Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των χωρών-μελών σε σχέση με τις προωθούμενες αλλαγές στην Ευρωζώνη, κυρίως σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα ενός προϋπολογισμού, καταγράφηκαν στη διάρκεια της συζήτησης που έγινε τη Δευτέρα το βράδυ στη συνεδρίαση του Εurogroup.
Στις Βρυξέλλες αποδίδουν αυτή την έλλειψη προόδου στην προχθεσινή συζήτηση στο γεγονός ότι η Ευρωζώνη βρίσκεται σε μια μεταβατική φάση, δεδομένου ότι επίκειται η εκλογή του νέου προέδρου του Εurogroup, καθώς επίσης και στο γεγονός ότι σε ορισμένες βασικές χώρες είτε βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις για σχηματισμό κυβέρνησης (Γερμανία), είτε μόλις σχηματίστηκε (Ολλανδία).
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να παρουσιάσει στις 6 Δεκεμβρίου πακέτο προτάσεων σε σχέση με την Ευρωζώνη, οι οποίες θα υποβληθούν λίγες μέρες αργότερα (15 Δεκεμβρίου) στους Ευρωπαίους ηγέτες, ενώ στόχος είναι να υπάρξουν οριστικές αποφάσεις μέχρι τον Ιούνιο του 2018.
Οι προτάσεις της Κομισιόν θα αφορούν κυρίως τα ζητήματα της σύστασης ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου (ΕΝΤ) με συγκεκριμένες αρμοδιότητες και τη δυνατότητα προϋπολογισμού της Ευρωζώνης. Πρόκειται για βασικές προτεραιότητες που απαιτούν αποφάσεις το συντομότερο, ώστε μαζί με την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, που επίσης παρουσιάζει προβλήματα, να μπορέσει η Ευρωζώνη να γυρίσει σελίδα. Σε σχέση με το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, φαίνεται ότι υπάρχει μια συμφωνία επί της αρχής για τη σύστασή του, η οποία θα προέλθει μέσω μετατροπής του σημερινού Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM). Ωστόσο, ο ρόλος που θα δοθεί στο ΕΝΤ δεν έχει προσδιοριστεί πλήρως, γιατί είναι βέβαιο πως πέρα από τις διασώσεις χωρών σε περιόδους κρίσης θα αναλάβει και έναν ρόλο εποπτείας των ευρωπαϊκών οικονομικών. Το ερώτημα είναι κατά πόσο ο νέος αυτός οργανισμός θα παρακάμψει την Κομισιόν, η οποία θεσμικά έχει την αρμοδιότητα της εποπτείας των οικονομιών των κρατών-μελών. Οι βόρειοι, κυρίως οι Γερμανοί, θα ήθελαν να αποψιλώσουν την Κομισιόν, γιατί θεωρούν πως είναι ιδιαίτερα ελαστική έναντι των χωρών του Νότου στην τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων του συμφώνου σταθερότητας.
Το μεγάλο «αγκάθι», χωρίς καμία αμφιβολία, είναι το ζήτημα του προϋπολογισμού της Ευρωζώνης, όπου προχθές φάνηκε καθαρά ότι τα κράτη-μέλη έχουν διαφορετική προσέγγιση του θέματος. Με άλλα λόγια άλλες κυβερνήσεις, όπως η γαλλική, το βλέπουν ως ένα αναπτυξιακό εργαλείο που θα αναδεικνύει την αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών-μελών και άλλες έναν απλό σταθεροποιητή για περιόδους κρίσεων. Αυτό επισήμανε μετά την προχθεσινή συνεδρίαση και ο πρόεδρος του Εurogroup, Γερούν Ντέισελμπλουμ, ο οποίος αναγνώρισε ότι προς το παρόν δεν υπάρχει συναίνεση στο παραπάνω θέμα.
Η Κομισιόν προσπαθεί να βρει μια μέση λύση, προτείνοντας έναν προϋπολογισμό όχι ανεξάρτητο αλλά υπό μορφή ειδικής γραμμής στον κοινοτικό προϋπολογισμό, που θα χρηματοδοτεί μεταξύ άλλων χώρες που προβαίνουν σε μεταρρυθμίσεις, καθώς και επενδυτικά σχέδια σε περιόδους κρίσεων.
Στις κατευθυντήριες γραμμές για τις αλλαγές στην Ευρωζώνη, που παρουσίασε στις 13 Σεπτεμβρίου, ο πρόεδρος Ζαν Κλοντ Γιούνκερ τασσόταν υπέρ ενός ειδικού κονδυλίου του προϋπολογισμού της Ευρωζώνης στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. που:
1) Θα παρέχει συνδρομή για την εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με βάση το πρόγραμμα στήριξης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της Επιτροπής.
2) Θα έχει μια σταθεροποιητική λειτουργία σε περιόδους κρίσεων.
3) Θα αποτελεί μηχανισμό ασφαλείας για την τραπεζική ένωση.
