα για την «απεμπλοκή» του ΤΧΣ από το μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών. Πάντως, χθες, από τη Βουλή, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος υποστήριξε ότι θα υπάρξουν νέες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης στην κατεύθυνση της μείωσης των «κόκκινων» δανείων. Φλέγοντα θέματα είναι επίσης αυτό των αποκρατικοποιήσεων, των εξελίξεων στην αγορά ενέργειας, όπως και το θέμα της δημόσιας διοίκησης καθώς μέχρι το τέλος του χρόνου θα πρέπει να ολοκληρωθεί ο διορισμός γενικών γραμματέων και διευθυντών του Δημοσίου με βάση τα νέα κριτήρια που έχουν συμφωνηθεί. Για την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων οι δανειστές -αυτή τη φορά και τα τέσσερα κλιμάκια- θα συντάξουν ξεχωριστή έκθεση, η οποία θα παρουσιαστεί στο Eurogroup της 3ης Δεκεμβρίου, καθώς θα αποτελέσει τη βάση πάνω στην οποία θα στηριχτεί η απόφαση του ESM για τη διάθεση της πρώτης δόσης των 600 εκατ. ευρώ με τα κέρδη από τα ANFAs και τα SMPs.
Τα μέτρα του 2019: Το υπουργείο Οικονομικών πρέπει να δώσει μια σειρά απαντήσεων:
* Τι θα γίνει με τον φόρο υπεραξίας στα ακίνητα. Πρόθεση του οικονομικού επιτελείου είναι να δοθεί μια ακόμη παράταση στο μέτρο καθώς δεν έχει γίνει απολύτως καμία προετοιμασία. Δεδομένου του μικρού δημοσιονομικού κόστους, είναι πολύ πιθανό ότι το ελληνικό αίτημα θα προχωρήσει και ότι ο φόρος υπεραξίας θα παραμείνει παγωμένος για μια ακόμη χρονιά.
* Τι θα γίνει με το ειδικό καθεστώς του ΦΠΑ στα πέντε νησιά που εξακολουθούν να το διατηρούν. Δεδομένου ότι το μέτρο δεν ενσωματώθηκε στα μέτρα του επόμενου έτους στο προσχέδιο, το πιθανότερο αυτή τη στιγμή είναι ότι το ειδικό καθεστώς θα καταργηθεί βάσει και των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει ο υπουργός Οικονομικών. Ωστόσο, είναι πιθανό να υπάρξει ένα «οικονομικό αντιστάθμισμα» για τους κατοίκους των νησιών που θα δουν τον βασικό συντελεστή του ΦΠΑ να ανεβαίνει από το 17% που είναι σήμερα στο 23% και μάλιστα εν μέσω συνεχών ανατιμήσεων στη διεθνή τιμή του πετρελαίου.
