Υπερψηφίστηκε το νομοσχέδιο του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών «Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2016/797, 2016/798 και 2016/2370 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και άλλες διατάξεις», γνωστό ως 4ο Σιδηροδρομικό Πακέτο.
Πρόκειται, όπως αναφέρει η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων, για μία δέσμη μέτρων που στοχεύει να κάνει τους ευρωπαϊκούς σιδηροδρόμους περισσότερο ελκυστικούς, καινοτόμους, αποδοτικούς και ανταγωνιστικούς έναντι άλλων μέσων μαζικής μεταφοράς. Περιλαμβάνει ένα σύνολο έξι νομοθετικών κειμένων που αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς των σιδηροδρομικών υπηρεσιών (Ενιαίος Ευρωπαϊκός Σιδηροδρομικός Χώρος), στην παροχή καλύτερης ποιότητας υπηρεσιών καθώς και περισσότερων επιλογών προς τους επιβάτες. Το 4ο Σιδηροδρομικό Πακέτο αποτελείται από δύο «πυλώνες»: τον «πυλώνα της αγοράς» και τον «τεχνικό πυλώνα».
Δεν πρόκειται για μία διεκπεραιωτική νομική υποχρέωση ως κράτος μέλος της Ε.Ε., αλλά για βασικό εργαλείο της επιτελικής δημόσιας πολιτικής στον τομέα των Σιδηροδρομικών Μεταφορών.
Με το 4ο Σιδηροδρομικό Πακέτο ενισχύεται ιδιαίτερα ο ρόλος της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια, ο υγιής ανταγωνισμός, οι οικονομίες κλίμακας, η υψηλή τεχνογνωσία και τελικώς να επιτυγχάνεται ενίσχυση της Ασφάλειας, ολοκλήρωση της Διαλειτουργικότητας και το Άνοιγμα της Αγοράς.
Συγκεκριμένα η ΡΑΣ, μεταξύ άλλων, αναλαμβάνει τις εξής αρμοδιότητες:
Διαλειτουργικότητα
- Συμμετέχει στην αξιολόγηση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων κατά την κατάρτιση ή αναθεώρηση κάθε Τεχνικής Προδιαγραφής Διαλειτουργικότητας (ΤΠΔ),
- Εγκρίνει τη θέση σε λειτουργία των υποσυστημάτων ελέγχου-χειρισμού και σηματοδότησης, ενέργειας και υποδομής,
- Εποπτεύει στο έδαφός της, τη συμμόρφωση των στοιχείων διαλειτουργικότητας,
- Εγκρίνει, ανανεώνει, τροποποιεί και ανακαλεί εγκρίσεις σε οχήματα για διάθεση στην ελληνική αγορά,
- Υποστηρίζει τον Οργανισμό Ευρωπαϊκών Σιδηροδρόμων κατά την έκδοση, ανανέωση, τροποποίηση και ανάκληση εγκρίσεων για τη διάθεση οχημάτων στην αγορά,
- Συνάπτει συμφωνίες συνεργασίας με τον Οργανισμό Ευρωπαϊκών Σιδηροδρόμων,
- Τηρεί το Εθνικό Μητρώο Οχημάτων και χορηγεί Ευρωπαϊκό Αριθμό Οχήματος (ΕΑΟ),
- Γνωμοδοτεί, μεταξύ άλλων, προς το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών για θέματα που αφορούν την εξαίρεση υποδομής και οχημάτων για ιστορική, τοπική ή τουριστική χρήση, τη θέσπιση και κοινοποίηση Εθνικών Κανόνων, τη διενέργεια συμπληρωματικών ελέγχων για δομικά υποσυστήματα που δεν πληρούν τις κείμενες διατάξεις, κ.α.
Ασφάλεια
- Ορίζεται ως Εθνική Αρχή Ασφαλείας,
- Εκδίδει, ανανεώνει, τροποποιεί και ανακαλεί ενιαία πιστοποιητικά ασφαλείας σε Σιδηροδρομικές Επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα,
- Υποστηρίζει τον Οργανισμό κατά την έκδοση, ανανέωση, τροποποίηση και ανάκληση ενιαίων πιστοποιητικών ασφαλείας,
- Χορηγεί έγκριση ασφάλειας στον διαχειριστή υποδομής (ΟΣΕ)
- Διασφαλίζει πρόσβαση στις υπηρεσίες κατάρτισης για μηχανοδηγούς και προσωπικό αμαξοστοιχιών, σύμφωνα με το ν. 3911/11, των ΤΠΔ και των εθνικών κανόνων,
- Καθορίζει τη διαδικασία για την πιστοποίηση του προσωπικού που εκτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφαλείας,
- Εγκρίνει, ανανεώνει, τροποποιεί ή ανακαλεί πιστοποιητικά στους Υπεύθυνους για την Συντήρηση Φορείς,
- Παρακολουθεί, προωθεί και, όπου απαιτείται, επιβάλει και επικαιροποιεί το ρυθμιστικό πλαίσιο ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος εθνικών κανόνων,
- Εποπτεύει τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις και το διαχειριστή υποδομής
- Εκδίδει, ανανεώνει, τροποποιεί, και ανακαλεί τις ευρωπαϊκές άδειες μηχανοδηγών,
- Συγκεντρώνει πληροφορίες για τους Κοινούς Δείκτες Ασφαλείας
- Λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα έπειτα από συστάσεις για την ασφάλεια που εκδίδει η «Ε.ΔΙ.Σ.Α.Σ»
- Δύναται να επιβάλει διοικητικές κυρώσεις στο Διαχειριστή Υποδομής, στις Σιδηροδρομικές Επιχειρήσεις και στον Υπεύθυνο Φορέα Συντήρησης, ύστερα από αιτιολογημένη απόφασή της και μετά από προηγούμενη κλήση για παροχή εξηγήσεων.