4) Θα λειτουργεί ως μέσο σύγκλισης για την παροχή προενταξιακής συνδρομής στα κράτη-μέλη που δεν συμμετέχουν προς το παρόν στο ευρώ.
Το Βερολίνο, από την άλλη, που έχει την υποστήριξη πολλών χωρών, υποστηρίζει ότι δεν πρέπει να υπάρχει ετήσιος προϋπολογισμός της Ευρωζώνης, άλλα απλά ένα χρηματοδοτικό εργαλείο, το οποίο θα χρησιμοποιείται σε εξαιρετικές περιστάσεις για την αντιμετώπιση ασύμμετρών απειλών σε οικονομίες χωρών-μελών.
Το θετικό στοιχείο είναι πως πλέον όλοι φαίνεται ότι συμφωνούν ότι πρέπει να υπάρξει ένα χρηματοδοτικό εργαλείο στην Ευρωζώνη, ενώ τα πράγματα αναμένεται να ξεκαθαρίσουν στις 6 Δεκεμβρίου, όταν η Κομισιόν θα παρουσιάσει τη συγκεκριμένη λεπτομερή πρόταση.
Σε σχέση με την τραπεζική ένωση, το σημαντικότερο πρόβλημα που εξακολουθεί να καθυστερεί την ολοκλήρωσή της είναι η υιοθέτηση του τρίτου πυλώνα της, δηλαδή ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού εγγύησης των καταθέσεων. Οι Γερμανοί αντιδρούν ζητώντας να επιλυθεί πρώτα το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων στο Νότο της Ευρωζώνης, ώστε να μειωθούν και οι κίνδυνοι.
Το βασικό επιχείρημα του Βερολίνου είναι πως δεν πρέπει οι Γερμανοί φορολογούμενοι να αναλάβουν το βάρος προβλημάτων που δεν τους αφορούν.
Η Κομισιόν έχει υποβάλει μια ενδιάμεση πρόταση, η οποία προβλέπει τη σταδιακή εισαγωγή του μηχανισμού εγγύησης των τραπεζικών καταθέσεων, σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη μείωση των «κόκκινων» δανείων.
Θετικό επίσης είναι το γεγονός πως όλοι αναγνωρίζουν την ανάγκη ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης. Μάλιστα, όπως δήλωσε προχθές και ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ, εάν υπήρχε η τραπεζική ένωση και η εγγύηση των καταθέσεων, οι χώρες που μπήκαν σε μνημόνια θα χρειάζονταν πολύ λιγότερα δάνεια.
Πού επικεντρώνονται οι διαφωνίες
Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο
Ο ρόλος που θα δοθεί στο ΕΝΤ δεν έχει προσδιοριστεί πλήρως. Το καίριο ερώτημα είναι κατά πόσο ο νέος αυτός οργανισμός θα παρακάμψει την Κομισιόν.
Οι βόρειοι, κυρίως οι Γερμανοί, θα ήθελαν να αποψιλώσουν την Κομισιόν, γιατί θεωρούν πως είναι ιδιαίτερα ελαστική στην τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων του συμφώνου σταθερότητας.
Προϋπολιγισμός Ευρωζώνης
Άλλες κυβερνήσεις, όπως η γαλλική, το βλέπουν ως ένα αναπτυξιακό εργαλείο που θα αναδεικνύει την αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών-μελών και άλλες ως έναν απλό σταθεροποιητή για περιόδους κρίσεων.
Η Κομισιόν προσπαθεί να βρει μια μέση λύση, προτείνοντας έναν προϋπολογισμό όχι ανεξάρτητο αλλά υπό μορφή ειδικής γραμμής στον κοινοτικό προϋπολογισμό, που θα χρηματοδοτεί μεταξύ άλλων χώρες που προβαίνουν σε μεταρρυθμίσεις, καθώς και επενδυτικά σχέδια σε περιόδους κρίσεων.
Η Γερμανία, από την άλλη, που έχει την υποστήριξη πολλών χωρών, υποστηρίζει ότι δεν πρέπει να υπάρχει ετήσιος προϋπολογισμός της Ευρωζώνης, αλλά απλά ένα χρηματοδοτικό εργαλείο, το οποίο θα χρησιμοποιείται σε εξαιρετικές περιστάσεις για την αντιμετώπιση ασύμμετρων απειλών σε οικονομίες χωρών-μελών.
Τραπεζική Ένωση
Το σημαντικότερο πρόβλημα που εξακολουθεί να καθυστερεί την ολοκλήρωσή της είναι η υιοθέτηση ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού εγγύησης των καταθέσεων.
Το Βερολίνο αντιδρά ζητώντας να επιλυθεί πρώτα το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων στο Νότο της Ευρωζώνης, ώστε να μειωθούν και οι κίνδυνοι.
Η Κομισιόν έχει υποβάλει μια ενδιάμεση πρόταση, η οποία προβλέπει τη σταδιακή εισαγωγή του μηχανισμού εγγύησης των τραπεζικών καταθέσεων, σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη μείωση των «κόκκινων» δανείων.