Αγορά
- Εποπτεύει τη λειτουργία της σιδηροδρομικής αγοράς ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν επιβάλλονται διακρίσεις σε θέματα που σχετίζονται με αποφάσεις του διαχειριστή υποδομής ή του φορέα εκμετάλλευσης εγκατάστασης για την παροχή υπηρεσιών, σχετικά με:
- την πρόσβαση στην υποδομή και στις εγκαταστάσεις υπηρεσιών
- τη διαδικασία κατανομής χωρητικότητας
- το σύστημα χρέωσης για την πρόσβαση στην υποδομή, στις εγκαταστάσεις υπηρεσιών καθώς και στις παρεχόμενες υπηρεσίες
- τη διαχείριση της κυκλοφορίας
- τον προγραμματισμό συντήρησης
- Διεξάγει αντικειμενική οικονομική ανάλυση για να διαπιστώσει αν τίθεται σε κίνδυνο η οικονομική ισορροπία των υφιστάμενων συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας, κατά την είσοδο νέας επιβατικής σιδηροδρομικής μεταφοράς,
- Επαληθεύει, όπου απαιτείται, την συμμόρφωση με τις διατάξεις περί λογιστικού διαχωρισμού,
- Παρακολουθεί και ενημερώνει την αρμόδια αρχή για θέματα κρατικών ενισχύσεων,
- Συνεργάζεται, σε θέματα που αφορούν διεθνή υπηρεσία, με άλλους ρυθμιστικούς φορείς, με στόχο την αποφυγή ανασφάλειας δικαίου και τη διασφάλιση της αποτελεσματικής παροχής των διεθνών σιδηροδρομικών υπηρεσιών,
- Δύναται να επιβάλει διοικητικές κυρώσεις στο Διαχειριστή Υποδομής, στις Σιδηροδρομικές Επιχειρήσεις και στον Φορέα Εκμετάλλευσης Εγκατάστασης για την παροχή υπηρεσιών, ύστερα από αιτιολογημένη απόφασή της και μετά από προηγούμενη κλήση για παροχή εξηγήσεων
Η ΡΑΣ διαθέτει ήδη κομβικό ρόλο στην ελληνική σιδηροδρομική αγορά, ο οποίος ενισχύεται και αναβαθμίζεται καθώς επιφορτίζεται με πολλαπλές νέες αρμοδιότητες. Ο ρόλος του ρυθμιστή σε ότι αφορά την ίση μεταχείριση μεταξύ των παικτών, ο ρόλος του θεματοφύλακα της ασφαλούς λειτουργίας του σιδηροδρομικού συστήματος και ο υπερασπιστής των δικαιωμάτων των επιβατών είναι μόνο τα βασικά καθήκοντα της ΡΑΣ. Εποπτεύει, επιθεωρεί, προτείνει λύσεις, επιβάλλει κυρώσεις όταν απαιτείται, γνωμοδοτεί για νομοθετικές αλλαγές, ενημερώνει για τις αλλαγές στη νομοθεσία και φροντίζει για την ορθή εφαρμογή της. Συνεργάζεται στενά με τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς φορείς και τα όργανα της Ε.Ε., ώστε να αναδεικνύονται τα προβλήματα της αγοράς τόσο της εσωτερικής όσο και της ευρωπαϊκής και να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαμόρφωση της νομοθεσίας.
Επίσης, αντλεί εμπειρία και τεχνογνωσία ώστε να εφαρμόσει με τον καλύτερο τρόπο το ρυθμιστικό ρόλο της στην ελληνική αγορά. Επιπλέον, συμβάλλει ώστε να διαμορφωθούν οι συνθήκες που θα επιτρέψουν την προσέλκυση νέων επιχειρήσεων που θα δραστηριοποιηθούν στην αγορά σε ένα ασφαλές σιδηροδρομικό σύστημα και σε ένα πλαίσιο υγιούς ανταγωνισμού.
Στρατηγικός στόχος της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων είναι η ανάπτυξη των σιδηροδρομικών μεταφορών, η οποία με τη σειρά της θα επιφέρει θετικά αποτελέσματα στο περιβάλλον, αλλά και στην οικονομία, αύξηση του μεταφορικού έργου, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας με αναβαθμισμένες, ασφαλείς συνθήκες εργασίας, καθώς και η βέλτιστη εξυπηρέτηση των επιβατών με την αναβάθμιση των σιδηροδρομικών μεταφορικών υπηρεσιών.
